De verwoede pogingen van eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) om toch nog iets van zijn slabakkend regeringsbeleid te maken, zorgt in het dossier rond de pensioenen voor een bijwijlen hallucinant schouwspel. Het gaat er al lang niet meer over om een trofee binnen te halen, maar om het redden van de meubelen.

Barbecue

Alle hens aan dek en Alexander De Croo had zelfs het lumineuze idee om in zijn eigen tuin een barbecue voor de regeringsleden te organiseren om het dossier met een hapje en een drankje door te spoelen. Niet dat het iets uithaalde, maar het is kenmerkend voor het gebrek aan ernst waarmee de beleidsmakers een poging doen om een akkoord te vinden. Als de dag nadien de regeringsleden in de 16 weer samenzitten, laat men uitschijnen dat de sfeer goed is. Dat de staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker zichzelf had uitgenodigd – tot ergernis van de aanwezige PS-ministers – was dan ook maar een kleine valse noot in het Vivaldi-orkest.

Uiteindelijk besliste men om na meer dan anderhalf jaar ploeteren in het pensioendossier toch maar een kostprijsberekening van de voorliggende plannen te vragen aan het Planbureau. U leest het goed: na anderhalf jaar aanmodderen. Nochtans beweert minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) al een jaar bij hoog en laag dat haar plannen budgetneutraal zijn.

Ernst in het dossier

Mag er nu eindelijk een beetje ernst in dit dossier sluipen? De nationale pers mag ook gerust zijn steentje bijdragen, want wat er de laatste weken van onzin werd rondgestrooid, toont aan hoe slecht het gesteld is met de inhoudelijke kennis rond dat dossier.

Vele journalisten en opiniemakers gaan uit van een aantal premisses. Zo zouden de Belgische pensioenen de duurste zijn van Europa en daartegenover ook bij de laagste zijn, waar men dan doelt op de vervangingsratio. Maar laten we even de cijfers spreken. Qua vervangingsratio zitten we in België bij mannen op 66 procent en daarmee zitten we op een gemiddelde binnen Europa. Het zit niet goed als we ons vergelijken met Nederland, Luxemburg of Frankrijk, maar we doen het wel beter dan bijvoorbeeld Duitsland.

Vergelijkingen met Oost-Europese landen gaan niet op omdat hun demografische structuur en arbeidsmarkt anders in elkaar steken. De betaalbaarheid van de pensioenen is een probleem waar letterlijk alle landen in Europa mee worstelen. Het Luxemburgse systeem dat zelfs als voorbeeld gold binnen Europa qua vervangingsratio en financiering, kreeg recent ook een wake-up call van de Europese Commissie.

Migratie

Sta me toe als Vlaams Belanger het in dit bestek ook even over migratie te hebben, een (bewust) onderbelicht thema in het pensioendebat. In de Vlaamse pers was er toch de roep om het vergrijzingsprobleem op te vangen door meer arbeidsmigratie toe te laten? U weet wel, ‘zij’ komen onze pensioenen betalen. Deze arbeidsmigranten zouden de steeds groter wordende groep gepensioneerden onderhouden. Een zoveelste voorbeeld van de kortzichtigheid waarmee er oplossingen los uit de pols en niet gehinderd door cijfermatig onderbouwde studies worden rondgestrooid.

Stel nu nog dat je de uitstroom uit de arbeidsmarkt door gepensioneerden zou opvangen door jaarlijks zo’n 50.000 arbeidsmigranten aan het werk te zetten, dan weet iedereen ook dat die op een dag de pensioengerechtigde leeftijd bereiken en een pensioen zullen moeten krijgen. Dat kan je dan enkel opvangen door… nog meer arbeidsmigratie. Het is een piramidespel dat geen uitkomst biedt, maar dat de financieringsproblemen op termijn enkel zal vergroten.

Zware druk op de sociale zekerheid

Bovendien is nu reeds de financiële kost van de massamigratie een zware druk op onze sociale zekerheid. Maar liefst 44 procent van de mensen die van buiten Europa in België terechtkomen, is inactief op de arbeidsmarkt. Op dat vlak zijn we met stip de slechtste leerling van Europa.

Ook kan er vastgesteld worden dat het overgrote deel van deze mensen terechtkomt in sectoren die een beroep doen op laag- of ongeschoolde arbeiders, sectoren waar lage lonen worden uitbetaald en waar zéér weinig RSZ-bijdragen op worden geheven. Dus ook aan de opbrengstzijde biedt die arbeidsmigratie amper soelaas om de financiering van de sociale uitgaven recht te houden.

Cherry picking

Voorstanders van arbeidsmigratie in de Europese Unie willen dat ontkrachten door aan cherry picking te doen. We halen enkel hoogopgeleide arbeidskrachten uit die landen en zij brengen inderdaad méér op voor de sociale zekerheid. Er zit inderdaad af en toe wel een chirurg of tandarts tussen, maar dat aandeel is minimaal.

Maar is dat idee bovendien moreel te verantwoorden? Nadat men Afrika geplunderd heeft van zijn grondstoffen zullen we nu een braindrain organiseren richting Europa. Zijn die hoger opgeleide mensen niet eerder nodig in hun thuisland zélf om de gezondheidszorg, het onderwijs, de overheidsstructuren en de lokale economie uit te bouwen en te ondersteunen? Het weghalen van de hoger opgeleiden zal die landen nog verder maatschappelijk desorganiseren en in de armoede duwen. Een deel van de ongeschoolde en op de armoede balancerende bevolking komt dan toch in Europa terecht, in gammele bootjes over zee…

Maar één voorbeeld om aan te geven in welke mate deze politiek destabiliserend werkt. In Marokko lopen gediplomeerde verpleegkundigen massaal weg uit hun land en gaan voor financieel veel voordeligere voorwaarden werken in Frankrijk, waardoor het eigen gezondheidssysteem op instorten staat. Als we de vluchtelingencrisis willen versterken is dat dé werkwijze. Bij nader inzien is dat een zeer slecht idee dat getuigt van een soort van misplaatst suprematiegevoel en egoïsme van de Eurocraten.

Deeltijds pensioen

Nog een ander idee dat op tafel ligt, is om het deeltijds pensioen terug in te voeren en de pensioenbonus opnieuw in te stellen. Toen die in 2005 werd ingevoerd, hoopte men er de arbeidsgraad mee op te krikken, maar het draaide anders uit. Na het verschijnen van een aantal studies besliste men uiteindelijk om de pensioenbonus terug te schroeven. Maar nu wil deze regering deze twee maatregelen terug invoeren, begrijpen wie begrijpen kan. Arbeidseconomen als Stijn Baert (UGent) en pensioenspecialiste Marjan Maes (KU Leuven) staan daar op eenzelfde lijn: doe dat alstublieft niet. Maar de beleidsmakers leggen alle wetenschappelijke studies en bewijzen naast zich neer.

De politici die de pensioenhervorming vorm willen geven, zullen dus uit een ander vaatje moeten tappen. De studies en analyses over hoe de pensioenhervorming moet aangepakt worden om op termijn de betaalbaarheid van de pensioenen veilig te stellen, zijn voorhanden. Alleen weigert deze regering om er ook daadwerkelijk iets mee te doen en verkiest men liever wetgevende koterij boven een fundamentele oplossing.

personeeldossier

Ellen Samyn (VB): ‘Een beetje ernst gevraagd in het pensioendossier’