Nooit zal ik de bizarre maanden voor de eerste covid-19-lockdown van maart 2020 vergeten, toen het SARS-CoV-2 virus al lelijk huishield in Italië. ‘Niet meer dan een griepje’, luidde het desondanks vanwege de Belgische overheid en haar experts.

En wee je gebeente als je je niet hield aan dat officiële dictaat. ‘Dramaqueen’ Marc Wathelet, Geert Noels, filosoof Rogier De Langhe en ‘onheilsprofeet’ dokter Philippe Devos kregen de wind van voren, toen ze opperden dat covid toch wat ernstiger was dan dat.

‘Zachte landing’

Precies hetzelfde gebeurt vlak voor elke recessie of ‘harde landing’ van de economie. Overal weerklinkt dan dezelfde expertenkreet: ‘Ahoi, “zachte landing” in zicht!’ Het is, grappig genoeg, een van de meest betrouwbare signalen dat de Economie op het punt staat te crashen.

Wat dat betreft, ziet het er echt niet goed uit. ‘We zien geen recessie in de kaarten’, bezwoer een aantal hoofdeconomen onlangs nog tijdens een debat van De Tijd. Google Trends laat zelfs een historische piek zien in het gebruik van de frase ‘soft landing’. Ook indien we ons beperken tot nieuwsartikelen moeten we vooral hopen dat er geen correlatie bestaat tussen de hoeveelheid uitspraken over een ‘soft landing’ en de zwaarte van de daaropvolgende ‘hard landing’.

Werkpaard

Nog niet overtuigd? Check dan eens hoe vaak mensen tegenwoordig op ‘can’t pay credit card’ googelen. Het is maar een van de vele tekenen dat het uit de kluiten gewassen werkpaard van de wereldeconomie, de Amerikaanse consument, op het punt staat door de knieën te gaan. Vervanging is niet meteen in zicht. De Chinese economie zit in vieze papieren en in Europa is de recessie misschien al begonnen.

Het Amerikaanse consumentenvertrouwen zakt overigens al langer weg. Het vermogen van Amerikaanse huishoudens om een onverwachte uitgave van 2000 dollar te bekostigen, bevindt zich inmiddels op het laagste niveau in tien jaar. Amerikanen spreken ook in toenemende mate de tegoeden aan die ze voor hun pensioen opzij hadden gezet.

Geen wonder dat supermarktketen Target onlangs liet weten dat consumenten aankopen tot het laatste moment uitstellen, iets wat ze altijd doen voor een recessie. Of dat zelfs Walmart, de Colruyt van de Verenigde Staten, heeft gewaarschuwd dat haar klanten almaar meer de knip op de beurs houden.

Andere recessie-indicatoren

De moeder van alle recessie-indicatoren, de zogenaamde rentecurve, laat ook niks aan de verbeelding over. Sinds midden 2022 is ze almaar inverser geworden. Dat wil zeggen dat steeds meer langetermijnrentes wegzakken onder kortetermijnrentes. Dit is nefast voor de kredietgroei omdat banken geld uitlenen op lange termijn, en zelf geld lenen op korte termijn. Geen wonder dat er op een omgekeerde rentecurve al ruim 50 jaar steevast een recessie volgt.

Deze keer verzwakt de kredietgroei bovendien niet zomaar: ze zakte een paar maanden geleden zelfs pardoes onder nul. De geldgroei (M2) is al langer negatief. Albert Edwards vreest dan ook dat centrale bankiers de fout aan het maken zijn die ze na de Grote Depressie van de jaren 1930 zwoeren nooit meer te zullen maken.

Het is nu alleen nog wachten tot de Amerikaanse arbeidsmarkt het loodje legt. ‘Employment‘ is immers de laatste dominosteen in de zogenaamde HOPE-reeks van economische parameters die een recessie aankondigen. Volgens een composietindex van zeven werkgelegenheidsparameters staat hij op omvallen en wordt de werkgelegenheidsindex straks wel degelijk de dieperik ingezogen.

Welk soort recessie?

De daarbij horende recessie zou behoorlijk zwaar kunnen uitvallen. Dat suggereert in elk geval een aantal van de al vernoemde parameters, net als de index van leidende indicatoren.

Sommigen zien zelfs al het eindpunt opdoemen voor de 70-jarige krediet-boom

Overheden zullen bijgevolg weer diep in de buidel moeten tasten, terwijl hun financiën er al zo slecht voor staan. Zeker als de recessie opnieuw gepaard gaat met een bankencrisis. Sommigen zien zelfs al het eindpunt opdoemen voor de 70-jarige krediet-boom: centrale banken gaan moeten kiezen tussen enerzijds het redden van de overheidsfinanciën en het banksysteem of, anderzijds, de nationale munt. Daarbij zouden ze voor de eerste optie gaan, met alle hyperinflatoire gevolgen van dien. Wat dit betreft kan het Liz Truss-debacle van vorig jaar een voorproefje geweest zijn.

Maar allicht is dat te pessimistisch. Het blijft een open vraag of ook ons fiatgeldsysteem gaat eindigen met het abrupte verdwijnen van het vertrouwen erin. Voor zover dat überhaupt gebeurt, zal het mijns inziens nog hogere schuldenniveaus vereisen, en een chronische manipulatie van rentes. Japan is het verst gevorderd op dat onorthodoxe pad. Pikant detail: in de late jaren 1930 mondde dat soort beleid er wel degelijk uit in hyperinflatie.

Philippe Devos

2024: hoe zwaar wordt de globale recessie?