De dubieuze goedkeuring van de natuurherstelwet deed deze week heel wat stof opwaaien. De stem van Oostenrijks minister voor Klimaat en Milieu Leonore Gewessler (Die Grünen) die inging tegen de afspraak binnen de eigen regering, doet de beslissingsprocedures binnen Europa in vraag stellen, zegt Vlaams landbouwminister in lopende zaken Jo Brouns (CD&V). Brouns is lid van het CD&V-onderhandelingsteam voor de vorming van de nieuwe Vlaamse regering. Doorbraak sprak hem op weg naar de onderhandelingstafel.

Gewessler stemde – tegen de wil van de Oostenrijkse regering en deelstaten in – voor de Natuurherstelwet. Die werd hierdoor op de valreep goedgekeurd. Oostenrijk wil die beslissing aanvechten voor het Europees Hof van Justitie.

Hoe staat u als politicus en regeringslid binnen een gefedereerde entiteit tegenover deze Europese goedkeuringssaga rond de Natuurherstelwet?

‘Dit is – op zijn zachtst gezegd – heel erg dubieus. De avond voordien kwam bij het Belgisch voorzitterschap nog een brief aan vanuit het Oostenrijkse federale niveau. Daarin stond heel duidelijk de positie van Oostenrijk: zij waren niet voor de Natuurherstelwet in de huidige vorm en het land ging zich bij de stemming onthouden. Als dan iemand uit diezelfde regering anders stemt, stel ik me de vraag in welke mate dit allemaal wettelijk is.’

‘Ik maak de vergelijking met een gemeenteraad die iemand afvaardigt naar een intercommunale met de opdracht op een bepaalde manier te stemmen. Het is logisch dat die die richtlijn dan ter harte neemt. Als die dat niet doet, is er een probleem. De vraag is nu of Oostenrijk inderdaad naar het Europese Hof van Justitie trekt en of dit een rechtsgeldige stemming was. Volgens de Europese regels blijkt dat het zou moeten kunnen dat een individuele minister onafhankelijk stemt. Maar ik vind dat dubieus. Temeer omdat die brief er is.’

‘Ik stel me ook vragen bij de houding van het Belgisch voorzitterschap. Dat had beter de stemming uitgesteld en de tijd genomen om te zien hoe hiermee om te gaan. Temeer omdat het zo’n gevoelig dossier is. De commissie landbouw en Visserij wees de tekst af en binnen de commissie Milieu was de uitslag 44 voor en 44 tegen. Net nu, op het moment dat er een wissel van de Europese Commissie aankomt, met die brief van Oostenrijk, stel ik me de vraag of dit zo maar onverkort kan doorgaan.’

De slinger slaat te ver door. Laat ons eerlijk zijn, de Groenen hebben in Europa niet bepaald de verkiezingen gewonnen

De Oostenrijks bondskanselier Karl Nehammer (ÖVP) heeft het over een inbreuk tegen de Oostenrijkse grondwet en de ‘rule of law’. Hij zegt dat de groenen hun ware gelaat hebben getoond en ideologie boven de rechtsstaat stellen.

‘Dat is net zo jammer. De slinger slaat te ver door. Laat ons eerlijk zijn, de groenen hebben in Europa niet bepaald de verkiezingen gewonnen. Reageren ze nu als opgejaagd wild? Ik weet het niet… Maar je ideologie, je idealen realiseren, doe je wel binnen het speelveld van de grondwet en de geldende regels. Wanneer je die schendt, kan je niet langer in die wedstrijd meespelen. Zo werkt de democratie niet.’

Hoor ik hier een oproep voor een cordon sanitair tegen de groenen?

‘Dat ga je me niet in de mond kunnen leggen. Maar hier heeft zich wel een ernstig feit voorgedaan. Als de Oostenrijkse grondwet met voeten wordt getreden, denk ik dat dit intern nog wel een staartje zal krijgen. Op Europees niveau zullen we ons moeten beraden over mogelijke consequenties. Om te vermijden dat dit zich naar de toekomst toe kan herhalen.’

Deze casus is voor België interessant, omdat we met een gelijkaardig beslissingsproces zitten waarbij de gefedereerde entiteiten samen akkoord moeten gaan over de Belgische stem. Als je nu kijkt naar de houding van Brussels minister voor Milieu Alain Maron (Ecolo), die het Belgische voorzitterschap vertegenwoordigde en opgezet is met de gang van zaken, zie je het risico dat dit soort dissidentie ook bij ons kan. Hoe moeten we daarmee omgaan?

‘Juist. Ik was verrast dat dit binnen Europa zomaar kan. Ik heb zelf aan die Europese raden deelgenomen, zowel vanuit het Belgisch voorzitterschap als als afgevaardigde. Zo’n standpunt wordt, in overleg met de deelstaten, minutieus voorbereid. Elke woord wordt gewikt en gewogen. Je respecteert die houding en kan daar niet individueel van afwijken. Dat is totaal deloyaal. In mijn beleving zijn daar regels rond. Maar net daar zal de juridische discussie over gaan.’

‘Volgens mij kan je er van uitgaan dat een minister de beslissingen van de regering waar hij deel van uitmaakt, volgt. Een ja is een ja, een onthouding een onthouding. Als je die op eigen initiatief wijzigt, is dat du jamais vu. Ik ben verrast en verbolgen over de manier waarop dit verlopen is. Dit is ook een serieuze blaam voor Oostenrijk. En het zet de Europese besluitvorming onder druk. Want dit zou blijkbaar zomaar kunnen passeren.’

