Wie ‘Schotse Nationalistische Partij’ en de naam van een willekeurige Nederlandstalige krant googelt, vindt duizenden hits. Probeer de Volkskrant maar, of de Standaard. Zelfs op kwaliteitssite Doorbraak wordt regelmatig over de Schotse Nationalistische Partij gesproken. Maar het is de Schotse Nationale Partij.

One-issue-partij

Ook de Britse Premier Boris Johnson wordt meer dan eens in het parlement op de vingers getikt omdat hij ‘nationalistische partij’ zegt, maar hij doet dat natuurlijk om de aanwezige SNP-parlementariërs te jennen.

Het misverstand is logisch: de SNP is een one-issue-partij bij uitstek, al wil ze dat zelf niet weten. De top bestaat uit bezeten nationalisten met slechts één doel voor ogen: Schotland uit het Verenigd Koninkrijk halen. Ik las ooit ergens ‘Schotland lonkt naar onafhankelijkheid’, maar ik verzeker u: wie naar een vrouw ‘lonkt’ zoals de SNP naar onafhankelijkheid ‘lonkt’, wordt opgesloten wegens aanranding.

Aanranding

Over aanranding gesproken, een zaak daarover dreigt nu Nicola Sturgeon — de huidige voorzitter van de SNP en First Minister van Schotland — de das om te doen. In 2018 werden tegen haar voorganger en mentor Alex Salmond maar liefst 14 aanklachten ingediend wegens ongewenste intimiteiten en aanranding. Salmond trad af na het door de SNP verloren onafhankelijkheidsreferendum van 2014. Zijn adjunct Nicola Sturgeon nam het stokje over.

De verhouding tussen Sturgeon en Salmond was kennelijk behoorlijk verzuurd. Laatstgenoemde had aanwijzingen dat zowel de SNP als zijn opvolgster een onrechtmatig rol hadden gespeeld in de aanrandingszaak. Hij stapte zelf ook naar de rechter, en die oordeelde dat de SNP — lees de Schotse belastingbetaler — Salmond een half miljoen pond moest betalen. Bovendien moest mevrouw Sturgeon excuses aanbieden. Later werd Salmond ook van alle aanklachten van seksuele aard vrijgesproken.

De Salmond inquiry

Inmiddels loopt er een parlementair onderzoek — de ‘Salmond inquiry’ — naar het optreden van de SNP en justitie. Dat wordt bij iedere stap heftig door beiden tegengewerkt. Zoals de Herald of Scotland schreef: ‘de Schotse justitie en politici van de SNP hebben een incestueuze relatie.’

De First Minister wordt er onder meer van beschuldigd het parlement voorgelogen te hebben en informatie te hebben achtergehouden. Ze zou bijvoorbeeld 55 duizend pond belastinggeld hebben laten uitgeven aan het ‘coachen’ van getuigen: een strafbaar feit in het Engelse recht. Rond half februari worden zij en Salmond gehoord. Als blijkt dat Sturgeon heeft gelogen, moet ze opstappen — volgens de zogeheten ‘Ministerial Code’.

De zaak Salmond is lang niet de enige smet op het blazoen van de SNP. Minister van justitie Derek Mackay moest bijvoorbeeld in 2019 aftreden omdat hij 270(!) seksueel getinte berichten naar een minderjarige jongen had gestuurd. Ook die zaak kostte de Schotse belastingbetaler geld. Het kantoor van Sturgeon probeerde publicatie van dit verhaal nog tegen te houden. Soms is het Schotland van de SNP net een bananenrepubliek.

Slecht bestuur

De SNP schiet op bijna alle fronten tekort in het besturen van Schotland. De aanpak van covid blijft flink achter op Engeland: met name in bejaardenhuizen vond een slachting plaats. En er zijn veel minder mensen gevaccineerd. Het Engelse leger moest eraan te pas komen om daarbij te helpen. De prestaties van het Schotse onderwijs bungelen onderaan in Europa, terwijl Schotse steden extreme drugsproblemen kennen, zeker vergeleken met de rest van Groot-Brittannië.

Iets anders is het voortdurende begrotingstekort van de Schotse overheid, dat nu door Engeland wordt gedekt. Een onafhankelijk Schotland zou moeten beginnen met een torenhoog tekort, dat flinke belastingverhogingen en bezuinigingen op de publieke sector onvermijdelijk zou maken.

Belangrijke SNP-politici als Ian Blackford suggereren dat Schotland na onafhankelijkheid nog een tijd voort zou kunnen met het Britse pond, maar dat lijkt een dwaas idee. Het is bovendien in strijd met het felbegeerde lidmaatschap van de EU. Een eigen Schotse munt zou flink moeten devalueren tegenover de pond, waardoor bijvoorbeeld veel Schotten met een hypotheek hopeloos in de problemen zouden komen.

