Vroeg in de ochtend belandt in mijn mailbox het bericht dat het S.M.A.K. de hele werkdag gesloten blijft, ‘uit solidariteit met kunstenaars en makers.’ Een foute beslissing.

Dat het personeel van het Gentse Stedelijk Museum voor Actuele Kunst sympathiseert met allen die door de aanslag van minister van Cultuur Jan Jambon gekwetst zijn, valt toe te juichen. De beslissing om de deuren gesloten te houden lijkt echter overhaast genomen, want ach, een stakingsdag, een kniesoor die er over struikelt. Zelfs geen minister.

Betere beslissing

Wie er tevens niet over buitelt maar zich bekocht voelt is de kandidaat bezoeker. Hij was misschien al voor het persbericht de wereld werd ingestuurd op pad gegaan en had een bezoek aan het S.M.A.K. gepland. Lijkt me niet meer dan normaal, als je uit een van de omliggende landen afkomstig bent. En het genoemde Gents museum heeft er nogal wat. Een betere beslissing ware geweest kond te maken dat de deuren wagenwijd open gezet zouden worden, maar dat de kassa gesloten bleef. Vrije toegang. Kom maar af, verworpenen der aarde, en bezet het gebouw. Maak er een markt van, maak nieuwe vrienden, praat en voer als je daar zin in hebt een nummertje op. Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder (met dank aan Ramses Shaffy). En met ‘vechten’ bedoelde Ramses dat je moet opkomen voor je mening, tot de dood erop volgt.

Deerlijke vergissing

Wie die subsidies aan kunstenaars, en de kunst tout court, weggegooid geld vindt, vergist zich deerlijk. Want de bezoeker die voor een gesloten deur staat, blijft artistiek op zijn honger zitten, maar wie ook door de sluiting getroffen worden zijn de uitbaters van restaurants, parkeerautomaten en winkeliers, van snoep tot paraplu’s. Tevens, op langere termijn, zal de handel in benzine, tickets voor het openbaar vervoer et cetera er onder lijden, want nogal wat mensen zullen twee keer nadenken alvorens op stap te gaan voor een bezoek aan het museum. Aansluitend de stad te bezoeken en hier en daar de pinkaart te gebruiken. De kunstwereld kost met andere woorden geen geld aan de staat, maar is een flinke bron van inkomsten.

Return kunstsubsidies

Geen enkele Minister van Geld durft het aan om eens grondig te laten berekenen wat de return is van de kunstsubsidies. Indien dat gebeurt zou duidelijk worden dat diegenen die aan kunst verdienen niet de kunstenaars zijn, maar de leveranciers van materiaal voor kunstenaars. Om een voorbeeld te noemen: schilders moeten verf, penselen, doek kopen; beeldhouders beitels, vijlen, hout, marmer of ander gesteente, en bij wie doen ze dat? Bij middenstanders. Naast het grootkapitaal, zijn de middenstand en de staat de grote profiteurs van de kunsten. Wie het minst verdient aan de negen kunsten zijn de kunstenaars zelf. Het Picassomuseum van Parijs is rijker dan Pablo Picasso ooit geweest is, en hij heeft goed geboerd, zéér goed. Subsidie voor de kunsten is, kort samengevat, investeren om te toucheren.

Heimatcultuur

Rest de vraag waar het uitgespaarde bedrag, de plundering van de kunsten en zijn kinderen, aan besteed zal worden? Volgens een mededeling van de woordvoerder van de minister onder meer naar Erfgoed. Wordt daarmee de IJzertoren bedoeld? Het zou mij niet verbazen. Een subsidieverhoging is ook voorzien voor het openluchtmuseum van Bokrijk. Begrijp me goed, die instelling heeft recht van bestaan, maar het gevoel bekruipt me dat met de verhoging van de subsidie de Vlaamse heimatcultuur weer opflakkert. Mijn verbeelding brengt me vervolgens bij de gedachte dat over een paar jaar een tentoonstelling georganiseerd wordt met moderne kunst onder de titel ‘Ontaarde Kunst’. Wat zal gebruikt worden om de kunstsector helemaal financieel te wurgen.

Een dwaling

Een goeie maand geleden, op 12 oktober, verscheen bij dit onlinemagazine een artikel van mijn hand, ‘Het culturele bijberoep van Jan Jambon.’ Ik licht er tot slot een alinea uit: ‘Sommige directeurs of adviseurs van cultuurplatforms, waaronder Patrick Allegaert, Matthijs De Ridder, Bart Van der Roost en Carmen Willems, vinden het fijn dat de minister-president het departement Cultuur onder de arm heeft genomen. Het is een vooruitgang, juichen ze, alsof Cultuur blij mag zijn, het een promotie van het departement betekent. Dat is deels begrijpelijk na het wanbeleid van Sven Gatz, maar ze dwalen. Nog maar net hadden ze de daad toegejuicht of er kwam aan het licht dat Jambon flink zal besparen op Cultuur. Om en nabij de dertig miljoen euro. Wat honderden mensen hun job zal kosten.’

Hallo, genoemde heren, dat was toen een eerste slag van de hakbijl. Vorig weekend is de tweede gevallen. Nog steeds enthousiast over het cultuurdepartement in de portefeuille van Jambon?