Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) lijkt de Raad van State bewust fout te hebben geïnformeerd om ‘haar’ wet op de overwinstbelastingen, zonder inzage van de gewestelijke regeringen, door te drukken. Toen de Raad van State vroeg naar het overleg zei haar kabinet dat het niet nodig was en dat er overleg had plaatsgevonden. Dat laatste is manifest onwaar, blijkt uit een furieuze brief van Zuhal Demir (N-VA).

Op 21 oktober 2022 kwam de zogenaamde Enover samen. Dat is een ‘Energie Overleg’ dat de problemen moet bespreken waar initiatieven van de ene overheid die van de andere kunnen verstoren of waar bevoegdheidsconflicten zijn qua energiebeleid. Daar informeerde het kabinet van Tinne Van der Straeten (Groen) dus op 21 oktober 2022 de andere Energiekabinetten over haar wet op de ‘overwinsten’. Tenminste, dat beweert Van der Straeten. De andere betrokkenen beweren juist dat ze met lege handen kwam en beloftes deed om de teksten met informatie later te bezorgen. Wat blijkbaar nog altijd niet gebeurde.

Op 2 november vroeg Doorbraak alle betrokken kabinetten en ministeries uitleg over die Enover. Het stond immers in het verslag van de federale ministerraad van 28 oktober. De Secretarie van de Vlaamse regering kon er niet op antwoorden. De woordvoerder van de FOD Economie, waar de administratie van Van der Straeten onder valt, wou niet antwoorden. Het Overlegcomité federale regering en Gemeenschaps- en Gewestregeringen wou evenmin antwoorden. Het kabinet Van der Straeten reageerde zoals gebruikelijk zelfs niet. Het kabinet van Zuhal Demir (N-VA) kon aanvankelijk weinig meedelen.

Overlegverplichting

Ondanks herhaaldelijke pogingen bleef de bron over de wet op de ‘overwinsten’ droog. Tot op 15 november professor Kurt Deketelaere van de KU Leuven op Twitter een fragment van het ongepubliceerde advies van de Raad van State deelde. Daarin merkte de Raad van State op dat het wetsontwerp gevolgen kan hebben voor gewestelijke bevoegdheden (iets wat ook al in een gelijkaardig advies van de Raad van State in juni stond). In het advies Raad van State 72.460/3 staat letterlijk wat het kabinet van Van der Straeten antwoordde aan de Raad van State: ‘Het schijnt ons toe dat er geen overlegverplichting geldt voor dit wetsontwerp omdat het om een exclusief toegewezen en voorbehouden federale bevoegdheid van inzake belastingen gaat, onder meer op grond van artikel 170 GW en de in de memorie van toelichting aangehaalde arresten van het Grondwettelijk Hof.’

Nochtans schreef de Raad van State ‘Krachtens artikel 6, § 3, 2°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 ‘tot hervorming der instellingen’ wordt overleg gepleegd tussen de betrokken (gewest)regeringen en de federale overheid “over iedere maatregel op het gebied van het energiebeleid, buiten de bevoegdheden opgesomd in (artikel 6,) § 1, VII”, van die wet.’ Eigenlijk schreef de Raad van State zeer eufemistisch dat ze het niet eens zijn met die lezing door het kabinet Van der Straeten.

Dat is ernstig. De persmagistraat Cedric Jolling van de Raad van State antwoordde op vragen naar het ontwerp en het advies die geen van beide op de website van de Raad van State staan te lezen (zoals het hoort) het volgende: ‘Het is de Raad van State niet toegestaan om gegevens over een lopende procedure te delen met derden. (…) Het advies betreffende de regelgevende tekst die u wenst te raadplegen voldoet nog niet aan deze voorwaarden. Wanneer het advies wel zal voldoen aan de voorwaarden, hangt echter af van de adviesaanvrager.’ Vrij vertaald de federale regering vroeg de Raad van State het advies achter te houden tot het hen uitkomt.

