De mensen fronsen de wenkbrauwen wanneer Wendy en ik antwoorden op de vraag waar we dit jaar op vakantie zijn geweest. Eerst een weekje Charleroi, dan een week Lacs de l’Eau d’Heure, genietend van een nazomer met Canadese allures.

Vakantiebestemming: Charleroi

Het is natuurlijk die eerste week die opzien baart. Ik zal u niet onderhouden over de talrijke toeristische troeven van de streek, zoals de indrukwekkende site van het Bois Le Cazier. Of over het wereldvermaarde fotomuseum en de prachtige fietstochten die je kan maken langs de groene bovenloop van de Samber. Maar wel over het ‘embedded’ zijn in een zuidelijke villawijk van Marcinelle, in een ‘aparthotel’ dat bij nader inzien inderdaad een nogal apart hotel bleek te zijn.

Een villawijk is natuurlijk niet representatief voor de stad in haar geheel. Welke wijk is dat trouwens wel? Is dat hellhole Marchienne-au-Pont, of het amper enkele kilometers verderop gelegen en totaal gerenoveerde stadscentrum van Charleroi, dat ik nog gekend heb als een somber, tot op de draad versleten relict uit de jaren ‘60?

Ik kan me trouwens voorstellen dat de PTB-oppositie zich danig verslikt heeft in die prestigieuze shopping mall annex hotel en bioscoopzalen in het hart van de stad. Want beantwoordt dit wel aan de sociale prioriteiten? Misschien niet, maar ik vrees dat Charleroi zich zoals elke andere stad moet voegen naar de wetten van de eenentwintigste-eeuwse city marketing. Bovendien is het vechten voor elke job in Charleroi. En het heeft geen enkele zin om de meer koopkrachtige inwoners van de stad in het weekend te laten wegvluchten richting Namen of zelfs Brussel.

Industriële massa-extinctie

Een fietstocht door de uitgebluste industriezone in de Sambervallei is ronduit spectaculair. In dit Bernissart van de twintigste-eeuwse kolen- en staalindustrie kwam een dozijn industriële dinosaurussen haast tegelijk ten val. Hun roestbruine skeletten staan nog deels overeind. En uit hun ingewanden weerklinken her en der rommelende geluiden, want in deze uitgebrande roestgordel, het Silicon Valley van de negentiende eeuw, gloeien nog enkele sintels na. Zij voeden zich met schroot, onder andere van hun minder fortuinlijke lotgenoten.

Verrassing: op de terugweg treffen we in een oud fabriekspand een ultramodern bedrijf aan waar componenten voor satellieten en ruimteschepen gemaakt worden. Een nazaat van de Ateliers de Constructions Electriques de Charleroi (ACEC).

Charleroi staat voor de aartsmoeilijke taak zichzelf weer uit te vinden. Op zich is deze situatie verre van uniek. Denken we maar aan de rust belts van de Verenigde Staten, Rusland en Oost-Europa. De stad is niet voor niets verbroederd met onder andere Pittsburgh en Donetsk. Of dichter bij huis, aan het noorden van Frankrijk. Die reconversies vergen veel tijd en geld en sociale bijstand. En zelfs dan is het succes niet gegarandeerd. Maar er is geen alternatief.

Transfers over en weer

Alleen in België, zo lijkt het, neemt dit gegeven de proporties aan van een majeur politiek probleem. De ontvangers van de fameuze transfers spreken namelijk een andere taal dan de verstrekkers. En zelfs dat is niet waar. Want Brussel, Waals-Brabant, Namen en zelfs het zuiden van Charleroi steken meer in de pot dan wat ze eruit ontvangen. Terwijl Limburg, de Westhoek en de Denderstreek tot de netto ontvangers behoren.

Het blijft mij nog steeds een raadsel hoe ik persoonlijk beter zal worden door de crackheads van Marchienne-au-Pont hun sociale bijstand te ontzeggen. Zal ik dan minder belastingen moeten betalen, waardoor ik die dikke auto kan kopen waar ik al een leven lang geen boodschap aan heb?

En als het dan toch over transfers en de besteding van belastingen en sociale uitgaven gaat, wat doen we met het fiscaal subsidiëren van de luchtvaartindustrie? Dankzij die subsidies kunt u zich met mijn belastinggeld goedkope citytrips veroorloven. Of met de transfers van stad naar platteland, ten gevolge van al die extra kilometers nutsleidingen ten behoeve van Vlamingen die absoluut op ‘den buiten’ willen wonen? Kostprijs: 1,4 miljard euro per jaar. Om van het autoverkeer nog te zwijgen, want dat kost ons meer dan wat de verkeersbelastingen en de accijnzen op brandstof opbrengen. Teken maar eens een samenleving uit zonder transfers. U zal versteld staan.

Zachtmoedige stad

Wat ons in deze gekerfde stad opviel was de zachtmoedigheid van haar inwoners. De gemoedelijke omgang van de meer kapitaalkrachtige burgers met ‘hun’ talrijke bedelaars. Het pittige maar toch respectvolle praatje met een antivaxer in de wachtrij aan de kassa van de Carrefour van Mont-sur-Marchienne. Terwijl er in deze stad veel meer redenen zijn tot klagen, lijkt er minder sikkeneurigheid onder haar inwoners. ‘Niet moeilijk’, hoor ik een misnoegde Vlaming al zeggen aan de wereldwijde toog van de sociale media, ‘in zo’n door Vlaanderen gesubsidieerde hangmat.’

‘Wel, meneer’, zou ik daarop antwoorden, ‘als het er dan toch zo goed is, waarom verhuist u dan niet? Wij zijn er alvast op vakantie geweest, en dat is ons uitstekend bevallen.’

Pittsburgh

‘Embedded’ in Charleroi

Trots op het nationale erfgoed