Op zondag 20 en 27 juni verkiezen miljoenen Fransen een regionaal bestuur. Een jaar voor de presidentsverkiezingen wordt de regionale stembusgang een belangrijke graadmeter voor president Macron en zijn opponenten. In de schaduw ervan trachten autonomisten in de historische regio’s Bretagne, Elzas, Occitanië en Corsica een betekenisvolle rol te spelen.

De ‘wet Molac’

In een opmerkelijke tweet sprak president Macron zich eind mei uit over het belang van regionale talen en engageerde hij zich om de historische klanken van zijn republiek veilig te stellen. Zijn aankondiging kwam er midden een bitse discussie tussen voor- en tegenstanders van een wet die net dezelfde betrachting heeft. De ‘wet Molac’ – genoemd naar parlementslid Paul Molac van het regionalistische Régions et Peuples Solidaires – wil de historische talen erkennen en beschermen, maar werd nog voor de inkt droog was stevig aangepakt door radicale centralisten. In die sfeer kwam een annonce uit het Elysée als een steunbetuiging. Al is de groeiende groep regionale taalminnaars in de uithoeken van het land erg terughoudend voor liefdesverklaringen uit Parijs. Mooie woorden en beloftes gaan wel vaker vooraf aan valsheid en kwade trouw. De historische regio’s hebben zelden medestanders in de hoofdstad.

Voor regionalistische partijen is de bescherming van taal en cultuur en de uitbouw van kwaliteitsvol talenonderwijs opnieuw de inzet van de regionale verkiezingen. Het thema weegt veelal niet door in een campagne die gedomineerd wordt door die ellendige pandemie en andere maatschappelijke uitdagingen waarmee het land worstelt. De verkiezingen van 20 en 27 juni zijn ook de eerste na de interne staatshervorming van 2016. Een hervorming die wonden heeft geslagen bij autonomisten en volksnationalisten. Onder het mom van ‘efficiëntie’ werden de bestaande regio’s herleid tot 13 nieuwe entiteiten.

‘Elsass geh voran!’

Constitutionele correcties als deze zijn bijzonder nefast voor het politieke voortbestaan van historische regio’s. Zo is het voor hun partijen vrijwel onmogelijk om in grote kiesomschrijvingen over de kiesdrempel te springen. Misnoegd en verraden was dan ook het overheersende gevoel in de Elzas toen men er wakker werd in de megaregio ‘Grand Est’. Een regio zonder ziel, inhoud of toekomst. Al zeker niet voor de regionalisten van Unser Land die hun hoop stellen in een Elzasser regio, naar het voorbeeld van Corsica en overzeese gebieden. ‘Elsass geh voran!’ weerspiegelt het verlangen van de 169-koppige Unser Land-lijst van aanvoerder Martin Meyer. Niettegenstaande hun groeiende populariteit is het een haast onmogelijke opdracht om in het Grote Oosten succesvol te zijn. Peilingen geven de sympathieke ingenieur amper 2 a 4 %.

Aan de andere kant van L’Hexagone, in Bretagne, heerst eveneens strijdlust. Net als in de Elzas ergert Bretagne zich aan de interne staatshervorming van 2016. Niet dat er toen veel veranderde voor de Kelten. Net dat is het probleem. De Bretoense beweging hoopte op een herschikking van de kaart zodat Bretagne opnieuw verenigd zou worden, mét de historische hoofdstad Noaned (Nantes) binnen de grenzen. Parijs geeft echter geen geschenken. Als teken van het Bretoense karakter van de stad laat de burgemeester de wit zwarte Gwenn ha Du wel eens aan haar stadhuis wapperen. Balorig verzet tegen verstikkend jakobinisme van de Republiek. De Bretoense beweging is al jaren politiek verdeeld; de Parti Breton gaat solo en flirt met de kiesdrempel. UDB (Union démocratique bretonne / Unvaniezh Demokratel Breizh) kiest opnieuw voor een eenheidslijst met de Groenen. In de peilingen haalt de partij hiermee 12% en een regionaal zitje.

In het immense zuiden van het land focussen regionalisten uit Catalonië, Baskenland en de Savoie vooral op departementale verkiezingen die gelijktijdig plaatsvinden. De enkeling van de Occitaanse partijen Partit Occitan en Occitania Pais Nostre en van O pèr Prouvènço in de Provence die toch een gooi wagen naar de regioraden staan voor een haast onmogelijke opdracht. Hun idealisme is bewonderenswaardig en de idealen zijn nobel en noodzakelijk; het Occitaans als dé Europese literatuurtaal uit het verleden een plaats geven in de toekomst.

Op naar nieuwe ‘pro Corsica’ regering

Heel anders ziet het er uit in Corsica waar de regering wordt verkozen die de ‘collectivité territoriale unique’ bestuurt. Een speciaal bestuursniveau dat vanaf 2018 de regionale en departementale bevoegdheden bundelt. Die unieke Corsicaanse regio – en dat is ze in meerdere opzichten – wordt de laatste zes jaren geregeerd door een coalitie van gematigde en radicale Corsicaanse nationalisten onder leiding van Gilles Simeoni. Een verlenging van deze of een gelijkaardige combinatie ligt voor de hand.

Al laat de aanloop naar de stembusgang anders vermoeden. Niet minder dan tien partijen nemen deel aan de eerste ronde op 20 juni. En dat voor een eiland van grofweg 330.000 inwoners. Vier van die partijen behoren tot de veelzijdig, maar hopeloos verdeelde Corsicaanse familie die streeft naar meer autonomie of zelfs onafhankelijkheid. Eerder dan een luxe voor de kiezer lijkt het een herintrede van het clandenken. De teleurstelling bij regeringsleider Simeoni was dan ook bijzonder groot toen samenwerking tussen zijn Femu a Corsica met de politieke bondgenoten van die andere gematigde partij, de Partitu di a Nazione Corse, niet meer mogelijk was.

Zijn radicale regeringspartner Corsica libera van parlementsvoorzitter Jean- Guy Talamoni had eerder al afgehaakt. De campagne verliep bij momenten erg onvriendelijk en leek heel even te ontsporen toen gemaskerde én gewapende strijders van het FLNC 21 Maghju bruusk provoceerden. Weinig onder de indruk, bijzonder streng en uitzonderlijk eensgezind werd het dreigement veroordeeld. De weg naar volwaardig zelfbestuur of een eigen staat loopt langs het parlement en de stembus. Tenzij er zondag iets grondig fout loopt, zal Gilles Simeone als sterkste uit de eerste ronde komen en opnieuw een alliantie sluiten met andere regionalisten en nationalisten om vervolgens in de tweede ronde te triomferen.

Partit Occitan

Strijdlustig, maar maken ‘autonomisten’ kans bij Franse verkiezingen zondag?