Naar aanleiding van de Vlaamse feestdag besloot Doorbraak verschillende Vlaamse verenigingen in de kijker te zetten. Helemaal terecht, want de Vlaamse strijd is nooit af. Eén van die bewegingen is Vlinks, dat een unieke positie inneemt binnen de Vlaamse beweging.

Een gesprek met Tom Garcia over de Vlaamse beweging, solidariteit, culturele onafhankelijkheid en de verkiezingen van 2019.

Uitgesproken links, uitgesproken Vlaams

Doorbraak: ‘Waar staat Vlinks voor en waar oriënteren jullie zich binnen de Vlaamse beweging?
Tom Garcia: ‘Vlinks bestaat nog maar een paar jaar en is spontaan ontstaan via sociale media. Een aantal mensen die zichzelf én Vlaamsgezind en sociaal links of progressief voelen, besloten om samen te komen en te kijken of er misschien nog Vlamingen zijn die die ogenschijnlijke tegenstelling in zich dragen. Voor sommigen blijkt “links” en “Vlaams” immer een contradictio in terminis te zijn. Wat ook raar is, want wie de geschiedenis van de Vlaamse beweging bekijkt, ziet dat dat altijd een sociale, volkse beweging is geweest. Of dat dat nu per se links is, is een andere vraag.
Uiteindelijk zijn we dan met een paar mensen bijeengekomen en hebben we beslist om Vlinks als netwerkgroep op te richten, met de bedoeling om te zien of en hoeveel gelijkgestemden er zijn en of we die vervolgens ook kunnen samenbrengen.’

Jullie hebben een handvest geschreven, dat te vinden is op jullie website, waarbij het solidariteitsprincipe enorm wordt onderschreven. Is dat wat er zou ontbreken bij andere Vlaamse bewegingen volgens u? Zijn die te exclusief?
‘We vinden inderdaad dat het sociale aspect te weinig aandacht krijgt van de huidige heersende krachten binnen de Vlaamse beweging. De meer N-VA-gezinde bewegingen zullen zeggen “ja maar N-VA is toch een sociale partij?”. Daar ben ik dus niet zeker van. Als je kijkt naar hoe ze economische thema’s invullen, hun koele boekhoudkundige benadering van de sociale zekerheid of hun stoere aanpak van de vluchtelingencrisis… Voor ons mag het allemaal wat menselijker, ja.’

En hoe vult Vlinks dat economisch links dat dan in?
‘Wel, laat me daarvoor een wederkerend heet Vlaams hangijzer als voorbeeld nemen: de transfers van Vlaanderen naar Wallonië. Die werden onlangs blijkbaar herberekend en het zou nu gaan om 7 miljard. Daar wordt dan met veel bombarie en grote woorden schande van gesproken, terwijl, aan de andere kant, voor liefst 224 miljard naar belastingparadijzen vertrekt!
Als je daar een vlaktaksje van nog maar 15 procent op zou heffen, dan heb je al vijf keer het bedrag van die schandalige transfers. Kan je je voorstellen wat je daarmee zou kunnen doen op sociaal vlak?
Maar helaas: als je die belastingontduiking aanpakt, zit je misschien wel met kapitaalvlucht, en ja dát kunnen we niet hebben. De rijken ontspringen dus de dans, en de armen die niet kunnen “vluchten”, betalen de rekening. Dat stuit ons wat tegen de borst, ja.’

Wenst u dan niet solidair te zijn met Wallonië? Moeten die transfers stoppen of niet?
‘Er is op zich niks mis met transfers. Het is steun aan landgenoten. Zolang België bestaat, zal de rijkdom herverdeeld worden. Ook als Vlaanderen onafhankelijk wordt, zullen er “transfers” zijn. Als je samenleeft moet je elkaar helpen.
Wat echter niet zomaar aanvaard hoeft te worden, is dat er geen zicht is op wat er met dat geld gebeurt. Er is niks mis mee om transparantie te vragen, om te weten waar dat geld naartoe gaat. Of zelfs om inspraak te krijgen in hoe dat geld aangewend wordt. De transfers zijn intussen echter al zo’n institutionele zaak geworden, dat je je wel nog moet durven afvragen of je echt wel mensen aan het helpen bent, of gewoon de politieke kaste in Wallonië aan het rechthouden bent.’

