Op 11 augustus werd op de site navalny.com een nieuwe brief van Ruslands bekendste politieke gevangene gepubliceerd. Onder de titel ‘mijn angst en haat’ volgt een uiteenzetting over de Sovjet-Unie en het Rusland van de jaren negentig. In die periode zou volgens de tekst de bouwstenen voor de huidige dictatuur onder Vladimir Poetin zijn gelegd. Het team in ballingschap maakte zelfs een glossy video van de eerste brief van Navalny na zijn nieuwe veroordeling.

Geen haat tegen Poetin

‘Ook al schreeuw ik soms tegen een of andere ‘rechter’ als ik er niet meer tegen kan, hij is het niet die ik intens haat. En ook niet de bewakers en criminelen in het kamp. En ook niet de FSB-officieren die het bevel over hen voeren. En zelfs, het zal je verbazen, niet Poetin. Ik haat op zulke momenten degenen van wie ik eens heb gehouden. Voor wie ik opkwam, voor wie ik tot het uiterste streed. En ik haat mezelf omdat ik ooit van ze gehouden heb.’

‘Ik haat degenen die de historische kans die ons land begin jaren negentig had, hebben verkocht, opgedronken en verkwanseld. Ik haat Jeltsin met zijn ‘Tanja en Valja’ (de namen van de dochter en de schoonzoon van de eerste president van Rusland, nvda), Tsjoebajs en de rest van de corrupte familie die Poetin aan de macht heeft gebracht. Ik haat de oplichters die we om een of andere reden hervormers noemden. Nu is het zo klaar als een klontje dat ze niets anders deden dan intrigeren omwille van hun eigen welzijn…. Ik haat de opstellers van de domste autoritaire grondwet, die aan ons idioten werd verkocht als een democratische grondwet, en die de president zelfs toen de bevoegdheden gaf van een volwaardige monarch’, vervolgt de brief op navalny.com.

Schrijven in de isoleercel

De tekst werd volgens zijn sociale media geschreven door de politieke gevangene zelf. Op 4 augustus 2023 werd de voormalige oppositieleider nog eens veroordeeld tot 19 jaar kampstraf wegens het ‘oprichten van een extremistische beweging’. Die straf komt bovenop de 2,5 en 9 jaar die de rechter al eerder uitsprak. Tijdens zijn gevangenschap werd Navalny volgens zijn advocaat Vadim Kobzev al minstens 17 keer naar de isoleercel gestuurd.

Behalve schrijven is er eigenlijk alles verboden. Tijd had de voormalige kandidaat voor het Moskouse burgermeesterschap dus meer dan genoeg. Wel moet de afdeling censuur elke tekst die voor de buitenwereld is bedoeld, grondig controleren. Met andere woorden: de Russische overheid heeft het epistel van maar liefst 1.500 woorden gezien de achtergrond van de auteur in kwestie ‘goedgekeurd voor publicatie’.

Liberalen en de zwarte piet

In de open brief wordt niet alleen felle kritiek geuit op Boris Jeltsin en Anatoli Tsjoebais, de inmiddels naar het Verenigd Koninkrijk uitgeweken voormalige ‘speciale vertegenwoordiger’ van Vladimir Poetin. Navalny richt zijn pijlen eveneens op de democraten uit de jaren negentig en de huidige geëmigreerde overblijfselen van deze eens sterke politieke kracht.

Beschimpt worden onder andere ex-oligarch Michail Chodorkovski en ex-politica Ksenija Sobtsjak wiens vermeende banden met het Kremlin steeds weer een bron van discussie zijn. Ook redacteuren van de krant Novaya Gazeta die uitweek naar het Westen moeten het ontgelden. ‘Ik haat de ‘onafhankelijke media’ en het ‘democratische publiek’ die hun volledige steun gaven aan een van de meest dramatische keerpunten in onze nieuwe geschiedenis – het vervalsen van de presidentsverkiezingen van 1996.’

