Kijk- en luistergeld, daar zijn we vanaf in Vlaanderen. Tenminste, als belasting op radio- en televisietoestellen, want uiteraard gaat een deel van ons belastinggeld nog altijd naar de openbare omroep. Bij de Duitsers is dat toch even anders geregeld. Die betalen maandelijks op individuele basis een omroepbijdrage van 17,50 €, de Rundfunkbeitrag, aan de ÖRR (Öffentlich-Rechtlicher Rundfunk als verzamelbegrip van ARD, ZDF, WDR e.a). Tot 2012 werd die geheven door de Gebühreneinzugszentrale (GEZ). Hoewel de administratie nu in handen is van ‘ARD ZDF Deutschlandradio Beitragsservice’, spreken de mensen nog altijd van GEZ-Gebühr (GEZ-taks).

Wereldverbeteraars

De Rundfunkbeitrag is een ernstige zaak. In december 2020 dreigde de regering van een Oost-Duitse deelstaat nog ten val te komen omdat de christendemocratische regeringspartner bezwaar maakte tegen een verhoging met 86 eurocent (zie artikel). Er is veel kritiek in Duitsland op de openbare omroep. Zogeheten conservatieven storen zich aan het wereldverbeteraarskarakter van de openbare omroep. Om een concreet voorbeeld te geven: het doordrukken van de gendertaal. In Duitsland zeg je niet zomaar zoals bij ons ‘belastingbetalers’ (Steuerzahler), want dat zou alleen maar slaan op ‘mannelijke belastingbetalers’.

Dus zeg je als ‘verlichte geest’ Steuerzahler und Steuerzahlerinnen. Schrijven doe je dat op volgende manieren: SteuerzahlerInnen (met een binnen-I), Steuerzahler*innen (met een Gendersternchen) of Steuerzahler:innen. Het dubbele punt in het laatste geval signaleert een pauze. Enkele maanden geleden zorgde een journaliste voor furore omdat ze dat woord effectief als volgt uitsprak: Steuerzahler [pauze] innen.

Wie kritiek heeft op de openbare omroep, wordt nogal gemakkelijk weggezet als ‘rechts’. Dat komt eigenlijk neer op een sociaal doodvonnis, want in het Nieuw-Duits staat ‘rechts’ voor extreemrechts. Er zijn echter ook gewone burgers van een andere gezindheid die lak hebben aan de openbare omroep. De 53-jarige Georg Thiel uit Borken (Noordrijn-Westfalen) is zo iemand. Hij weigert zijn maandelijkse bijdrage voor de WDR (Westdeutscher Rundfunk) te betalen, maar noemt zichzelf ‘links’ om duidelijk te maken dat hij niet weer een van die vele vermaledijde ‘rechtsen’ is. Thiel bezit naar eigen zeggen geen TV- of radiotoestel, want ‘Meine Zeit verbringe ich gerne mit schönen Dingen, denn ich habe Besseres im Leben zu tun, als Rundfunk-Medien zu nutzen.‘

Protest

Thiel heeft nog een achterstallige schuld van 651,27 € te betalen. Wie zijn bijdrage niet betaalt, begaat een Ordnungwidrigkeit (stelt een daad die in strijd is met de bepalingen) en krijgt een boete. Wie weigert om inzage in zijn vermogen te geven – en zo een overeenkomst over terugbetaling verhindert – kan bestraft worden met maximum zes maanden gevangenis. Die gevangenisstraf is geen directe sanctie voor de weigering om te betalen, maar staat er uiteraard wel mee in verband. Thiel zit nu al sinds 25 februari 2021 in Erzwingungshaft (hechtenis om iets af te dwingen). Hij is vastbesloten om zijn gevangenisstraf uit te zitten: ‘Meine Haft ist ein Protest gegen die schändliche GEZ-Gebühr.’ (‘Mijn gevangenisstraf is een protest tegen de schandelijke GEZ-taks’).

Zijn protest richt zich niet tegen de programmatie van de openbare omroep, zoals bij vele ‘rechtse’ mensen, maar tegen de sociale onrechtvaardigheid die in het systeem zou schuilen. Hij vindt het niet kunnen dat hij met zijn jaarloon van 14 000 € maandelijks evenveel (17,50€) moet betalen als Tom Buhrow, de intendant van de WDR, die 399 000 € verdient (Dat is overigens bijna het dubbele van de Bondspresident, iets waarover Reiner Haseloff, de christendemocratische ministerpresident van Saksen-Anhalt, zich vragen stelt).

Uit de zending gegooid

De zaak Thiel veroorzaakt heel wat ophef in Duitsland. Voor de enen is hij een ‘crimineel’, die zich aan een wettelijke betalingsplicht onttrekt, voor de anderen is hij een ‘politieke gevangene’, zoals blijkt uit de hashtag #FreeGeorgThiel op de sociale media. Dit alles zou in ieder geval een reden mogen zijn voor de Duitse politiek om verder na te denken over het wezen, de rol en de functie van de openbare omroep.

De discussie uit de weg gaan verhit alvast de gemoederen. Dat bleek bijvoorbeeld naar aanleiding van de talkshow Domian Live op de radio. Van WDR-moderator Jürgen Domian mag daarin zogezegd alles op tafel komen. Toen een luisteraar hem opbelde en over de zaak Thiel begon, gooide Domian hem echter uit de zending (zie berichtgeving op Focus).

Ordnungwidrigkeit

Betalen voor de openbare omroep of de nor in!