Informatiepunt

Professor Kurt Deketelaere antwoordde op de vraag of Van der Straeten of haar kabinet loog tegen de Raad van State het volgende: ‘Gelogen zal ze niet hebben, dat Enover-overleg heeft plaats gevonden en blijkbaar was de overwinstbelasting daar een informatiepunt op de agenda. Er waren evenwel geen documenten voor dat informatiepunt en van die vergadering is er nog geen verslag. Het Vlaamse Gewest heeft tot op vandaag geen wettekst en zelfs geen advies Raad van State ontvangen van federaal. De vraag van de Raad van State naar een schriftelijk verslag van dat overleg dat zou aangeven hoe de opmerkingen van de gewesten in het wetsontwerp zijn verwerkt, is dus terecht en het antwoord is dat dit er niet is.’

Daarom dienden wij een Wob-aanvraag (Wet openbaarheid van bestuur) in om die bestuursdocumenten in te zien volgens de wetten op de openbaarheid van bestuur (Belgische Grondwet artikel 32 en de wet van 11 april 1994 over de openbaarheid van bestuur).

Volgens Deketelaere is het hullen in geheimzinnigheid van dit alles moedwillig: ‘Mijns inziens is dat Enover gedoe, en de afwezigheid op de website van de Raad van State, allemaal opzettelijk : hoe minder mensen de noodzakelijke info hebben hoe minder kritiek er kan komen. De niet-openbaarheid van voorontwerpen van wet (cfr ook ecocide) is onaanvaardbaar in het kader van openbaarheid van bestuur. Maar de gemachtigde van de minister zal dus aan de Raad van State gezegd hebben dat er overleg is geweest over de overwinstbelasting, wat niet gelogen zal zijn geweest.’

Furieus

De dag na de Wob-aanvraag deed een gunstige wind echter een brief van Zuhal Demir aan haar federale collega Tinne Van der Straeten op onze redactie belanden. Daarin is Demir furieus over de gang van zaken. De felheid en bewoording laat niks aan de verbeelding over.

Demir schrijft aan Van der Straeten: ‘Toch moet ik u meedelen dat ik zelden zo geschokt en verbouwereerd was dan bij de door u gehanteerde werkwijze in hoger genoemd dossier. Het stoot me met name enorm tegen de borst dat u minstens onnauwkeurige, maar in mijn ogen zelfs misleidende informatie hebt bezorgd aan de afdeling Wetgeving van de Raad van State aangaande vermeend overleg dat nooit heeft plaatsgevonden.’

Dit klopt met wat off-the-record al verteld werd op verschillende kabinetten. Tijdens de Enover zou het kabinet van Van der Straeten beloofd hebben de teksten of documenten nog te bezorgen, maar de kabinetten van de gewestelijke regeringen ontvingen die dusver nog steeds niet. Meer dan drie weken later dus.

In de brief beklaagt Demir zich nu dus ‘op geen enkel ogenblik’ een tekst gedeeld werd met de Enover-deelnemers. Blijkbaar tekende haar kabinet voorbehoud aan tijdens die Enover en dat ‘vergat’ Van der Straeten blijkbaar te melden aan de Raad van State. Een vergetelheid met juridisch mogelijk grote gevolgen.

Demir klaagt ook aan dat op 28 oktober de federale ministerraad dit wetsontwerp zou hebben goedgekeurd en dat ook na die goedkeuring deze teksten niet aan de andere entiteiten van dit land werden medegedeeld.

Rechtsonzekerheid

Demir wijst in haar brief aan Van der Straeten ook op de rechtsonzekerheid die volgt op het negeren van de overlegvereiste. Door het negeren van de bevoegheidsoverschrijding en het niet respecteren van de juridisch robuuste methode om via overleg tot een solide wettekst te komen, lijkt de wet nu al aangeschoten wild. Als de wet er komt, kan die dus vernietigd worden. Een cynicus zou bijna kunnen denken dat dit misschien de bedoeling is.

Demir eist de teksten op korte termijn te ontvangen van de federale regering om een inschatting te maken van de impact op de Vlaamse bevoegdheden en om kennis te nemen van de ‘gebeurlijke bevoegdheidsoverschrijdingen’.

De vraag die zich echter stilaan stelt is of minister Tinne Van der Straeten hier zwaar in de fout ging en niet enkel moedwillig de grondwet schond, maar ook de Raad van State willens en wetens fout inlichtte.

overwinstbelastingen

Loog Van der Straeten tegen de Raad van State?