Thomas Sowell is een econoom en schrijver van Afro-Amerikaanse afkomst. Hij is geboren in 1930 en gaat al een lange tijd mee. Hij publiceerde tientallen werken over de verbanden tussen economie, geschiedenis, en kwesties van ras, klassenmobiliteit en emancipatie. Hoewel zijn (doorgaans linkse) critici hem willen doodzwijgen blijft Sowell velen inspireren, zoals te zien in deze documentaire uitgezonden door de omroep Ongehoord Nederland.

Sociale mobiliteit en maakbaarheid

De documentaire heet Common Sense in a Senseless World — oftewel de hoofdpersoon wordt neergezet als baken van gezond verstand in een krankzinnig geworden wereld. Op de eerste pagina van Avondland en Identiteit (2015) — mijn debuutboek waarmee ik de discussie over het cultuurmarxisme aanzwengelde — noem ik Sowell als inspiratiebron. Het is een goede zaak dat er opnieuw aandacht is voor zijn ideeën. Zijn verzorgers, toen hij kind was, hadden nauwelijks een middelbareschooldiploma, maar Sowell begon al op achtjarige leeftijd met lezen in een bibliotheek. Hij is dus een uitstekend voorbeeld van sociale mobiliteit.

Bewust plantte ik mijn boek stevig in discussies over sociale mobiliteit. Oftewel: hoe kom je omhoog op de maatschappelijke ladder als je bijvoorbeeld uit een arbeidersgezin komt, uit een ‘normaal’ middenklassengezin komt, of behoort tot een etnische minderheid, zoals Sowell? Progressieve academici en linkse beleidsmakers propageerden idealen over een maakbare samenleving en over een ‘counter culture’. In de praktijk hadden die echter een tegengesteld gevolg van wat werd beoogd.

Dit is het pad waarop Thomas Sowell ons voorgaat met een brandende toorts die licht en inzicht uitstraalt. Hij was een marxist, en was dit zelfs nog toen hij les kreeg van de liberale econoom Milton Friedman (1912 – 2006). Toen hij echter bij de overheid in dienst kwam, veranderde hij van inzicht. Hij zag dat de overheidsfunctionarissen meer bezig waren met bureaucratische structuren en starre protocollen, dan met het praktisch verheffen van de armen. Sterker nog, de bureaucraten negeerden de harde feitelijke gegevens waarmee Sowell aankwam, om hun eigen baantjes zeker te stellen.

WikiMedia Commons

Tegen de tijdsgeest van de identiteitspolitiek in, adviseert Sowell terughoudend te zijn met ‘positieve discriminatie’.

Positieve discriminatie

Sowell wordt als ‘contrair’ gezien omdat hij graag de populaire mening onderzoekt en die met feiten weerspreekt. Tegelijk is hij somber over het vermogen van de politiek om het leven te verbeteren. Hij stelt: ‘De eerste wet van de economie is dat er eindige middelen zijn om oneindige behoeften te bevredigen. De eerste wet van de politiek is om die economische wet te negeren.’

Daarom heeft hij een belangrijke boodschap voor mensen die met utopische vergezichten de samenleving menen te verbeteren: there are no solutions, only trade-offs. Oftewel: alles is een uitruil met voor- en nadelen: wat je wint aan de ene kant, verlies je aan de andere. Tegen de tijdsgeest van de identiteitspolitiek in, adviseert Sowell daarom om terughoudend te zijn met ‘positieve discriminatie’. Zijn kernidee is dat als je naar de maatschappelijke opwaartse mobiliteit kijkt op het microniveau van die persoon zelf, dan blijkt zelden dat die mobiliteit ontstaat door het volgen van de rechtlijnige trajecten die de overheid uitstippelt.

Water naar de zee

Maar diezelfde progressieve wereldverbeteraars slaan dit advies in de wind. In de documentaire reflecteert hij ook op de zinloosheid van zijn strijd (zoals op 12 augustus ook besproken in mijn Telegram-kanaal). De dingen die je in de media hoort waarop je wil reageren omdat ze onwaar zijn, zijn dingen die je twintig en dertig jaar terug al hoorde. Die dingen had je toen al weerlegd en je put jezelf uit, stelt Sowell. Als je van mening bent dat iedereen gelijk behandeld moet worden ongeacht ras, dan werd je 50 jaar geleden bestempeld als radicaal, 25 jaar geleden als liberaal, en vandaag als ‘racist’. Hij stopte met zijn columns omdat het aanvoelde als water naar de zee dragen.

————————

Kom ook naar de bijeenkomst in Sint-Niklaas op 25 juni, alwaar ik de tweede druk van mijn nieuwste boek, Wees Afgrondelijk, zal presenteren samen met de rechtsfilosoof prof. dr. Paul Cliteur.

opwaartse mobiliteit

Thomas Sowell: ‘Links is de grootste demper op sociale kansen’