Onze democratie is ziek, en als democraat doet dat pijn. De partijbelangen gaan boven het algemeen belang. Daardoor slaagt ons democratisch bestel er niet in een diepgaande analyse te maken van de voorbije covidcrisis.

Vragen

Een lijvig rapport heeft de covidcommissie geproduceerd: 134 aanbevelingen. Het klinkt indrukwekkend maar het is het helaas niet. De vinger wordt niet op de wonde gelegd. Politieke en andere verantwoordelijkheden worden niet benoemd. De meerderheid beslist samen wat de problemen zijn en wat de oplossing daarvoor is. Zelfs de probleemoplossing is een compromis geworden in België. De realiteit doet er niet toe. Lessen trekken? Daar doen ze niet aan mee. De coviddoden zijn voor niets gestorven.

Wie heeft wanneer en waarom beslist dat de strategische voorraad mondmaskers vernietigd moest worden alvorens hij werd aangevuld?
Hoe kunnen we dergelijke fouten-die levens gekost hebben- voorkomen?
Waarom werden mondmaskers eerst door beleidsmakers weggelachen als pseudoveiligheid en later verplicht?
Hoe komen we aan die vele doden in de rusthuizen?
Waar zitten de systeemfouten die deze crisis heeft blootgelegd?
Wie besliste wanneer en waarom om met het postbusbedrijf Avrox in zee te gaan om -schadelijke- mondmaskers te laten leveren in België?

Eerst de partij!

Onze verkozen politici slagen er niet in via een pijnlijk maar noodzakelijk zelfonderzoek de fouten precies aan te wijzen. Een parlementaire commissie blijkt een circus. Partijen bepalen het speelveld van hun politici. De uitgekozen Kamerleden zijn al blij dat ze even in de schijnwerpers van het circus mogen staan. Het zijn de clowns van het circus. Alles is al beslist door de regeringspartijen.

Vlaams belang verliet uit protest tegen deze gang van zaken de commissie. Maar dat is een voetnoot. De partij mag door de persdogma’s van vandaag niet ernstig genomen worden. Hun kritiek op wat foutloopt mag dus niet mee in de analyses. Zo brengt de pers doodernstig verslag uit over de commissie alsof het werkelijk iets uitmaakt. Met commentaar van meerderheid en oppositie. Objectief. Maar we moeten als vierde macht ook durven zeggen dat de covidcommissie een slag in het water is. Een zinloos tijdverdrijf. Een symptoom dat in dit land werkelijk alles onderschikt is aan het partijbelang.

Doen we beter?

De vraag is of dat enkel beperkt blijft tot het federale niveau. Zal de PFOS-commissie in Vlaanderen of de Overstromingscommissie in Wallonië wel tot een ernstige analyse en remediëring komen? Of is de Belgische politieke ziekte uitgezaaid en woekert ze ook in de deelstaten? Ik geef die lopende commissies graag het voordeel van de twijfel. Ik weiger cynisch te worden, maar dat kost veel moeite.

Er is maar één conclusie mogelijk als de politiek niet in staat is om de grootste gezondheidscrisis sinds de tweede wereldoorlog ernstig te evalueren en te remediëren. Het systeem werkt niet meer. In tegendeel, het is een belemmering.

Wurggreepdemocratie

Maar hoe moet het verder? Na de vaststelling dat iets niet meer werkt, volgt een analyse, daarna een aanpassing. Voor de analyse ligt alles op tafel. De bevoegdheden zijn te versnipperd. Zes staatshervormingen zonder groot plan, maar volgens de logica van het compromis, hebben van de overheid een kluwen gemaakt. Dat moet helder en duidelijk. De mechanismen van de particratie zijn veelvuldig beschreven, vrij recent nog door Vuye en Wouters. De financiering ervan is door Bart Maddens uitgelegd. De onmondigheid van de parlementsleden is een rechtstreeks gevolg van die particratie. Parlementsleden zitten in de gouden kooi van hun mandaat, de partij heeft de sleutel.

België is een wurggreepdemocratie. Iedereen houdt elkaar in een wurggreep. Elk denkt dat de ander ooit afklopt. Op dit moment zijn de spelers net niet bewusteloos. De wurggreepdemocratie maakt op dit moment elke broodnodige systeemverandering onmogelijk. Pensioenen? Sociale zekerheid? Werkzaamheidsgraad? Begroting? Homogene bevoegdheidspakketten? Verouderde wetgeving? Werking van de democratie? Staatshervorming? De regering doet voort, met rustige vastheid, recht de afgrond in.

Weerbare democratie

Democratie is geen eeuwig rekbaar systeem. Het is er niet vanzelf gekomen en blijft niet vanzelf. Elke rechtgeaarde democraat moet nu de alarmbel luiden. Een systeem dat er niet in slaagt zichzelf te onderhouden, fouten te verbeteren, zich aan te passen, is gedoemd om te verdwijnen. En eens het keerpunt voorbij is, zal dat niet meer zachtjes gebeuren. Dé vraag is, waar dat keerpunt ligt?

Kijk vandaag naar de politieke realiteit. Kijk naar de partijen die er zitten en naar hun onderlinge verhoudingen. Zelfs de covidcrisis kon hen niet samenbrengen. Hoe kunnen ze een gemeenschappelijke toekomstvisie te bouwen? Niemand lijkt geïnteresseerd in het land of het systeem redden. Ze tellen de korte termijnwinst van elk scenario. Heeft de PS echt gewonnen door voor Vivaldi te kiezen? Of de Open Vld?

2024

Je kan nu al de reacties op de verkiezingsavond van 2024 opschrijven. Want de kiezer, die evalueert en remedieert wel. De onderzoekscommissie van de kiezer is tot andere conclusies gekomen dan die van hun verkozenen. Zo leiden de politieke spelletje van politici, die zichzelf graag omschrijven als staatsmannen (m/v), de kiezer vanzelf naar de radicaliteit. De vraag is of er dan wel iets zal kunnen veranderen.

Overstromingscommissie

Covid-doden zijn voor niets gestorven