De kranten van Mediahuis (De Standaard, Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg) pakten maandagochtend uit met groot nieuws: Tinne Van der Straeten gaat 4,7 miljard euro halen bij energiebedrijven en oliesector. De Morgen en de DPG-kranten schreven over 1,8 miljard euro. In beide gevallen was het echte nieuws eigenlijk de directe lijn bij die redacties met het kabinet Van der Straeten.

Op twee jaar tijd wil minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) 4,7 miljard euro ‘overwinsten’ afromen van de energie- en oliesector. De bevriende pers die haar voorstel zondag mocht ontvangen, bracht het nieuws alsof het al door de federale ministerraad gestemd was. De ‘huisjournalist’ van Groen bij Mediahuis orakelde: ‘Met haar voorstel om overwinsten van de energie- en oliesector af te romen, gaat ze een pak verder dan het Europese openingsbod. Als haar plan standhoudt, is dat een stevige meevaller in de begrotingsgesprekken.’

Geen voorstel te lezen

Helaas net als bij het principeakkoord met Engie over de verlenging van de kernreactoren, en net als bij de mysterieuze prijsplafonds, is dit voorstel nergens te lezen voor de onafhankelijke kritische journalisten of politieke observatoren.

Erger nog, bij navraag bij het kabinet van Financiën – toch de eerste om vragen over fiscaliteit aan te stellen – was de reactie laconiek. ‘Er is op dit moment enkel het voorstel van de Europese Commissie van 29 september 2022. Het kabinet Vanderstraeten moet dit omzetten naar Belgisch niveau. Wat er in de pers komt, is haar persoonlijk voorstel waarbij zij afwijkt van het EU voorstel, de EU proposal for a council regulation on an emergency intervention to adress high energy prices.’

Zoiets kan tellen. Het kabinet van minister Vincent Van Peteghem (CD&V) is doorgaans zeer discreet en zeer voorzichtig. Desgevallend wou het ministerie de tekst van de Europese Unie bezorgen om die te vergelijken met de persberichten van maandag.

Het geld van de mensen

Volgens L’Echo – doorgaans een zeer ernstige en degelijke krant – werkte Tinne Van der Straeten tussen afgelopen vrijdagavond en zondagavond een nieuw voorstel uit om een crisisbijdrage voor energie op te leggen aan alle energieproducenten. Een systeem op basis van de gasprijs werd al maanden bestudeerd, maar zou te moeilijk uitvoerbaar zijn. Juridisch is het niet haalbaar en de betrokken bedrijven zouden niet zonder morren instemmen.

Volgens de bevriende media zou de minister nu een wetsvoorstel klaar hebben dat alle energieproducenten vraagt om in de geldbuidel te tasten. In een citaat van Van der Straeten dat via haar kabinet bij de krant belandde, geeft L’Echo de volgende boodschap: ‘De gigantesques profits sont réalisés: c’est de l’argent des gens, il doit aussi être restitué aux familles et aux entreprises’. De gigantische winsten, zijn het geld van de mensen, het moet ook teruggegeven worden aan de families en aan de bedrijven.

De belasting op de woekerwinsten (doorgaans als ‘overwinsten’ geframed) zou 4,7 miljard euro moeten ophalen. Alle energieproducenten inclusief de petroleumsector moeten bijdragen. Dit zou in een nota staan die Van der Straeten afgelopen weekend op een beperkte ministerraad zou hebben neergelegd.

Verdergaand dan Europa

Het Europese akkoord voorziet in de mogelijkheid om de extra omzet van kernenergie, hernieuwbare energie en stroom uit bruinkool boven de 180 euro per MWh af te romen. Lidstaten mogen verder gaan en dat is wat het voorstel van Van der Straeten zou pogen te doen. Meer bepaald alles boven de 130 euro per MWh. De petroleumsector moet 1,5 cent per liter bijdragen, zonder die te mogen verhalen op de consument. Dus 1,5 cent per liter extra belasting tussen 1 december 2022 en 30 juni 2023 zonder dat de consument dat aan de pomp mag voelen.

Het kabinet Van der Straeten schat de opbrengst op 1,8 miljard euro in 2022. Daarvan zou 700 miljoen euro afkomstig zijn van een nucleaire rente en 600 miljoen euro van een solidariteitsheffing op fossiele brandstoffen. In 2023 zou zo 2,9 miljard euro in de staatskas stromen. Totaal dus 4,7 miljard euro.

Die bedragen zouden integraal gaan naar de steun aan huishoudens en bedrijven om de lasten van de energiefacturen te verminderen. De groenen willen die belastingen voor het einde van het jaar operationeel hebben met of zonder Europese goedkeuring.

Toelichting door kabinet financiën

Het hele voorstel is dus een partijstandpunt dat tijdens de budgetbesprekingen van de federale regering op tafel ligt. De budgetonderhandelingen in de federale regering zouden op 11 oktober afgerond moeten zijn.

Wat opvalt is dat de ganse sector van de hernieuwbare energie de dans ontspringt bij dit groene voorstel. De woekerwinsten van windmolens en zonnepanelen zijn dus heilig.

Het kabinet van Van Peteghem gaf ook enige toelichting aan Doorbraak. Volgens hen biedt het besluit van de Europese Commissie de mogelijkheden om 1) de overwinsten in de nucleaire sector bijkomend af te romen (naast de bestaande repartitiebijdrage) en tevens in 2023 van de offshore windparken (namelijk deze met variabele ondersteuning); en 2) de solidariteitsbijdrage op de petroleumsector en de gassector te heffen.

Wat betreft het voorstel van Van der Straeten zijn ze duidelijk: ‘Door af te romen vanaf 130 EUR/MWh in plaats van op 180 EUR/MWh – wat mag maar degelijk moet verantwoord worden – en dat zowel voor geheel 2022 als 2023 te doen, terwijl wij in de verordening daar geen basis voor zien en van oordeel zijn dat dit voor de periode van 1/12/2022 tot 30/06/2023 kan, merken wij op dat het voorstel van de minister van energie een andere invulling heeft gegeven aan een juridisch solide voorstel van de EU.’

Vooral die ‘andere invulling’ van een juridisch solide voorstel is een kiss of death.

De conclusie is dat van dit hele plan noch de inkomsten zeker zijn, noch de steun van de coalitiepartners. Wat de kranten van Mediahuis en DPG Media dus kritiekloos brachten is een politiek voorstel dat Groen op tafel legde bij een beperkte ministerraad. Vooral de directe lijn tussen deze redacties en de Groene kabinetten wordt hierdoor maar al te duidelijk.

petroleumsector

Nieuws over afromen ‘overwinsten’ blijkt nog niet meer dan partijstandpunt Groen