Vlaamse beweging

Maar het doel van vlinks is dan toch nog steeds de Vlaamse onafhankelijkheid?
‘Niet per se. Het doel van Vlinks is om een sociaal, inclusief Vlaanderen op te bouwen, waar de mens op de eerste plaats komt. Voor ons is zelfbeschikking en zelfbestuur de essentie. Basisdemocratie, dicht bij de burger. En niet bij niveaus waarvan je je afvraagt wat precies hun nut is.
Moeten we echt een Vlaamse staat oprichten of moeten we pleiten voor de meest verregaande autonomie die mogelijk is? Een aantal jaar geleden, toen N-VA het confederalisme nog niet had ontdekt, sprak Bart De Wever over “de verdamping van België tussen Europa en de deelstaten”: als de deelstaten goed uitgebouwd worden, zal België vanzelf verdwijnen, wegens overbodig. Misschien is dat nog niet zo’n slechte strategie.’

Hoe kijkt u naar de hedendaagse vlaamse beweging? Welke richting moeten we uitgaan?
‘Er zijn verschillende facetten. We zitten bijvoorbeeld met N-VA, waarbij we voor de eerste keer in de geschiedenis meemaken dat de grootste partij in dit land, op belgisch niveau zelfs, een Vlaams-nationalistische partij is. Je zou dan toch mogen verwachten dat er iets zou kunnen gebeuren.
Helaas is er niet veel gebeurd, integendeel. Al toen de N-VA verkozen was, zei Bart De Wever dat ze het communautaire voor de hele legislatuur in de koelkast steken, om te focussen op sociaal-economisch herstel. Vier jaar geleden klonk dat misschien aannemelijk, maar nu moeten we ons de vraag stellen of dat wel een goede zaak is geweest? Dat sociaal-economische herstel is toch wat tegengevallen. Mocht de economie geen algemene, mondiale opflakkering hebben gekend, zou deze regering echt maar heel weinig voor te leggen hebben. Het blijft dus gewoon bijzonder jammer dat we niet van het momentum hebben kunnen profiteren om meer te doen voor Vlaanderen.’

En buiten het politieke, wat met de Vlaamse beweging?
‘Die zit ergens tussen hamer en aanbeeld. Moeten wij onze eigen agenda volgen? Of moeten we vertrouwen op politieke partijen?
Persoonlijk vind ik dat we als Vlaamse beweging aan de ene kant de politiek moeten blijven op de hielen zitten om te werken aan meer en beter Vlaanderen. Zoals vroeger, met bijvoorbeeld Peter De Roover. En aan de andere kant moet we zelf ook nog harder werken aan het vergroten van het draagvlak voor een autonoom Vlaanderen.’

Trots

Dan blijft de vraag natuurlijk hoe we dat concreet moeten gaan doen? Het is niet altijd evident om een ‘trotse Vlaming’ te zijn. Hoe betrekken we meer Vlamingen in ons verhaal?
‘Dat mogen wij niet opgeven. Ik ben er zelf ook nog niet helemaal uit, hoor. Moeten wij dit menselijk aanpakken, of eerder academisch? Het gevaar bestaat dat het een cerebrale, hyperrationele kwestie wordt. Een soort lineair denken met liefst duidelijk meetbare doelen voor ogen: als we Vlaanderen uitbouwen, kunnen we X en Y doen en liefst beter dan nu. Dat is allemaal theoretisch.
Ik denk dat je mensen moet overtuigen van hoe goed we het hier hebben, wat voor een welvarende, creatieve en innovatieve regio Vlaanderen is. En wat voor een vredelievende, vriendelijke én gastvrije mensen wij Vlamingen zijn. Wat een mooie en rijke cultuur wij hebben. Niet alleen die van 1302, maar vooral die van hier en nu. Ik vond zelfs dat Frankcen dat zeer mooi beschreef in zijn 11 julispeech. Alleen jammer dat hij er dan weer een negatief vervolg aan breide met waarschuwingen voor de teloorgang van al dat goede en hoe we het moeten beschermen tegen nefaste “externe invloeden”.
Mensen zitten natuurlijk ook wel met vragen en angsten, maar altijd het negatieve naar voor brengen, helpt ons geen zier vooruit.
Als Vlinks willen wij altijd de positieve kant bekijken, zoeken naar oplossingen in plaats van alleen maar problemen zien.’

