De westerse oorlogsstrategie in Oekraïne is mislukt en zal het Westen duur komen te staan. De EU moet, naar Hongaars voorbeeld, een neutrale positie innemen in de oorlog en er kan alleen vrede komen als de VS en Rusland om de tafel zitten. En verder: de Hongaren willen geen gemengd ras worden. Enkele van de opmerkelijke punten uit de toespraak van de Hongaarse premier Viktor Orbán tijdens de zonovergoten Zomeruniversiteit in Băile Tuşnad, Roemenië.

In hartje Roemenië

Voor de 31ste keer, sinds 1990, organiseert de Hongaarse regeringspartij Fidesz de Zomeruniversiteit in hartje Roemenië. Băile Tuşnad ligt in een deel van Transsylvanië met een oude Hongaarstalige meerderheid. Fidesz beschouwt de enclave als een verloren Hongaars gebiedsdeel. Met een initiatief als de Zomeruniversiteit steunt de Hongaarse regering haar volksbroeders extra muros niet alleen financieel, maar ook politiek.

Illiberalisme

Politiek geëngageerde Hongaren en Hongaarstaligen hebben lang uitgekeken naar deze editie. Niet alleen omdat de Zomeruniversiteit wegens coronamaatregelen de afgelopen twee jaar verstek moest laten gaan. Nee, gewoontegetrouw ontvouwt Orbán juist in Băile Tuşnad zijn meest gedurfde politieke en strategische vergezichten aan de wereld.

Vriend en vijand herinneren zich nog, respectievelijk met instemming en afschuw, de Zomeruniversiteit van 2014, waar Orbán het begrip illiberalisme introduceerde. Een nationalistisch etatisme waarbij de staat ingezet wordt om de bevolking onder meer te beschermen tegen de grillen van de markt. Dus het tegenovergestelde van het liberalisme van de machtige vrijemarktlanden, waar onder de bevolkingen toenemende ongelijkheid heerst. Die liberale trend was ook in Hongarije onder de linkse regeringen tussen 2002-2010 pijnlijk voelbaar. Orbán stelde voor deze trend te keren en met het mandaat van de Hongaren is hij daarin geslaagd.

De Zomeruniversiteit volgde op een veelbewogen week waarin het Hongaarse parlement stemde voor het afschaffen van het EU-parlement in zijn huidige vorm. Het idee is dat de rechtstreekse verkiezingen voor het EU-parlement plaats moeten maken voor een stelsel waarbij de nationale parlementen van de EU-lidstaten de leden benoemen. Ook stemde het parlement tegen het plan om van de EU ‘een steeds hechtere unie’ te maken. De EU matigt zich volgens Fidesz steeds grotere rechten aan om nationale regeringsbeleidslijnen dwars te zitten met sancties en inbraakprocedures.

Diverse voordrachten

De donderdag en vrijdag voorafgaand aan Orbáns voordracht wierpen diverse politici uit Roemenië en Hongarije hun licht op actuele zaken. Zo spraken de Hongaarse ministers van Landbouw en van Financiën over het belang van ‘voedselsoevereiniteit’ voor Hongarije. En voorzitter Hunor van de etnisch-Hongaarse organisatie UDMR debatteerde met de Hongaarse minister van Justitie Varga over de kloof tussen burger en EU en het belang van soevereine staten. Ook gingen ze in op de stemming in het Hongaarse parlement.

Orbáns toespraak

Zaterdagochtend was Orbán meer dan een uur aan het woord. Over de oorlog in buurland Oekraïne was hij duidelijk: ‘Er is nood aan een nieuwe strategie die mikt op vredesonderhandelingen en op een goed vredesvoorstel (…) in plaats van op het winnen van de oorlog.’ De westerse aanpak van de oorlog is volgens Orbán mislukt. Hij stelt dat die op vier strategische, ‘rationele pijlers’ rust:

‘De eerste pijler is dat Oekraïne er niet alleen voor staat, maar dat het met Angelsaksische militaire instructeurs en met NAVO-wapens de oorlog tegen Rusland kan winnen (…). De tweede (…) is dat de sancties Rusland zullen verzwakken en het leiderschap in Rusland zullen destabiliseren. De derde (…) is dat we de economische gevolgen van de sancties – die ook ons zullen treffen – zullen kunnen beteugelen; dus dat zij hen meer en ons minder zullen treffen. En de vierde (…) is dat de wereld zich achter ons zal scharen omdat wij gelijk hebben.

Echter, door deze fantastische strategie te volgen, is de situatie als volgt: we zitten in een auto met vier lekke banden. Het is duidelijk dat wij deze oorlog op geen manier zullen winnen. Oekraïne zal de oorlog tegen Rusland nooit met Amerikaanse trainingsofficieren en Amerikaanse wapens winnen.’

