Na de beelden van een man die na een verkeersinterventie in Molenbeek politieagenten met een autokrik te lijf ging staat ongebreideld geweld tegen de politie terug even in de aandacht. Nochtans is het een fenomeen dat al lang opgang maakt en nooit echt uit de actualiteit verdwijnt. Met de regelmaat van de klok duiken er filmpje op op sociale media. De rellen vorige week, maar ook maandagvond, in de Gentse Overpoort, tonen aan dat het respect voor dienders die de orde handhaven op een laag pitje staat.

Aangenaam verrast door politieke reacties

Carlo Médo, nationaal voorzitter van de onafhankelijke politievakbond NSPV klopt al geruime tijd op deze nagel en is van plan dit te blijven doen tot het tij keert. ‘Ik ben aangenaam verrast door de reacties van minister van Binnenlandse Zaken Verlinden (CD&V) en minister van Justitie Van Quickenborne (Open VLD). Zij geven aan dat ze het probleem begrijpen, maar het blijft toch bij woorden en wij zouden graag na al die tijd daden zien. Ik besef dat zij geen mirakels kunnen verrichten. Elke vorm van geweld uitbannen is onmogelijk. Het is echter een positief signaal dat het probleem alsmaar beter in kaart wordt gebracht. Ook vanuit de bevolking krijgen we veel reacties die er op wijzen dat voor hen dit fenomeen niet langer door de beugel kan.’

‘Het is de bedoeling dat we de vinger op de wonde blijven leggen. We moeten deze problematiek multidisciplinair aanpakken. Niet enkel de politiediensten, maar ook de politieke wereld en alle externe en interne actoren moeten betrokken worden om dit probleem in kaart te brengen en op zoek te gaan naar oplossingen.’

‘Minister Van Quickenborne heeft de circulaire van de procureurs-generaal 10/2017 laten aanpassen waardoor zerotolerantie tegenover geweld tegen politiediensten terug op de agenda staat. Hij begrijpt onze reactie, maar vraagt naar beter cijfermateriaal over deze feiten. Wij als vakbond beschikken niet over academische data. We kunnen enkel registreren wat wij van onze leden op het terrein opvangen. Ik ben wel te vinden voor een academische aanpak, indien de politiek daar dan mee aan de slag kan gaan.’

Hoe verklaart u de steeds toenemende agressie? Het gaat niet langer enkel over gekende probleemwijken. In de hele maatschappij lijkt de agressie wel toe te nemen, getuige daarvan de rellen in de Overpoort en gevallen van verkeersagressie…
‘Dat kan misschien best eens degelijk worden uitgezocht via een academische benadering. Ik kan enkel vaststellen wat wij op het terrein tegenkomen. Wanneer je kijkt naar de feiten zie je dat het een breed maatschappelijk fenomeen is dat zich manifesteert. Het gaat echt niet alleen over Brussel of Gent. Ik stel vast dat de mensen zich minder goed in hun vel voelen. Een aantal parameters spelen hier waarschijnlijk mee, zoals de impact van de coronacrisis. Voor ons is het moeilijk om dit allemaal in kaart te brengen, maar het kan niet de bedoeling zijn dat de politie dienst doet als bliksemafleider voor dit maatschappelijk onbehagen.’

Maatschappelijke onvrede neemt toe

‘Wat opvalt is het toenemend gebrek aan burgerzin en maatschappelijk fatsoen. Steeds meer mensen aanvaarden geen opmerkingen meer van gezagsdragers. Ieder kent zijn rechten, maar de plichten, die worden steeds vaker aan de kant geschoven. Het besef dat in vrijheid leven ook verantwoordelijkheid met zich meebrengt, het respect voor de maatschappelijke regels, deemstert steeds vaker weg.’

‘In de jaren ’60 tot ’80 hebben we de grote manifestaties gehad die gingen over filosofische en ideologische thema’s, zoals de Vlaamse zaak, of de betogingen van de boeren en de mijnwerkers. Daar kwam ook al eens geweld bij kijken. Maar nu zie ik dat er steeds meer gecontesteerd wordt, enkel om te contesteren. Welke kant gaan we uit met de maatschappij wanneer niemand zich nog wil conformeren aan de regels die zijn afgesproken, ook al zijn die niet altijd even leuk? Het subversief gedrag neemt steeds meer toe en dat is onrustwekkend.’

‘Ik zie dat de onrust toeneemt. We komen nu stilaan uit de covidperiode waarin onze vrijheden werden beperkt. Dat blijft wel even in de kleren zitten. De burgers merken dat de inflatie toeneemt, dat de energieprijzen de pan uit swingen. Veel zaken zijn failliet gegaan. Er heerst onzekerheid, mensen zijn bang voor hun toekomst en worden daar onrustig van. Dat vertaalt zich op het terrein in de hoofden van sommige mensen in opstandigheid. Wij merken dat de mensen zenuwachtiger zijn dan anders.’

Dat lijkt een belangrijk signaal dat de politiek ter harte moet nemen…
‘Wij vangen die signalen op. Het gaat niet over statistisch onderbouwde data, maar het zijn flarden van verhalen vanop het terrein. Je merkt gewoon dat de mensen tegenwoordig een kort lontje hebben.’

Absurditeit regels speelt rol in rebellie

Heeft dit ook niet te maken met de absurditeit van sommige regels die de bevolking de laatste tijd opgelegd kregen? Mondmasker op in open ruimte, niet met twee op een bankje zitten…
‘Dat klopt. Als handhavers hebben wij ons de laatste tijd wel eens de vraag gesteld waar we mee bezig waren. Ik erken dat de hele coronatoestand voor veel onzekerheid heeft gezorgd en ik begrijp dat er veel nieuwe zaken op de maatschappij zijn afgekomen. De burgers hebben tijd nodig om hier aan te wennen. Dat zorgt voor vrees voor het onbekende, maar ook angst voor de toekomst. Ik merk dat dit allemaal speelt in de hoofden van de mensen. Je mag dat niet onderschatten.’

