Twee weken langer krijgt De Wever om een Belgische federale regering te vormen. Volgens de ene zit Vooruit te wachten op die verlossende telefoon om terug aan tafel te komen, nu ze getoond hebben dat ze vechten voor hun punten. Maar Conner Rousseau (Vooruit) heeft met zijn interviews na zijn Arizona-exit de drempel om terug te keren wel drastisch verhoogd. Wat hij vraagt, kan hij niet krijgen.

Open Vld dan maar? Na de campagne die N-VA tegen die partij gevoerd heeft? Pijnlijk, voor beide. Maar we leven in bijzondere tijden en we moeten over onze schaduw stappen. U kent die uitleg wel. Uitleg is er altijd.

Waarvoor staat de N-VA?

Dan blijft de plaats van de N-VA als centrale spil in de hele onderhandeling. Iedereen looft uiteraard het werk van formateur Bart De Wever. Maar zijn partij is verdeeld over hoe ver de partij moet gaan om België te redden, al blijft het moeilijk in te schatten hoe groot de verschillende groepen zijn.

Dissidentie wordt niet beloond in de N-VA en dat weten de mandatarissen maar al te goed

Binnen de N-VA zijn geen vleugels; enkel losse, wisselende coalities. In 2019 publiceerde Doorbraak de reeks Werkt verandering? Het toont de N-VA als een intern heel verscheiden partij. Maar naar buiten uit is ze eensgezind. Die diversiteit wordt opgevangen door een strak geleid partijapparaat en geloof in de voorzitter. Dissidentie wordt niet beloond in de N-VA en dat weten de mandatarissen maar al te goed. Dus kan praten enkel ‘off the record’.

Beleidspartij

De N-VA is verder geëvolueerd. Dat hoor je vandaag ook. Ze wil echt een beleidspartij zijn, Vlaams is ze dat al. De groep die niet wil dat de N-VA aan de zijlijn blijft staan, is groot. Roepen aan de zijlijn heeft de Vlaamse Beweging volgens hen al te vaak en te lang gedaan. En wat brengt dat op? Deelnemen aan de Belgische macht is de weg, participationisme heet dat in Vlaamse Beweging-termen. Maar hoe ver kan en mag je daarin gaan?

Op dit moment lijkt dat participationisme De Wever en de N-VA te leiden naar een regering met bijzondere machten en een Vlaamse minderheid die België sociaaleconomisch moet rechttrekken. Zonder communautair programma. Da’s pijnlijk, want de N-VA liep storm tegen de bijzondere machten in corona én tegen de Vlaamse minderheid in Vivaldi.

België of uw welvaart?

De N-VA staat zo voor een moeilijke keuze. Zij zijn toch niet diegenen die de Belgische staat moeten depanneren? Maar tegelijk is het de welvaart van de Vlamingen die onder druk staat. Dus kan je ook niet toekijken en dat laten gebeuren.

Afhankelijk van waar de klemtoon ligt heb je verschillende opvattingen in de partij. Wie vindt dat ze vooral de Belgische staat niet moeten redden, vindt dat De Wever het aan anderen moet overlaten. Hij moet niet de Belgische staatsman zijn die koste wat het kost het land moet redden. Af en toe de neus dichtknijpen, tot daar, maar de broek laten zakken, mag hij niet.

Eerst Vlaamse welvaart

Wie de klemtoon legt op het beschermen van de Vlaamse welvaart, die vindt dat N-VA alles moet proberen om de situatie te redden. N-VA mag niet aan de zijlijn staan toezien hoe de Vlaamse welvaart verdampt. Hoe de EU ons in het vizier neemt, de ratingbureaus onze betrouwbaarheid verlagen, de economie achteruitgaat, de staatsschuld stijgt, de begroting niet op orde geraakt, Het lijstje dat je kan krijgen is lang.

Én geen staatshervorming, én een minderheid aan Vlaamse kant, én bijzondere machten

De oplossing in tijden van crisis is dan een kleine noodregering, enkel ministers, geen staatssecretarissen. Met een beperkt hervormingsprogramma, en beperkt in de tijd: twee, hoogstens drie jaar, en dan opnieuw naar de kiezer. Wat wringt in dat scenario is dat er dan – alweer – geen staatshervorming is. Én geen staatshervorming, én een minderheid aan Vlaamse kant, én bijzondere machten.

Bicefaal

Er wordt gehint op een ontsnappingsmogelijkheid. Er zijn de zogenaamde bicefale bevoegdheden. Je kan bepaalde bevoegdheden in de federale regering de facto splitsen, zonder dat je dat grondwettelijk vastlegt. Volgens sommigen ligt deze mogelijkheid zelfs op tafel. Maar… Die kan een volgende regering ook zomaar terugdraaien.

Anderen opperen dat tijdens de rit MR er de Open Vld moet bijhalen, of Vooruit moet de PS overtuigen. Dan is er een meerderheid voor een staatshervorming. Maar hoe realistisch is dat? Hoe moeten die partijen overtuigd worden? Er is geen geld om de deal met de PS van vijf jaar geleden over te doen.

Oog op het doel

Wat je overal hoort: ogen op het doel houden. Wat willen we bereiken? Het enige dat structureel helpt voor een sociaaleconomisch herstel is een communautaire hervorming. Minstens confederalisme. Dat blijft voor velen het doel.

Met hun ogen op dat doel hinken de N-VA’ers op twee benen. Is waar nu aan gewerkt wordt de beste weg naar dat doel, ja of neen? Zaterdag 16 november is er partijraad van de N-VA. Ook daar zal de discussie gevoerd worden. Niet voor het eerst, niet voor het laatst.

participationisme

N-VA moet België niet redden, of toch?