De regering is dan eindelijk toch geland met een pensioenakkoord. Het wordt hier en daar benoemd als een set van ingrepen die in de juiste richting gaan, maar met kleine stapjes. Maar is dat wel zo als we het gehele pakket bekijken, van begin tot einde van de Vivaldi-legislatuur?

De grote vraag die al jaren als een zwaard van Damocles over het pensioendossier hangt, is de betaalbaarheid ervan. Dat de PS al bij het begin van de legislatuur een verhoging van het minimumpensioen afdwong, zette het systeem nog meer op de weg van kostenescalatie.

Als de PS een extra miljardenstroom van pensioenuitgaven op gang wil brengen, dan bleek in deze regering niemand in staat om daar iets tegenin te brengen. In de maatschappij ontstond wel verontwaardiging dat de pensioenfactuur nog duurder zou gemaakt worden terwijl de discussie over hervormingen al jaren gaat over het proberen beheersen van de kosten. Terwijl de liberalen op voorhand hadden aangekondigd een strengere voorwaarde van effectieve tewerkstelling toe te willen voegen, veegde Karine Lalieux die van tafel. De eis dat voor een minimumpensioen 30 jaar gewerkt moet zijn, wordt vervangen door 20 jaar. En in plaats van effectief gewerkte jaren volstaan nu ook tijdelijke werkloosheid en andere zogenaamde gelijkgestelde periodes.

Alleen omdat in het kader van het Europees relanceplan de uitbetaling van gelden gekoppeld kon worden aan voorwaarden, kon de Europese Commissie tegengas geven. Volgens de commissie maakte de regering door de verhoging van de minimumpensioenen de vergrijzingsfactuur maar liefst 0,9 procent van het bbp duurder. Om te tonen dat België toch iets onderneemt om de kosten te beheersen, is er de ingreep op de perequatie. Dat is het systeem waarbij ambtenarenpensioenen de loonstijging volgen van nog werkende ambtenaren. Terwijl alle andere uitkeringen (en pensioenen van werknemers ) alleen een automatische indexering kennen aan de inflatie, kennen ambtenarenpensioenen daar bovenop dus nog een extra aanpassing.

Plafond

Wat er vanaf nu zal gebeuren is dat er hierop een plafond komt. Op jaarbasis mag de perequatie maximaal 0,3 procent van de totale massa van de ambtenarenpensioenen kosten. Nu, onder een bepaald pensioenbedrag zal de perequatie toch volledig worden toegepast. Dit is dus de maatregel die enige rem zet op de pensioenkosten en die de PS moest aanvaarden.

Het blijft al bij al een erg beperkte ingreep van kostenbeheersing. Als de Europese Commissie hiermee tevreden gesteld is, dan is het ineens duidelijk dat we van die kant ook niet te veel kunnen verwachten. Het is immers ook de enige maatregel die een cijfer oplevert dat boven de foutenmarge valt. De liberalen en CD&V slikten immers hun eerdere voorstellen voor het afschaffen van de voordeelregimes bij het spoor, defensie en de gevangenissen in. Het voorbeeld dat een treinbestuurder nog altijd pensioenprivileges geniet waar een vrachtwagenchauffeur alleen maar van kan dromen, blijft dus bruikbaar in de cursus ethiek als aberratie. We kunnen dan ook niet spreken van een volwaardiger pensioenhervorming maar hoogstens van een amechtig pensioenakkoord.

In de Wetstraat wordt wie kritiek heeft op de pensioenmaatregelen ondertussen schamper als wereldvreemd weggezet. Maar de pensioenuitgaven nemen twee maal zo snel toe als de bijdragen ter financiering. Alsof dat duurzaam is. Hoe lang denkt de Wetstraat de confrontatie met de realiteit nog te kunnen vermijden?

pensioenuitgaven

Een amechtig pensioenakkoord