België zit in de top van OESO-lidstaten met de grootste regionale verschillen in gezondheid. Vlaanderen heeft heel wat uitdagingen voor de boeg op het vlak van milieu, economie en welzijn. Binnen België is het echter een toppresteerder. Het duwt de nationale statistieken naar boven. Voor enkele duurzame ontwikkelingsdoelstellingen zoals gemeenschapsgevoel en gezondheid presteert het noorden van het land zelfs binnen de regionale OESO-topliga.

Die informatie staat te lezen in het nieuwste OESO-rapport over de milieuprestaties van haar lidstaten. In zo’n rapport zit eten en drinken voor iedereen. De OESO probeert er een globaal beeld te creëren van alle lidstaten van de organisatie. Regionale verschillen inbegrepen.

De OESO neemt als maatstaf voor duurzame ontwikkeling de zogenaamde ‘Sustainable Development Goals’ (SDG’s) van de Verenigde Naties. Dat is een lijst van 51 afzonderlijke ontwikkelingsdoelstellingen waarvoor wereldwijd beleidsdoelstellingen kunnen worden geformuleerd. Enkele voorbeelden: honger reduceren, degelijk werk voorzien voor iedereen, gezondheid, gelijkheid en klimaat.

Jobs, jobs?

Wat betreft het door de OESO gedefinieerde luik ‘welzijn’, valt op dat Vlaanderen de toppresteerder is in België, en soms ook binnen OESO zelf. Voor ‘gemeenschapsgevoel’, ‘huisvesting’ en ‘gezondheid’ zit Vlaanderen bij 20% topregio’s binnen de OESO. Voor ‘toegang tot dienstverlening’, ‘inkomen’ en ‘levenskwaliteit’ presteert Vlaanderen bovengemiddeld in vergelijking met de andere OESO-regio’s. ‘Onderwijs’ en ‘veiligheid’ presteren behoorlijk tegenover het gemiddelde. Voor ‘jobcreatie’, en zeker voor ‘milieu’, presteren we ondermaats. Bij die laatste twee valt op dat de jobcreatie in Vlaanderen nog wel altijd in het midden van de middelmatige OESO-regio’s zit. Dat terwijl Brussel behoort tot de 20%-bodemregio’s.

Brussel is voor vele van de hierboven aangehaalde regio’s de minst goed presterende regio in België. Wallonië presteert binnen België het slechtst voor de thema’s ‘gezondheid’ en ‘toegang tot dienstverlening’.

Deze grote regionale verschillen worden door de OESO erkend en in een afzonderlijke statistiek gegoten, getiteld ‘The Flemish Region performs better than others on most well-being dimensions’. De regionale verschillen binnen België behoren tot de top-5 van alle OESO-lidstaten.

Onduidelijke meting

Waar de cijfers voor ‘welzijn’ goed tot zeer goed zijn voor Vlaanderen, presteert België globaal genomen ondermaats voor het op de agenda zetten van de ‘duurzame ontwikkelingsdoelstellingen’ (SDG’s). België haalt volgens de OESO heel wat doelstellingen vooropgesteld in 2030 niet. Dat is wel het geval voor bijvoorbeeld ‘onderzoek & ontwikkeling’, ‘olievervuiling’ en ‘mariene bescherming’.

België — en zeker Vlaanderen — is dan wel een van de betere voorbeelden binnen de OESO wat betreft recyclage van afval, maar wat heel wat parameters betreft stagneert dit land. Of gaat het zelfs achteruit. Het armoederisico is hoog, evenals de lawaaivervuiling, en de schooluitval. De moeilijkheid bij het definiëren van succes bij deze SDG’s is dat het onduidelijk is hoe deze zaken gemeten worden.

Een concrete milieu-uitdaging die België moet aanpakken, is het verder verbeteren van de luchtkwaliteit in de steden. Die is het afgelopen decennium verbeterd. Maar ze moet voor de OESO nog beter. België is een erg biodivers land, merkt de OESO op. Vele dier- en plantensoorten zijn echter bedreigd. Die situatie is de voorbije tien jaar nog verslechterd. Het Vlaamse ‘Sigmaplan’ — het voorkomen van overstromingen in het Scheldebekken met respect voor de natuur — is een voorbeeld om biodiversiteit met wonen te verzoenen.

‘Klimaatwet’

De klimaatdoelstellingen moeten voor de OESO gestroomlijnder. Anders dreigen we ze niet te halen. De OESO merkt op dat institutionele en procedurele praktijken van regio tot regio kunnen verschillen. Ze adviseren ‘België’ om de coördinatie tussen de federale overheid en de gewesten en tussen de gewesten onderling te versterken wat betreft het klimaatbeleid. De organisatie laat niet na te vermelden dat er academici zijn die ervoor pleiten om de klimaatdoelstellingen op te nemen in de grondwet. En dat er voor dezelfde personen een ‘klimaatwet’ moet komen om de institutionele samenwerking te bevorderen. Deze klimaatwet is alleszins al door de Europese commissie voorgesteld, en heeft als werkingshorizon 2050. Tegen dan moeten alle lidstaten ‘klimaatneutraal’ zijn.

Het aangehaalde rapport betreft studiewerk van voor 2020. Verwacht wordt dat de covidcrisis vele economische, sociale en milieuverwachtingen naar beneden zal bijstellen.

De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) werd in 1961 als intergouvernementeel samenwerkingsverband van veelal westerse landen opgericht om de wereldhandel te bevorderen.

Onderzoek & Ontwikkeling

Vlaanderen koploper, Brussel rode lantaarn van de OESO

Europese landbouwfinanciering: tussen vleesbergen en hoevewinkels