Om even terug te komen op het cultureel bewustzijn: Veel mensen die Belgisch gezind zijn, zullen zeggen dat wat u wil al lang mogelijk is. Cultureel is Vlaanderen al even onafhankelijk, zullen zij opwerpen.
‘Ja natuurlijk, en dat is nu net een perfect voorbeeld van hoe bevrijdend een splitsing kan zijn. Want als er één sector is die volledig gesplitst is, hoezeer ze ook als zeer links wordt beschouwd, dan is het wel de culturele sector. Beide regio’s zijn cultureel geheel autonoom en ook compleet verschillend.
Ik werk in de reclamesector en ik zie dat verschil elke dag. Franstaligen en Vlamingen hebben niet dezelfde humor, gebruiken andere uitdrukkingen. Bekend in Vlaanderen is niet per se bekend in Wallonië en omgekeerd. Noem bijvoorbeeld eens een paar bekende Waalse muziekgroepen? Omgekeerd is dat ook: het gros van de Walen zal De Kreuners of Clouseau ook niet kennen.
Het mooiste van al is, dat beide gemeenschappen autonoom evolueren en daardoor elkaar net extra verrijken. Daardoor ontstaan dan weer spontane samenwerkingen waar beide alleen maar beter van worden.’

Dus u zegt: trek uw conclusies
‘Zeker, trek de conclusies door. Laten we als regio’s aan ons eigen verhaal werken, maar met open vizier. En laten we vooral blijven samenwerken, maar dan vertrekkend van de eigen wil en niet opgelegd door een hogere macht. Op die manier kan elke regio tegen eigen tempo evolueren en wordt toch iedereen er beter van. Ook linkse stemmen moeten die boodschap durven brengen.’

Zou u uzelf omschrijven als flamingant?
‘Absoluut..’

Moet het flamingantisme niet wat meer meegaan met zijn tijd? Weg van de symboliek van 1302?
‘De helft van mijn schoonfamilie is Franstalig. Op familiefeesten vliegen de clichégrappen steevast vrolijk in het rond. Walen zijn lui, Vlamingen zijn boeren en zo meer. Maar dat gebeurt dus in een gemoedelijke sfeer, als puntje bij paaltje komt, zijn we er voor elkaar. Zo zou het altijd moeten zijn.
Ik haal wel eens een voorbeeld aan uit de muziekwereld: The Beatles en The Rolling Stones. Je kan een fiere Beatlefan zijn, zonder daarom tegen de Rolling Stones te zijn. En omgekeerd. Je moet er wel over kunnen discussiëren en zelfs fel bij wijlen. Maar de eindconclusie is dat je beide fan bent van goeie muziek.
En dat moeten we kunnen doortrekken naar “ik ben een fiere vlaming”. Dat betekent dus niet dat ik anti-Waal ben. Integendeel, als die Waal even trots is Waal te zijn, kan ik daar misschien zelfs iets van opsteken en er zelf ook beter van worden. Als we dat doortrekken, worden we verlost van symbolen à la 1302, waar we de Fransen hebben verslaan.’