Once in a generation?

Het onafhankelijkheidsreferendum van 2014 was volgens afspraak ‘once in a generation‘: het zou voor minstens 40 jaar de zaak beklinken. First Minister Sturgeon greep echter de uitkomst van het brexitreferendum twee jaar later aan om opnieuw een referendum te eisen. Schotten hadden tegen brexit gestemd en werden ’tegen hun zin de EU uit gesleurd’. Goedbeschouwd nonsens: Schotland was geen lid van de EU.

Of een onafhankelijk Schotland überhaupt baat zou hebben bij lidmaatschap van de EU, is de vraag. Schotse vissers in ieder geval niet. En de euro wil niemand, ook de SNP niet, maar die zal er dan toch moeten komen. Bovendien zouden een concrete grens en eventuele handelstarieven met Schotlands veruit grootste handelspartner Engeland vooral nadelen opleveren.

De verwachting is desondanks dat Sturgeon haar absolute meerderheid in het Schotse parlement in de verkiezingen van mei nog zal uitbreiden. Dan gaat ze als een stormram voor een tweede onafhankelijkheidsreferendum, daar laat ze geen twijfel over. De polls wijzen op een bescheiden voorsprong voor onafhankelijkheid, en de SNP heeft al een stappenplan opgesteld voor de weg daarheen, coronacrisis of geen coronacrisis.

Toch is zelfs bij winst van de SNP niet zeker dat er een tweede onafhankelijkheidsreferendum komt. De Britse regering zal weigeren en de SNP dreigt nu alvast met procedures, al zijn die volgens grondwetexperts — ook Schotse — kansloos. De SNP heeft ook al aangekondigd het referendum desnoods illegaal te zullen houden, met Catalonië als voorbeeld. Uiteraard zou de uitslag dan niet rechtsgeldig zijn.

Al roepen SNP-politici dat het toetreden tot de EU van een onafhankelijk Schotland geen probleem zal zijn, praktisch gezien is daar op afzienbare termijn geen sprake van. De meest gehoorde termijn is minimaal tien jaar.

Sturgeon snakt naar de schijnwerpers

Ronduit gênant zijn de berichten en e-mails die Sturgeon en haar ministers vorig jaar naar Eurocommissarissen en parlementsleden in Brussel gestuurd blijken te hebben. Die werden gedwongen door de pers publiek gemaakt.

De First Minister smeekte min of meer betrokken te worden bij de onderhandelingen over brexit, en probeerde garanties los te peuteren voor een toekomstig lidmaatschap van Schotland. In één mailtje vroeg ze om een ‘foto-momentje’ met EU-onderhandelaar Michel Barnier. Zo’n foto zou haar partij helpen bij de Schotse verkiezingen.

Sturgeon lijkt te snakken naar een rol op het wereldtoneel. Dat de meeste wereldleiders geen benul hebben wie zij is, moet een onverdraaglijke krenking zijn. Ze feliciteerde Joe Biden al enkele seconden nadat zijn overwinning was bezegeld, waarbij ze de speciale band tussen Amerika en Schotland benadrukte. Eerder al werkte ze zich in de schijnwerpers door president Trump — die een Schotse moeder had — de toegang tot Schotland te willen ontzeggen. Trump had overwogen zijn favoriete Schotse golfcourse te bezoeken op de dag van Bidens inhuldiging.

Het fenomeen Sturgeon

Nicola Sturgeon is een opmerkelijk fenomeen. Ze maakt zelden een sympathieke indruk, zeker niet als ze routinematig vragen van journalisten ontwijkt of haar falen en dat van haar SNP-regering afschuift op Engeland. Onbenulligheden als democratie of het welzijn van het Schotse volk lijken haar nauwelijks te boeien. Neem bijvoorbeeld de recente ophef over SNP-minister van Justitie Humza Yousaf, met zijn muilkorfwet tegen de vrijheid van meningsuiting, die publiekelijk had verklaard mensen ook te willen vervolgen als ze thuis haatspraak bezigden.

Ondanks alles zijn en blijven Schotten in meerderheid gek op Sturgeon. Misschien omdat ze werkelijk alles op Schotse identiteit en Engelse agressie weet te gooien. Daardoor lijkt ze altijd on top, hoe slecht het in werkelijkheid ook gaat. Een Schotse commentator merkte op dat haar populariteit onverminderd zal blijven bestaan, zelfs ‘met bloed van vermoorde poesjes aan haar handen, en op schoenen gemaakt van het bont van puppy’s.’

parlementair onderzoek

Nicola Sturgeon: IJskoningin van het Noorden

Drabbe en Devos: ‘Francken moet boetekleed aantrekken’