De coronacrisis heeft vele aspecten van het dagelijkse leven grondig door elkaar geschud. Ook in het onderwijs moesten ze op zoek naar een nieuwe manier van werken. Daar zijn dan enorm veel digitale hulpmiddelen aan te pas gekomen. Dit was de aanleiding voor de hogeschool VIVES en de Katholieke Universiteit Leuven om na te denken over een nieuwe postgraduaatsopleiding, namelijk digitale didactiek. In deze aflevering van Doorbraak Radio komt Tony Opsomer, docent aan VIVES, meer uitleg geven bij deze nieuwe opleiding die vanaf september wordt aangeboden.

Afstandsonderwijs de nieuwe norm

Het afstandsonderwijs moest de afgelopen academiejaren veelvuldig en massaal toegepast worden. ‘Dit zowel in het secundair onderwijs als het hoger onderwijs.’ Zelfs hier en daar moest dit al in het lager onderwijs, zegt Opsomer, en dit heeft toch een aantal pijnpunten bloot gelegd. Deze problemen kwamen uitgebreid in de media. ‘Zo was er de digitale kloof die groter was dan verwacht met het laptopprobleem als belangrijkste getuige.’ Helaas had niet elke leerling zo makkelijk een toestel ter beschikking. De politiek heeft hier dan toch zeer snel een oplossing voor moeten zoeken.

Een tweede issue waren de digitale materialen die niet altijd in voldoende mate beschikbaar, gebruiksvriendelijk of kwaliteitsvol waren. ‘Maar de belangrijkste problematiek zat hem vooral bij leerkrachten, ondersteuners en directies. Zij waren zoekende naar hoe ze dit allemaal in goede banen konden leiden’. Die nood aan professionalisering en ondersteuning heeft de hogeschool natuurlijk bereikt. ‘VIVES heeft een partnerschap met de KU Leuven om die nood aan ondersteuning kwalitatief in te vullen.’ Kwalitatief aan de ene kant en praktijkgericht aan de andere kant, aldus Opsomer.

Digitale ondersteuning voor het onderwijs

De bedoeling is dat leerkrachten van het lager, secundair, hoger of volwassenenonderwijs zich adequaat ondersteund voelen. ‘Alsof ze zich gesterkt voelen om met dat digitaal leren aan de slag te gaan.’ Maar niet alleen de leerkrachten spelen een rol. Er zijn ook de ondersteuners. ‘Heel wat ICT-coördinatoren zijn bijna dag en nacht in de weer geweest om hun team te ondersteunen.’ Dit ging van technische middelen tot het aanreiken van didactische handvaten, zegt Opsomer. Ook die mensen moeten de nodige knowhow meekrijgen. ‘Zo willen we er voor zorgen dat ze die digitale didactiek kunnen implementeren in hun school of onderwijscontext.’

De opleiding is geen technische opleiding. ‘Ze bestaat in eerste instantie uit drie domeinen die voor ons een heel belangrijke rol spelen.’ Het eerste is met technologie verrijkte omgevingen te ontwerpen. ‘Daarna gaan we die technologisch verrijkte omgevingen implementeren in onze onderwijscontext.’ Ten slotte willen we nog bepalen welke factoren nu eigenlijk een rol spelen bij het implementeren, zegt Opsomer. Het is dus geen training om te leren werken met de computer en allerlei digitale tools.

Nieuwe onderwijsmethodes

Het afstandsonderwijs is duidelijk zeer anders en daarbij komen er heel wat tools aan te pas. ‘Maar de tool is niet zozeer het doel maar eerder het middel binnen die onderwijscontext.’ We gaan kijken hoe we die met technologie verrijkte omgeving kunnen ontwerpen en implementeren en welke factoren daarbij een rol spelen, aldus Opsomer. ‘Dus er zitten zeker heel wat tools in het aanbod.’ Om daar dan in de eigen onderwijscontext verder mee te gaan. ‘Zo gaan we het bijvoorbeeld hebben over het selecteren van digitale leermiddelen en het ontwerpen van multimediaal materiaal.’ Dat zijn allemaal aspecten die in die opleiding vervat zitten net om de deelnemers een zo breed mogelijke achtergrondkennis mee te geven.

Een leerkracht houdt ervan om contact te hebben met leerlingen en voor de klas te staan. Iedereen heeft met het afstandsleren wel gemerkt dat dat cruciale aspect is weggevallen. ‘Het leren verloopt an sich niet zo veel anders dan het klassieke leren in een klaslokaal.’ Maar bij het afstandsleren kwamen er uiteraard zeer veel vragen vanuit de onderwijswereld. ‘Zo is dit initiatief op gang getrokken en is er een werkgroep ontstaan binnen de KU Leuven en hogeschool VIVES om dat postgraduaat vorm te geven.’ De opleiding zal al vanaf september aangeboden worden wat wel zeer snel is. We willen iets kwalitatief aanreiken, iets praktijkgericht waarmee het werkveld daadwerkelijk mee aan de slag kan, zegt Opsomer. ‘Daarom willen we die “extra mile” er graag voor afleggen.’

onderwijsmethoden

Tony Opsomer: ‘Digitale didactiek als ondersteuning voor het onderwijs’