Links

Terug naar de vlaamse beweging: Is er genoeg diversiteit binnen de vlaamse beweging? Ze wordt vaak beschreven als vooral rechtse beweging
‘Die diversiteit is er wel hoor, maar die is niet actief genoeg denk ik. De rechtse stemmen binnen de Vlaamse beweging klinken nu het luidst. Op politiek vlak, wat toch het meeste in de algemene aandacht loopt, is bij het ter ziele gaan van de Volksunie die linkse kant wat op de dool geraakt, politiek verspreid geraakt over N-VA, maar ook sp.a, Open Vld, Groen… en ten slotte ingedommeld en uitgedoofd. Het ontbreekt aan een modern, ambitieus en aantrekkelijk links-Vlaams project dat een nieuwe generatie kan aanpsreken en enthousiasmeren.
Er zijn sociaal-progressieve Vlaamsgezinde verenigingen als het Priester Daensfonds, het Vermeylenfonds of het Verbond VOS, maar die hebben allemaal een specifieke insteek, niet breed genoeg om een groter publiek aan te trekken.
Wat natuurlijk ideaal zou zijn, is dat er een bevlogen individu a la Bart De Wever zou opstaan ter Vlaamse linkerzijde.’

En zou Vlinks daar een voortrekkersrol in kunnen nemen?
‘Met veel plezier. Als netwerkgroep zijn we daar ook met bezig, wie weet komen we die voortrekker wel tegen in onze zoektocht naar gelijkgestemde geesten. Maar Vlinks is ook iets dat naast de dagelijkse bezigheid valt. Om er echt ter dege werk van te maken, moet je veel tijd en energie inversteren, zeker als we de stap naar de politiek zouden willen zetten, zoals ons wel vaker gevraagd wordt. Voorlopig is dat dus nog niet aan de orde, maar zeg nooit nooit.’

N-VA

Hoe kijkt u naar 2019? Het worden cruciale verkiezingen. Gelooft u dat meer Vlaanderen mogelijk is?
‘Wat ik zou willen, of wat ik denk dat er zal gebeuren?’

Wel, wat zou u wensen?
‘Wat ik zou willen, is meer Vlaanderen, zonder dat dat daarom radicaal hoeft te zijn. Er is veel ruimte tussen alles in de ijskast zetten, zoals N-VA voorstaat, en volop voor onafhankelijkheid gaan, zoals Vlaams Belang het ziet. Ik wens dus dat N-VA zich daar toch wel wat van losmaakt.
Dat N-VA de bevoegdheden die Vlaanderen heeft volledig uitwerkt en en ten volle benut, om dan te kijken naar bevoegdheden die we eventueel nog kunnen losweken. Met kleinere stappen, kom je ook vooruit, maar je moet wel stappen zetten, natuurlijk.
Luister bijvoorbeeld eens naar een Hendrik Vuye & Veerle Wouters. Die schrijven daar boeken over.
Er is veel mogelijk, maar er wordt te weinig gedaan. Enerzijds door de keuze van N-VA, toch de grootste partij, om geen communautaire thema’s aan te snijden en anderzijds door de belgicistische alarmisten die het complete Armageddon voorspellen als België zou ophouden te bestaan.’

En zal dat gebeuren volgens u?
‘Ik vrees van niet. N-VA zegt nu al dat wanneer ze aan de macht komen ze geen communautaire agenda zal doordrukken. Ook al blazen ze warm en koud en mogen sommige ministers nu een beetje communautair stoere klap verkopen. Alleen als de kiezer het anders bepaalt, dus als N-VA niet genoeg macht krijgt om te doen waar ze zin in hebben, dan gaan ze het wél op tafel leggen.
De Vlaamse zaak wordt op die manier een chantagemiddel om de N-VA in het zadel en aan de macht te houden. Het verbaast me hoe makkelijk zelfs overtuigde Vlaamsgezinden daar in meegaan. Naar buiten uit versterkt dat bovendien het beeld van de Vlaams-nationalistische dwarszakken die er alleen maar op uit zijn het land te blokkeren. Terwijl Vlaanderen net een positief en uitnodigend project zou moeten zijn.’

