Afgelopen dinsdag bracht de Franse president Emmanuel Macron een tweedaags bezoek aan Corsica. De Corsicaanse nationalisten wachtten het bezoek in spanning af. Vooraf hadden ze een eisenpakket hadden overgemaakt aan de Franse president. Macron was nog maar geland op l’Île de Beauté en liet al verstaan dat hij niet warm liep voor de verzuchtingen van de versterkte Corsicaanse leiding, die prompt liet weten niet te zullen deelnemen aan het ontbijt met Monsieur le Président de la République de dag nadien.

Nationalisten winnen voor het eerst absolute meerderheid

Corsica wordt sinds eind 2015 bestuurd door een coalitie van de autonomistisch-liberale partij Femu a Corsica en de linkse pro-onafhankelijkheidspartij Corsica Libera, die toen samen onder de vlag van Pè a Corsica (Voor Corsica) 24 van de 51 zetels binnenhaalden. Ondertussen werden de twee kieskringen, Haute-Corse en Corse-du-Sud, eengemaakt tot een ‘unieke territoriale gemeenschap’, een speciaal statuut dat verschillende administratieve niveaus concentreert en sinds 1 januari 2018 in voege is. Daarom gingen de Corsicanen opnieuw en vervroegd naar de stembus op 3 en 10 december 2017, waarbij Pè a Corsica respectievelijk 45,36% en 56,46% van de stemmen haalde. Zo veroverde de nationalistische coalitie voor het eerst ook een absolute meerderheid in de algemene vergadering van het eiland, met 41 van de 63 zetels. Voor de leiders van de coalitie was de tijd daarmee aangebroken om een signaal naar Parijs te sturen.

Koerswijziging na verleden van terrorisme

Corsica kende een verleden van politiek terrorisme, ontstaan eind jaren 60, dat zich richtte tegen de Franse politiediensten, leger, politieke vertegenwoordigers van de Franse staat en vastgoedprojecten op de Corsicaanse kust. De tijdsgeest veranderde en in 2014 kondigde het FLNC aan de wapens neer te zullen leggen. Sindsdien beleeft Corsica een uitsluitend institutioneel politiek proces. Net zoals in het Baskenland en Noord-Ierland zagen ze in meer te winnen te hebben bij een vreedzaam democratisch proces om hun verzuchtingen naar meer autonomie of onafhankelijkheid te kunnen realiseren. Catalonië wordt door de leiders van Pè a Corsica als een voorbeeld gezien van hoe een andere, vreedzame weg mogelijk is.

Franse centralistische ijver

De vraag is hoe ver Parijs daar in zal meegaan. Het centralistische en uniforme beeld dat Parijs van Frankrijk heeft, botst met de minderheidsnationaliteiten op het Franse grondgebied. De Franse taal blijft de enige mogelijke officiële taal in de Republiek, waar het principe ‘gelijkheid’ eerder als uniformiteit wordt gezien. In Parijs brak al een schandaal uit tot toen Jean-Guy Talamoni (Corsica Libera), voorzitter van de Corsicaanse assemblee in Bastia, zijn eerste toespraak, in 2015, in het Corsicaans gaf. Ongezien voor de Fransen. De schok was nog groter toen de gehele executieve, onder leiding van Gilles Simeoni (Femu a Corsica), de eed aflegde met de hand op de Giustificazione della rivoluzione di Corsica (Verantwoording van de Corsicaanse revolutie, 1758).

Dit voor de Corsicanen historisch document is een opsomming van onrechten en misbruiken die plaatsvonden onder de heerschappij van Genua over het eiland en dat zo de daaropvolgende revolutie rechtvaardigt. Genua kreeg het eiland maar niet onder controle en moest hulp vragen aan het Franse rijk, dat sinds 1768 het eiland controleerde en uiteindelijk in 1789 Corsica aan het nationale territorium toevoegde. Sindsdien werd het eiland stapsgewijs verfranst.

Optimistisch

De doelstelling was voor de nationalisten duidelijk en voor Parijs een noodzakelijke voorwaarde voor onderhandelingen: de verkiezingen winnen. Toen dat in 2015 gebeurde, klonk het dan dat enkel een absolute meerderheid voor een mandaat zou zorgen. Eenmaal dat eind vorig jaar gebeurde, was het voor Jean-Guy Talamoni duidelijk: ‘Parijs zal verplicht zijn met ons te praten’.

Het eisenpakket van de Corsicaanse executieve draait rond drie punten. Ten eerste, het officieel maken van de Corsicaanse taal. Ten tweede, een nieuw (autonomie-)statuut voor het eiland, dat wetgevende macht met zich mee moet brengen voor de Corsicaanse assemblee. En ten derde, de situatie voor wat de coalitie beschouwt als politieke gevangenen, gelinkt aan het gewelddadige verleden van de onafhankelijkheidsbeweging. Voor hen zouden de Corsicaanse nationalisten liefst amnestie zien, maar een dichter bij huis onderbrengen van de gevangen zou al een eerste stap betekenen voor hen. De resolutie kreeg niet alleen de stemmen van de meerderheid, maar ook de steun van Andà per Dumane (‘Voor morgen gaan’), de lokale centrumpartij die Macron steunt.

De Corsicaanse leiders mogen Catalonië dan wel als een voorbeeld zien, ze botsen er met een even centralistische staat en politieke elite, die weigerachtig staat tegenover onderhandelingen over een nieuw statuut, om het nog niet over onafhankelijkheid te hebben. Macron gaf hen dan ook een koude douche: alle voorstellen werden een voor een van tafel geveegd en vervangen door symbolische aanbiedingen.

Zo weigert Macron een (co-)officieel statuut voor het Corsicaans, maar geeft hij ‘volledige steun aan de tweetaligheid, die ook in de scholen wordt bevorderd, met subsidies van de Franse staat.’ Volgens de Franse president is er slechts één officiële taal in de Franse republiek mogelijk, het Frans. De regio wil hij ook geen wetgevende macht geven. Wel wil hij overwegen om meer specifiek lokale belastingen mogelijk te maken. Een ander statuut voor Corsica, met wetgevende macht, werd uitgesloten door Macron, die voorstelde Corsica – symbolisch – op te nemen en te erkennen in de Franse grondwet.

Moeilijke toekomst

De voorstellen van Macron werden door de misnoegde Simeoni en Talamoni beschouwd als ‘ruim onder de verwachtingen’. Talamoni verweet de Franse president dat ‘de Corsicanen zeggen dat hun stem uiteindelijk geen impact heeft op de politieke realiteit een vorm van vernedering is.’ Het bezoek van Macron gebeurde dan ook onder politieke spanning, na een massabetoging het weekend ervoor, toen duizenden Corsicanen betoogden onder de slogan ‘Democratie en respect voor het Corsicaanse volk’. De kans is reëel dat ze, net zoals de Catalanen, zullen botsen tegen de betonnen muur van de centrale staat.

Corsica in cijfers

BBP: € 8,6 miljard (2015), 0,4 % van het Franse bnp. Toerisme is er de belangrijkste sector.
BBP per capita: € 26.800 (2016). Frans gemiddelde: € 32.100
Bevolking: 320.208 inwoners in 2015, 0,5 % van de Franse bevolking
Werkloosheid van 10%, net boven het Frans gemiddelde
20,41% leeft onder de Franse armoedegrens
Laagste opleidingsgraad van Frankrijk en verouderende bevolking

Pè a Corsica

Corsica broeit na bezoek Macron