Paus Franciscus wordt in de media gebracht als steun in de eigentijdse strijd voor vluchtelingen en klimaat. Dat is Franciscus, maar hij is nog veel meer dan dat.

De paus geeft vaak een eigen draai aan zijn strijd voor vluchtelingen en klimaat. Hij ziet de strijd voor het klimaat niet los van de sociale vraagstukken. Maar ook dat past in het kraampje van de media, en dus laten ze in Leuven en Louvain de paus komen om te spreken over deze — in hun bubbel — hippe onderwerpen.

Maar de paus is, naar de woorden van pauskenner Emmanuel Van Lierde, een conservatieve revolutionair. Dat conservatieve wordt wel eens vergeten.

Conservatief

De paus is in wezen conservatief. Wie zijn toespraken volgt, weet dat. Zijn toespraken over de rol van de vrouw in de samenleving in Louvain-la-Neuve bijvoorbeeld. ‘Wat vrouwen kenmerkt, datgene wat werkelijk vrouwelijk is, wordt niet bepaald door consensus of ideologieën’, zei de paus er. Auw.

De paus schetste daarop de taak van de vrouw: ‘Vrouwelijkheid spreekt ons van vruchtbare ontvangst, zorg en levengevende toewijding. Laten we meer aandacht hebben voor de vele dagelijkse uitingen van deze liefde.’

‘Van vriendschap tot de werkplek, van studies tot het opnemen van verantwoordelijkheid in de kerk en de samenleving, van huwelijk tot moederschap, of van maagdelijkheid tot de dienst aan anderen en de opbouw van het koninkrijk van God.’

Dit heel klassieke beeld van de vrouw stuitte in Louvain-la-Neuve tegen de borst. Bij het verlaten van de zaal waren er al gedrukte persmededelingen om zich tegen deze visie te verzetten.

Abortus als moord

Nieuws rond deze pausreis was dat Franciscus de zaligverklaring van koning Boudewijn wil opstarten. Op de Franstalige site van Vatican News kan je lezen dat Franciscus naar Laken reed om te bidden bij het graf van Boudewijn, samen met koning Filip en koningin Mathilde.

Na het gebed in stilte bij het graf informeerde de persdienst van de Heilige Stoel dat de paus, in aanwezigheid van de koning en de aanwezigen, ‘het moedige besluit’ van Boudewijn heeft geprezen toen hij ervoor koos ‘zijn positie als koning neer te leggen om geen moorddadige wet te ondertekenen’.

Het gaat om de goedkeuring van abortus in ons land. De paus riep ‘de Belgen op om naar hem te kijken in deze tijd waarin er misdadige wetten worden opgesteld’.

De paus is een kerkleider

Als paus is Franciscus revolutionair. Hij wil de kerk op een andere weg zetten: de synodaliteit, een manier van kerkelijk functioneren waarin samenwerking, gezamenlijke beslissingen en betrokkenheid van alle leden van de kerk – geestelijken en leken – centraal staan.

Dat is voor hem geen modegril, niet ‘een of andere hervorming die “in” is, maar we moeten ons afvragen: hoe kunnen we het evangelie brengen in een samenleving die niet meer luistert of die van het geloof is vervreemd? Laten we ons allen die vraag stellen’.

De kerk mag voor de paus een gebouw zijn met veel kamers. ‘Eenheid in de kerk betekent niet uniformiteit, maar het komt erop aan harmonie te vinden in de verscheidenheid’, zei hij. Hij herhaalde zijn woorden van de wereldjongerendagen: ‘De kerk is er voor iedereen.’ Een kerk die nooit haar deuren sluit dus.

Van een wereldkerk

Je mag het in Leuven niet te luid zeggen, maar ze kampen er met een neokoloniaal trekje. Ze willen hun visie op ‘gender’ en seksualiteit als de wereldnorm opleggen. In Europa vinden veel mensen dat vrouwen ook diaken en zelfs priester moeten kunnen worden.

Maar dat zou wel eens een grote uitzondering binnen de wereldkerk kunnen zijn. De paus moet de eenheid bewaren in de kerk, hij moet de verschillende visies verzoenen. Makkelijk zal dat niet zijn.

Hetzelfde geldt voor de plaats van de LGTQ-beweging in de kerk. Europa staat daar redelijk alleen, en de kerk in Europa krimpt en die elders groeit. Het middelpunt van de macht schuift weg van ons continent.

Seksueel misbruik

Volgens de pers was seksueel misbruik een donkere wolk boven dit pausbezoek. Dat is in zekere zin waar omdat de pers die wolk daar zelf heeft gehangen. Geholpen door de politici die zich baseren op diezelfde pers.

De paus sprak zich op verschillende momenten, van bij de ontvangst door de koning op vrijdag tot en met de mis op zondag, in sterke taal uit over het seksueel misbruik. ‘In de kerk is geen plaats voor wie misbruikt, noch voor wie toedekt’, zei de paus.

Straffe taal, die hij al tien jaar spreekt. Ook de kerk in Vlaanderen gaat al tien jaar dit onderwerp niet uit de weg. Maar de norm, ook in de pers, zijn de gevoelens van de slachtoffers. Voor hen gaat het nooit ver genoeg. Geen dading, geen verontschuldiging, geen straf, niets is genoeg. Ook lijkt de journalistiek zijn geheugen kwijt.

Framing

Seksueel misbruik is zoals de seksuele moraal in de jaren 1980-1990: een makkelijk perspectief om de realiteit in te persen. Op menselijk vlak kan je die houding van de slachtoffers uiteraard begrijpen, maar van journalisten mag je meer verwachten. Er is een probleem van levensbeschouwelijke ongeletterdheid.

Een ander vast beeld, de verouderde kerk die aan het uitsterven is, kreeg op het jongerenfestival Hope Happening en in de eucharistieviering een duw.

Er is, zeker ook in Franstalig België, aan de basis een verjonging en verandering van de kerk bezig via bewegingen, groepen en gemeenschappen in bepaalde kerken. Soms even conservatief en revolutionair als de paus zelf, maar ongrijpbaar voor wie enkel naar structuren kijkt.

pausreis

Paus Franciscus is meer dan een progressieve misbruikbestrijder