‘Ik probeer dat allemaal in rekening te brengen, de problemen te analyseren op het juiste niveau. De feiten van eergisteren zijn natuurlijk ontoelaatbaar, maar je mag dat niet al te emotioneel benaderen. We moeten onderzoeken in welk breder kader dit fenomeen past. Zijn we als maatschappij wel goed bezig met het vervolgingsbeleid? Luisteren we wel genoeg naar de mensen op het terrein? Klopt onze aanpak nog? Vinden we de rol van de politie nog belangrijk en zo ja, gaan we die dan ondersteunen als beleidsmakers? Dat zijn de vragen waar ik een antwoord op wil.’

Gezag wordt steeds meer in vraag gesteld

‘Ik stel vast dat het alsmaar moeilijker wordt om enig gezag uit te oefenen in onze maatschappij. Dat geldt overigens niet enkel voor de politie, maar ook voor buschauffeurs, treinbegeleiders. Nu ga ik me op glad ijs begeven, maar ik zie dat eigenlijk ook insijpelen in het onderwijs. Er is een groot lerarentekort, maar stelt iemand de vraag of dit element van gebrek aan basisrespect voor het gezag hierin meespeelt? Waarom is die job minder aantrekkelijk geworden? We moeten de juiste vragen durven stellen. Want uiteindelijk wordt de schuld gelegd bij degenen die uitvoeren, maar de omstandigheden waarin dit moet gebeuren worden zelden in vraag gesteld. Dat merk ik bij de politie, maar ook bij andere beroepscategorieën waarbij het uitoefenen van gezag cruciaal is. We moeten de feiten in de juiste context kunnen plaatsen en daar als maatschappij mee aan de slag gaan.’

In Gent werd laatst € 180.000 vrijgemaakt om onderzoek te doen naar etnisch profileren. Ik merk een tendens om de politie te culpabiliseren en te beladen met allerlei zonden. In de VS zie je ondertussen de roep om de politie af te schaffen en hen te vervangen door sociale werkers, met alle gevolgen van dien…
‘Daar haalt u twee verschillende zaken aan. De rol van sociale werkers en straathoekwerkers is verschillend van die van de politie. Wat dat betreft weet ik goed waar ik over praat, ik ben zelf sociaal assistent van opleiding. Politiewerk heeft een andere dimensie dan sociaal werk. Het gaat over het laten respecteren van de bestaande democratisch opgelegde regels en het handhaven van de openbare orde. Sociale werkers benaderen maatschappelijke problemen vanuit een andere invalshoek en heeft een andere dimensie Beide functies zijn noodzakelijk en ieder moet in dat kader zijn job kunnen uitoefenen. De politie afschaffen is naar mijn mening geen goede zaak. Ik denk overigens niet dat die vraag in onze contreien weerklinkt.’

‘Wat dat etnisch profileren betreft, dat is eigenlijk een modewoord. Er bestaat veel verwarring over dat begrip. Wanneer je in een wijk met 90% minderheden opereert, mag het niet verbazen dat ook het overgrote deel van de aangesproken mensen tot een etnische minderheid behoren. Wanneer je een signalement krijgt over een rode auto, moet je ook je tijd niet gaan verdoen met groene auto’s aan de kant te zetten omwille van politiek correcte redenen of het kleurenevenwicht. Dat is absurd.’

‘Wij profileren op basis van feiten en maken zo keuzes in onze interventies. Dat gaat niet over etnisch profileren, maar over degelijk informatiebeheer. Die manier van werken lijkt me logisch, maar voor sommigen is dat blijkbaar not done. Ik begrijp dat niet goed…’

Evaluatie vervolgingsbeleid

Minister Verlinden stelt zich stelselmatig burgerlijke partij bij gevallen van geweld tegen de federale politie. Zo kan de zaak niet verticaal geklasseerd worden. Zij roept de burgemeesters op hetzelfde te doen bij incidenten met de lokale politie. Wordt aan die oproep gevolg gegeven?
‘Daar heb ik geen zicht op, maar ik merk wel dat er een tendens is bij de politiek, bij de media en bij de bevolking om dit soort feiten niet meer te aanvaarden. Dat is voor mij een belangrijk signaal. Het is een beetje zoals bij een alcoholicus. Pas vanaf het moment dat het besef groeit dát er een probleem is, kan je er iets aan doen en begint het genezingsproces.’

‘Hier heb ik hetzelfde gevoel: het besef is er eindelijk. Wij hebben de zaken consequent onder de aandacht gebracht en ik heb het gevoel dat de rest van het speelveld nu stilaan mee is. Dit is geen probleem dat we op één-twee-drie gaan kunnen oplossen. Zo’n maatschappelijke evoluties vragen tijd. We gaan nu na een jaar kunnen kijken naar de resultaten van het aanpassen van de circulaire 10/2017 rond zerotolerantie. Dan kunnen we zien of er een begin is gemaakt met vooruitgang in het vervolgingsbeleid. Zolang blijven wij op dezelfde nagel kloppen, want deze situatie is rampzalig voor de motivatie van onze mensen en de sfeer op het terrein. Maar ik zie licht aan het eind van de tunnel.’

onvrede

Carlo Médo: ‘opstandigheid neemt toe nu we uit coronaperiode komen’