Haatzaaier

Michail Chodorkovski was CEO van de oliemaatschappij YUKOS. Na zijn steun aan de liberaal-democratische oppositie werd hij in 2003 gearresteerd. De rechter achtte het bewezen dat hij zich schuldig had gemaakt aan belastingontduiking en fraude. Tot 2013 zat hij in een strafkamp. Na zijn vrijlating verliet hij Rusland met een privéjet.

Vanuit zijn ballingschap in Zwitserland reageerde Chodorkovski met de woorden: ‘Ik vind het triest dat weer een artikel in Navalny’s naam directe leugens bevat (ik schrijf ‘in zijn naam’ omdat ik er niet van overtuigd ben dat het mogelijk is om zulke artikelen te schrijven vanuit de isoleercel. Ik mocht het in ieder geval niet)… Ik wil niet in detail op het artikel ingaan – het is verontrustend. Rusland heeft Navalny nodig als getalenteerd politicus (daar hebben we er maar weinig van). Hem het imago van een gif spuwende haatzaaier aanmeten is een taak voor de presidentiële administratie, niet voor zijn medestrijders.’

Democraten tegen Rurik en Batoe Chan

Nikolaj Travkin, voormalig afgevaardigde van de Doema en deel van de door Navalny beschimpte liberale krachten reageert met humor: ‘Als ik (God beware) in de positie van de auteur was geweest, zou ik niet alleen de democraten van de jaren negentig hebben gehaat, maar hun hele democratische familie sinds de geboorte van de Russische staat. Wat heeft hen verhinderd om een fatsoenlijk persoon uit hun eigen midden aan het hoofd van Rusland te plaatsen? Met correcte ideologische waarden en concepten.

Nee, de vuile buitenlandse Viking en oplichter Rurik werd de baas (in 862 na Christus, red). Waar waren de democraten toen? Of later, toen de hoeven van Mongoolse paarden ons vruchtbare land tot stof vertrapten. Waarom hebben de democraten ons wilskrachtige volk niet tegen Batoe Chan (kleinzoon van Dzjengis Kahn, red.) geleid? Ze pikten het 250 jaar lang en dachten alleen aan zichzelf. Over 1917 en de daaropvolgende 75 jaar van goddeloosheid stijgt het schaamrood me sowieso naar de kaken… In het algemeen is ons land groots en overvloedig, maar de democraten bederven alles. De tekst van Navalny kan zo in het nieuwe lesboek voor geschiedenis worden opgenomen. In een apart hoofdstuk met de titel ‘over de democraten van de jaren negentig’.

Contact met realiteit

Als de brief inderdaad van Navalny afkomstig is, kan je eigenlijk maar een conclusie trekken. Door de langdurige isolatie heeft de voormalige oppositieleider het contact met de nieuwe realiteit van oorlog en absolute repressie volkomen verloren. In plaats van te pleiten voor een hechte samenwerking van alle krachten van de oppositie, van communisten en sociaaldemocraten tot liberalen en nationalisten, klaagt hij zijn ongenoegen over gemiste kansen in de jaren negentig.

Hij schuift mensen – die er bovendien nauwelijks meer toe doen – de schuld in de schoenen. Zijn anti-corruptieteam maakte – ter illustratie van de algehele absurditeit – op de dag van het verschijnen van de brief een nieuw onderzoek openbaar. Igor Setjsin, directeur van Rosneft, zou bij de belastingdienst onder de naam Sergej Terentjev geregistreerd staan. Hiermee zou hij zijn officiële inkomen van 31 miljoen dollar per jaar willen verbergen voor de openbaarheid. Wie had dat ooit kunnen denken? Zonder Navalny en zijn team hadden we iets dergelijks niet eens durven vermoeden.

politieke gevangene

Ruslands bekendste politieke gevangene Aleksej Navalny: ‘Ik haat Jeltsin, niet Poetin’