‘Geen enkele lidstaat wil meemaken dat een dissidente stem tegen de wil van de eigen regering in oordeelt. De kans dat dit gereguleerd gaat worden, is dus reëel. Ik ben geen voorstander van nieuwe regeltjes, maar als deze stemming onomkeerbaar blijkt te zijn, sluit ik niet uit dat heel wat lidstaten hier bij de aanstelling van de nieuwe Europese Commissie een punt van maken. Dit legt een bom onder elke Europese besluitvorming.’

Je bouwt geen ecologisch paradijs op een economisch kerkhof

Zowel bij Vlaams minister van Omgeving Demir (N-VA) als bij u is de onvrede groot. Bestaat de kans dat België of Vlaanderen zich aansluit bij een klacht van Oostenrijk voor het Europese Hof van Justitie?

‘Dat ligt ter bespreking voor. Ik kan daar nu niet dieper op ingaan. Maar dat moet zeker besproken worden.’

‘De impact voor Vlaanderen is groot. Niemand is hier tegen natuurherstel. Maar de Natuurherstelwet is te zeer opgemaakt als Europese eenheidsworst. Ik ben zelf voor meer Europa. We moeten in het kader van onze strategische autonomie tegenover de rest van de wereld naar een sterker Europa evolueren. Maar dat sterker Europa zal de diversiteit binnen de Europese grenzen moeten erkennen.’

‘Vlaanderen en Nederland zijn bijzonder dichtbevolkte gebieden met een enorme uitdaging op het gebied van natuurherstel. Binnen de 80.000 hectare Natura2000-gebieden in Vlaanderen doen we, ook in het kader van stikstof, al enorme inspanningen. Als we nu heel Vlaanderen blootstellen aan zaken zoals een verslechteringsverbod, maak ik me oprecht zorgen. We weten wat dergelijke juridische begrippen kunnen betekenen voor de vergunbaarheid van projecten. Er dreigt een onevenwicht tussen economie en ecologie. Ik ben er net van overtuigd dat je een sterke economie en welvaart nodig hebt om te werken aan natuurherstel en biodiversiteit.’

‘We moeten de juiste lessen trekken uit het verleden. Als je te rigide regels hebt, waarbij één gram teveel depositie bij de rechter aanleiding kan geven tot het schrappen van een vergunning, maken we terug dezelfde fout. Ik maak me daar ernstig zorgen over. We moeten dus heel goed kijken hoe we die verordening in het dichtbevolkte Vlaanderen gaan implementeren. Om te vermijden dat we op economisch vlak naar een stilstand gaan.’

‘Zo moeten we durven herbekijken of het in bepaalde habitats met een kritische depositiewaarde (KDW) voor stikstof, nog haalbaar is die KDW’s als absolute maatstaf te hanteren. Niet alles zal nog overal kunnen. Dat geldt voor de landbouw, maar ook voor natuur. We moeten naar een evenwicht zoeken, waarbij landbouw, economische activiteit en natuurherstel met gezond verstand benaderd worden. De wereld verandert en daar moeten we rekening mee houden. Sommige soorten zullen nu eenmaal minder gedijen in bepaalde gebieden door die veranderde omstandigheden.’

‘Er zijn al wat zaken aangepast in de huidige Natuurherstelwet. Zo kunnen we al afwijken voor projecten van algemeen belang. En we hebben zelf al meer zeggenschap over welke natuur we waar gaan herstellen. Daardoor hebben de lidstaten al meer ruimte voor beleid, zonder de lat te laten zakken. We mogen ambitieus zijn, maar op een manier die de welvaart niet in gevaar brengt. Je bouwt geen ecologisch paradijs op een economisch kerkhof.’

U bent lid van het CD&V-onderhandelingsteam voor de Vlaamse regeringsvorming, samen met voorzitter Sammy Mahdi en Hilde Crevits. Wat zijn de speerpunten en welke ministerposten ambiëren jullie?

‘Ik denk niet in termen van ministerposten maar van uitdagingen en noden voor en van de Vlaamse samenleving. Op de eerste plaats moeten we onze gezinnen versterken, door meer plaatsen in de kinderopvang te voorzien. Het vormen van de toekomst, door te zorgen voor de kwaliteit van ons onderwijs met de focus op de leerkracht, is een tweede speerpunt.’

‘Daarnaast moeten we ook aandacht hebben voor de strategische sector die onze landbouw is. Die heeft het de laatste jaren niet onder de markt. We moeten hen maximaal ondersteunen en begeleiden bij de duurzame transitie die nu plaatsvindt. Onze landbouw behoort tot de meest duurzame ter wereld. Onze landbouwers moeten alle kansen blijven krijgen om zich verder duurzaam te ontwikkelen. Verder moeten we de nodige aandacht besteden aan het landelijke en de lokale besturen die daar actief zijn, met een betere verdeling van de beschikbare financiële middelen.’

‘Dat zijn een aantal zaken die we opgesomd hebben en die deel zijn van de onderhandelingen. Verder kan ik daar op dit moment niet over uitweiden. Ik wil de discretie en het vertrouwen dat momenteel aan de onderhandelingstafel heerst, niet ondermijnen. We hebben vandaag (vrijdagochtend, nvdr.) om elf uur een eerste overleg met de centrale onderhandelingsgroep. Daarbij krijgen we een overzicht van de budgettaire situatie van Vlaanderen. Dat is het startpunt: iedereen krijgt een duidelijk beeld van hoe onze boekhouding er voor staat. De onderhandelingen zullen dan in de loop van volgende week starten.’

onthouding

Jo Brouns (CD&V): ‘Wie de regels schendt, kan de wedstrijd niet meer meespelen’