Voorbije weekend gaf De Standaard een forum aan dr. Olivia U. Rutazibwa. Ze is docente Europese Studies en Internationale Ontwikkeling aan de University of Portsmouth (VK). Rutazibwa is geboren in Brussel, heeft Rwandese ouders en is in Antwerpen opgegroeid. We kennen haar vooral als redacteur van MO, waar ze bijdragen publiceerde over o.a. postkoloniale machtsverhoudingen en diversiteit. De MO-columniste maakt ons met een vermanend vingertje duidelijk dat ons denken vaak gestuurd wordt door koloniale machtsverhoudingen, die uiteraard invloed hebben op hoe we hier in Europa omgaan met diversiteit. Uiteraard is dit gesneden brood voor onze openbare omroep – waar ze ook al een forum kreeg – en … De Standaard uiteraard.

De boze, racistische witte man

In De Standaard krijgt ze in een interview de nodige ruimte om haar marxistische mantra’s en denkschema’s uit te rollen. ‘De witte wereld’ – waarin ze is opgegroeid – sluit systematisch bepaalde mensen uit, terwijl anderen worden bevoordeeld. Deze ‘witte wereld’ – waarin blanke mannen van middelbare leeftijd de plak zwaaien – wil Rutazibwa zo snel mogelijk zien verdwijnen. In onze maatschappij is er immers een ongelijke machtsverdeling die door de boze witte man in stand wordt gehouden. Uiteraard belandt het begrip ‘racisme’ weer op ons bord. Racisme is institutioneel vervlochten met ons systeem. Rechten worden toegekend op basis van kenmerken zoals kleur of etniciteit en bepalen uiteraard de levenskwaliteit van de betrokkenen.

Dan volgt de donkerrode kers op de marxistische taart: ‘Een kapitalistisch systeem is erop gericht om een kleine groep mensen aan zo veel mogelijk taart te helpen. In ons deel van de wereld hebben we daarop een correctie uitgevoerd, waardoor we een paar decennia stabiliteit hebben gehad, ten koste van de rest van de wereld. Daar zullen we nu een antwoord op moeten vinden. Dat zal niet lukken zonder het kapitalisme ter discussie te stellen.’ Diversiteit is een schaamlapje en is alleen in de media aanwezig. Voor de rest heerst er ‘hard racisme’ en ‘islamofobie’.

Een marxistisch schema

Rutazibwa hanteert een marxistisch schema: ze vertrekt van een absolute dichotomie, een onoverbrugbare kloof tussen twee antagonisten. De marxistische dualiteit tussen de kapitalistische burgerij en het proletariaat wordt hier vervangen door de gespletenheid tussen ‘de witte man’ en de ‘kleurlingen’. De ‘witte man’ bezit alle macht en buit de kleurlingen genadeloos uit. De ingewikkelde, gestratificeerde en diverse maatschappij wordt hier gereduceerd tot een overgesimplificeerde, onrealistische tegenstelling.

Daarna bouwt Rutazibwa een historische schuld op door te wijzen op het koloniale verleden van de ‘witte man’, die tot op de dag van vandaag blijft doorwerken om de historische ongelijkheid in stand te houden.
Uiteraard is dit weer een sterke simplificatie van de werkelijkheid. Niet enkel de ‘witte man’ heeft een koloniaal verleden. We verwijzen daarvoor graag naar o.a. het Ottomaanse Rijk en de opgebouwde trauma’s die tot op heden in de Turkse samenleving voor de nodige oprispingen zorgen.
Rutazibwa trekt een rechtstreekse lijn van de koloniale onderdrukker naar de mislukte integratie van vele kleurlingen in onze maatschappij. Haar verhaal is een onappetijtelijke mix van complotdenken, schuld, slachtofferschap, een ongeziene polarisatie en ‘occidentofobie’. Met de laatste term verwijst Paul Cliteur naar de westerse zelfhaat van o.a. mensen die hier trouwens alle kansen kregen.

Historische schuld

Deze historische schuld moet uiteraard gelicht worden. Een vergelijk is niet mogelijk. Typisch marxistisch. De Rwandese docente predikt een activisme dat veel weg heeft van de marxistische revolutie. De kapitalistische logica moet worden doorbroken door ‘de totale diversiteit’ te installeren, wat het einde van ‘de witte wereld’ betekent, een variant op de klasseloze maatschappij.

Dit is gratuite onzin. Rutazibwa installeert een valse tegenstelling tussen ‘de witte man’ en de ‘kleurling’, wat uitmondt in een ‘pigmentsocialisme’. Hoe donkerder de huid, hoe groter de achterstelling. Ze ontwikkelt een vorm van racisme, waarbij de ‘witte man’ een sociogenetisch onderdrukkingsmechanisme heeft ontwikkeld, waardoor de kleurling genadeloos wordt uitgebuit.
Ze belandt dan in een doorgeschoten verheerlijking van de diversiteit, waarbij minderheden worden betutteld en niet op hun verantwoordelijkheid worden afgerekend. Ze verliest de realiteit uit het oog.
Uiteraard is onze samenleving niet antagonistisch,maar veelgelaagd, divers, ingewikkeld en wat rommelig. Onze samenleving wordt samengehouden door een gedeelde burgerlijke cultuur, met gedeelde waarden, normen…

Ontwortelingsmechanismen

Rutazibwa rept met geen woord over de vele kansen die ze in onze maatschappij heeft gehad. Minderheidsgroepen krijgen in o.a. het onderwijs heel wat mogelijkheden. Mensen – die uit de boot vallen – kunnen via het OCMW ruim de kans benutten om terug aansluiting te vinden. Dit zijn maar twee voorbeelden.

Dat ondanks de vele kansen, nog heel wat nieuwkomers, allochtonen de boot missen, heeft met een aantal mechanismen te maken die buiten het gezichtsveld van Rutazibwa vallen. De problemen die bijvoorbeeld bepaalde jonge allochtonen ondervinden, hebben te maken met ontwortelingsmechanismen: verstoorde gezagsverhoudingen in het gezin, een opvoeding vol achterdocht tegenover de heersende structuren, de islamitische huwelijksmoraal die moeders onmachtig maakt, een sterk eergevoel, de onderwijs- en kennisachterstand van de ouders, een noodlottige gedoogcultuur…
Deze explosieve samenloop van omstandigheden zorgt ervoor dat er in de achterstandswijken een multi-etnisch subproletariaat groeit dat zich van de ‘heersende’ cultuur en haar waarden en normen gaat afkeren.

Manipulatie

Tijdens het interview krijgt Rutazibwa alle ruimte om haar betoog op te bouwen. Anders is het met Mischaël Modrikamen die in dezelfde krant op een veel kritischer interview wordt getrakteerd. Modrikamen pleit voor sterkere grenzen, respect voor de soevereine natiestaat en de strijd tegen de radicale islam. De interviewer schrikt er niet voor terug om Modrikamen te confronteren met een aantal ontwikkelingen uit zijn privéleven. Dit is grove manipulatie, een kwaliteitskrant onwaardig.

Postkoloniale machtsverhoudingen

Het einde van ‘de witte wereld’