Fouad Ahidar (Team Fouad Ahidar) zal zonder twijfel de politieke geschiedenis ingaan als de man die erin slaagde om helemaal alleen het politiek systeem van Brussel te blokkeren. Zijn sterk verkiezingsresultaat heeft ervoor gezorgd dat er nog altijd geen regering is.

Fouad Ahidar kwam als tweetalige Brusselaar, die lang in het parlement zetelde voor Vooruit, bij de gewestelijke verkiezingen in juni met zijn eigen Team Fouad Ahidar op in het Nederlandstalige kiescollege. Hij had de deuren van zijn vroegere partij dichtgeslagen na een conflict over zijn verdediging van het onverdoofd slachten met theocratische elementen.

Dat Nederlandstalig kiescollege is wettelijk gereserveerd voor Nederlandstalige partijen, maar alle kiezers — of ze nu Frans of Nederlands spreken — kunnen ervoor kiezen. Het volstaat die keuze aan te duiden bij het begin van de electorale procedure.

Meer Vlaamse stemmen?

Al bij de verkiezingen van 2019 bleek dat er veel stemmen waren bijgekomen voor het Nederlandstalig kiescollege. Nu waren er dat zelfs 10.000 meer. Dat betekent natuurlijk niet dat er zoveel Vlaamse Brusselaars zijn bijgekomen, maar wel dat meer kiezers zich niets meer aantrekken van de communautaire barrières. Het is duidelijk dat het merendeel van de toename aan ‘Vlaamse’ stemmen bij deze verkiezingen te wijten is aan Franstaligen die voor Ahidar stemden.

Dit ingenieuze systeem zorgde er wel voor dat een partij in de Vlaamse taalgroep minder stemmen dan in de Franstalige nodig heeft om een zetel te veroveren

Sinds 2004 hebben de Nederlandstaligen een gegarandeerde vertegenwoordiging van 17 zetels in het Brussels parlement. Toen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 1989 werd opgericht, bestond dit systeem niet. Maar er werd gevreesd dat het toenmalige Vlaams Blok een meerderheid zou kunnen halen en daarom kwamen er 17 gereserveerde Vlaamse zetels. De Franstaligen kregen er 14, wat het totaal op 89 bracht.

Liste Destexe

Dit ingenieuze systeem zorgde er wel voor dat een partij in de Vlaamse taalgroep minder stemmen dan in de Franstalige nodig heeft om een zetel te veroveren. In 2009 haalde Liste Destexe 10.000 stemmen, maar de partij kreeg geen enkele zetel. Met ongeveer evenveel stemmen haalde Vooruit liefst drie zetels.

Maar omdat sinds twee verkiezingen steeds meer mensen voor het Vlaams kiescollege kiezen, verkleint dat voordeel. 17 zetels staat voor 19 procent van het parlement en het aantal stemmen voor die gegarandeerde Vlaamse zetels evolueert naar datzelfde percentage.

Zo krijg je een interessant fenomeen: het zijn de Brusselse kiezers zelf die door hun communautair overschrijdende keuzes het verschil tussen beide colleges langzaam doen wegsmelten. Als de opwaartse trend zich doorzet, zou daarmee bij de volgende verkiezingen wel eens een einde kunnen komen aan wat Franstaligen zien als een ‘democratisch deficit’.

Tweetalig profiel

In de eerste decennia van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waren er weinig redenen voor de kiezer om op een partij van een andere taalgroep te stemmen. Alle politieke stromingen bestonden in Franstalige en Nederlandstalige versies. Het radicale Vlaams Blok, getrokken door de voormalige politiecommissaris Johan Demol, was daar de eerste uitzondering op: het rechts-extremistische programma sprak niet alleen Nederlandstaligen aan.

Politicoloog Dave Sinardet pleit al lang voor een aanpassing van het electorale systeem in Brussel

Nu is er eenzelfde ‘grensoverschrijdend’ fenomeen met Team Fouad Ahidar, dat met zijn duidelijk tweetalig profiel veel Franstaligen overhaalde om voor het Vlaamse college te kiezen en drie van de 17 Nederlandstalige zetels haalde. Dat zorgde ervoor dat de kaarten aan Vlaamse kant ongezien moeilijk liggen, zodat de taak van formatrice Elke Van den Brandt (Groen) stilaan uitzichtloos blijkt.

Dave Sinardet

Politicoloog Dave Sinardet pleit al lang voor een aanpassing van het electorale systeem in Brussel. Hij vindt niet onterecht dat het verbod op tweetalige lijsten bij de gewestverkiezingen een aberratie is geworden in een stad van meer dan 180 nationaliteiten.

Meer en meer kiezers bekennen zich niet meer tot een taalgroep, vaak omdat Frans noch Nederlands hun moedertaal is. Dat bleek uit het gemak waarmee vele kiezers ‘shopten’ en hun stem aan Team Fouad Ahidar gaven, een theoretisch enkel Nederlandstalige partij, al maakt ze geen geheim van haar meertaligheid.

Limiet

De huidige onmogelijkheid om in de Brusselse regering aan Vlaamse kant een meerderheid te vinden, toont in ieder geval aan dat het systeem op zijn limieten stuit. Sinardet pleit ervoor om ‘out of the box’ te denken: het toelaten van taalgemengde lijsten lijkt evident, waarbij kan worden nagedacht over het al dan niet behouden van een gegarandeerde Vlaamse vertegenwoordiging in het Brussels parlement.

Een regeringspariteit tussen Frans- en Nederlandstaligen en een dubbele meerderheidsprocedure in het parlement voor persoonsgebonden materies zouden een aantasting van de Vlaamse positie moeten kunnen verhinderen.

Dat zou wel eens de onverwachte verdienste kunnen zijn van Fouad Ahidar: dat er door zijn electoraal succes nagedacht zal moeten worden over een voorbijgestreefd electoraal systeem, dat haaks staat op de realiteit van de stad.

politiek systeem

De onverwachte verdienste van Fouad Ahidar