‘Niet onze oorlog’

Orbán constateert dat ‘het Russische leger onevenredig domineert’ op het slagveld. De EU moet volgens hem niet de kant kiezen van de Oekraïners, maar een positie tussen beide kanten innemen. ‘Dit is niet onze oorlog’, benadrukte hij. Het Westen heeft nog maar controle over 35% van de energiedragers, en krijgt het bijzonder zwaar. ‘Hiervoor zijn de VS verantwoordelijk’; een verwijzing naar de druk die de VS op de EU uitoefent om bij wijze van sancties de energietoevoer vanuit Rusland te staken. De oorlog zal de Russisch-Duitse energie-as ondermijnen, zo waarschuwt Orbán.

De premier zegt dat Hongarije niet zal meedoen met de EU-sancties voor gas omdat het land voor 85% afhankelijk is van Russisch gas.

Vredesbesprekingen

Voor het bedingen van vrede heeft de EU volgens Orbán een geloofwaardigheidsprobleem, omdat Frankrijk en Duitsland niet hebben toegezien op de naleving van de Minsk-akkoorden (volgens deze akkoorden zou de bevolking in de Donbas onder andere veiligheid en enige mate van autonomie genieten, nvdr). Orbán erkent openlijk dat de kern van het conflict bij de Verenigde Staten en Rusland ligt. En dan vooral bij de oostwaartse uitbreiding van de door de VS gedomineerde NAVO. Orbán: ‘Aangezien Rusland veiligheidsgaranties wil, kan deze oorlog enkel beëindigd worden met vredesbesprekingen tussen Rusland en Amerika.’ Dit kan echter pas na de Amerikaanse verkiezingen, zegt Orbán.

In de tussentijd, ‘in plaats van holle berichten over overwinningen’ te verspreiden ‘moeten westerlingen een nieuwe strategie ontwikkelen’. Beweringen dat de Russen in hun speciale militaire operatie niet bij de Oekraïense grens zouden stoppen, wijst hij van de hand als ‘Oekraïense propaganda’. Een stellige bewering, van een land aan de overzijde van die grens.

Immigratie

Een belangrijk onderdeel wijdde Orbán aan immigratie. Dat dossier heeft het Westen in tweeën verdeeld. ‘De ene helft is een wereld waar Europese en niet-Europese volkeren samenleven. Deze landen zijn geen naties meer, maar opeenhopingen van volkeren. En dan is er de andere helft van het Westen: Centraal-Europa. Intellectueel gezien is het Westen naar Centraal-Europa opgeschoven. En in de rest van Europa is enkel nog het post-Westen overgebleven.’ Dat post-Westen, waarschuwt Orbán, probeert nu Centraal-Europa te dwingen zoals het post-Westen te worden.

De bewering dat Europa uit een gemengd ras zou bestaan noemt hij een ‘ideologische aanfluiting van internationalistisch links’: een historische en semantische fraude. ‘De volkeren binnen Europa verhuizen en werken, maar zijn geen gemengde volkeren. We zijn bereid om met elkaar te mengen, maar we zijn niet bereid om een gemengd ras te worden’, zei Orbán. Volgens hem heeft de islamitische beschaving, die zich geleidelijk naar Europa beweegt, zich weer gerealiseerd dat Hongarije niet het startpunt zal zijn voor haar expansie in Europa omdat Hongarije traditiegetrouw — en Orbán verwijst naar het verleden — het islamitische Ottomaanse rijk heeft bestreden.

Demografie

Orbán betreurt het dat er nog steeds ‘meer begrafenissen dan doopplechtigheden zijn’ in zijn land. Volgens hem hangt de Hongaarse toekomst af van demografie, migratie en genderpolitiek. Op alle drie fronten timmert Hongarije aan de weg: de samenleving is gebaseerd op het gezin, migranten zien Hongarije niet langer als doorgangsland naar Europa, en Hongarije is erin geslaagd de genderkwestie te schrappen uit de voorwaarden voor EU-steun. ‘Hongarije zal in staat zijn haar successen voort te zetten zolang ze buiten de oorlog, migratie, genderwaanzin, de mondiale minimumbelasting en economische recessie kan blijven.’

Reacties

De binnen- en buitenlandse reacties zijn uiteraard gemengd. Maar over de visionaire aard van de voordracht kan niet getwist worden. De Hongaarse politicoloog Ágoston Samuel Mráz merkt op: ‘Dit soort intellectueel werk vanuit een praktische benadering, dus niet abstract, maar toch op een hoog abstractieniveau, zie je bij geen enkele professionele westerse leider’. Of het belang van deze Zomeruniversiteit van Băile Tuşnad die van 2014 overstijgt, zal pas in de toekomst blijken.

Oekraïe

De toespraak van Viktor Orbán in Băile Tuşnad