Maar gaat N-VA daar partners voor vinden?
‘Ze kunnen daar partners voor zoeken, toch?’

Aan welke partijen denkt u dan?
‘Ik denk bijvoorbeeld aan een CD&V, en zelfs met een Open Vld valt er te spreken. Het ideale zou natuurlijk zijn dat àlle Vlaamse partijen zich mee zouden scharen achter de uitbouw van een inclusief en welvarend Vlaanderen, in plaats van zich te blijven vastrijden in Belgisch institutioneel gehakketak. Op een rustige manier, stap voor stap.’

Open Vld spreekt wel openlijk over het herfederaliseren van bevoegdheden.
‘Ah ja, maar je geeft ze dan ook gewoon de kans om dat te zeggen. Door te zeggen dat je niet meer spreekt over het communautaire, kunnen zij toeteren wat ze willen.’

Wallonië

Hoe kijkt u naar de overkant? Denkt u dat Wallonië zich politiek zal uitroken?
‘Dat denk ik wel, zeker als Wallonië bij de volgende nationale en regionale verkiezingen helemaal anders stemt dan Vlaanderen. Ofwel zijn we dan vertrokken voor drie jaar regeringsonderhandelingen, ofwel spreken we af dat de regio’s meer autonomie krijgen om hun eigen koers te varen..
Het leuke is dat we tijdens de vorige fameuze 500 dagen “regeringsvorming” gezien hebben dat het land perfect kan draaien zonder die federale overheid. De de regionale regeringen namen het over en deden dat perfect. Zo goed dat zelfs samenwerken over de regionale grenzen heen, beter en vlotter ging dan onder de Belgische paraplu. Wat logisch is, want je vertrekt vanuit de eigen regio, vanuit de expliciete wil om samen te werken én met wederzijds respect als volwaardige partners.’

En waarom denkt u dat daarover nog geen bewustwording is in Wallonië? Wallonië hangt vast aan België.
‘Ja, dat is uit krampachtigheid. “Wij gaan die Vlamingen toch niet geven wat ze willen,” redeneren zij. Of toch de politieke kaste daar. De gewone Waal ligt daar ongetwijfeld veel minder van wakker, maar wordt gewoon opgejut tegen die arrogante, egoïstische Vlamingen die alles voor zichzelf willen houden.
Maar als Vlaanderen dus opnieuw helemaal rechts stemt, en Wallonië helemaal links, zullen zelfs de politici moeten inzien, denk ik, dat het zo niet verder kan. Je hoeft dus zelf niet bewust te ambeteren, om te ambeteren. Het spel volgen is voldoende.

Tot slot: maakt u de vlaamse onafhankelijkheid nog mee?
‘Ik denk dat dat allemaal geleidelijk zal gaan, dat we bij manier van spreken onafhankelijk zullen zijn zonder dat we doorhebben. Dat is voor een groot deel nu al zo, vind ik.
Weet je, België wordt vaak ietwat onrespectvol vergeleken met de bemoeizuchtige schoonmoeder, maar ik vergelijk het liever met een gezin waar de kinderen stilaan groot genoeg worden om voor zichzelf te zorgen. In plaats van de overbezorgde ouder te zijn die zich met elk aspect wil blijven bemoeien, moet het “ouderland” België een stapje terug durven zetten en zijn nakomelingen alle vrijheid gunnen om zich voluit te ontplooien. Laat hen elk hun weg gaan en laat hen zelf beslissen hoe vaak en hoe veel ze samenwerken. De band van bijna 200 jaar veeg je overigens ook niet zomaar eventjes weg en zal zeker overgaan in een wederzijdse solidariteit. Een positief beeld van een eventueel confederale toekomst, toch?’

ouderstaat

Tom Garcia: ‘Vlaamse zaak chantagemiddel om N-VA aan de macht te houden’