Welke werf zal de Vivaldi-coalitie moeten opstarten met het oog op het doorvoeren van een 7e staatshervorming voor 2024? En zal deze aan alle kanten verscheurde coalitie deze deadline wel halen?

Men moet geen groot geleerde zijn om te begrijpen dat de ontmanteling van België een onvermijdelijk proces is en dat elk Belgisch achterhoedegevecht daarbij tevergeefs zal zijn.

In de loop der jaren heeft Vlaanderen zich gevestigd als een echte natie. De term komt ook uitdrukkelijk voor in de preambule van het in 2012 aangenomen Handvest voor Vlaanderen. En sommige peilingen geven aan dat de twee Vlaamse onafhankelijkheidspartijen, N-VA en Vlaams Belang, samen 47,9% zouden halen, wat hen een absolute meerderheid in het Vlaams Parlement zou opleveren.

Geen Catalaans scenario

Eén ding is zeker: Vlaanderen zal nooit het begrip ‘Gemeenschap’ opgeven, waardoor het via de zogenaamde ‘persoonsgebonden’ materies de Vlaamse minderheid in Brussel van de wieg tot het graf kan omkaderen. Een staatshervorming, gebaseerd op vier regio’s, heeft dus geen kans van slagen.

Als het onmogelijk blijkt om de 7de staatshervorming door te voeren, zou Vlaanderen heel goed eenzijdig zijn onafhankelijkheid kunnen uitroepen. Dit heeft niets te maken met de Catalaanse kwestie. Want bij ons zou het de staat zijn die uiteen zou vallen met, in Brussel, een centrale mogendheid die zich er niet tegen kan verzetten. En de Europese Unie kan alleen maar acte nemen van de feiten.

Waalse politici willen een dergelijk scenario niet overwegen, omdat ze vrezen voor hun politieke toekomst. Ze zullen alleen reageren als ze voor een voldongen feit staan. Het zal niet lang duren voordat ze begrijpen dat een onafhankelijk Wallonië of een ‘residueel’ België, bestaande uit Wallonië en Brussel, geen realistische scenario’s zijn en vooral financieel onhaalbaar. Dan, en alleen dan, zullen ze beseffen dat ze zich tot Frankrijk moeten wenden.

Staten-Generaal van Wallonië

Tijdens de Staten-Generaal van Wallonië, die we in maart 2009 hielden aan de Universiteit van Luik, kwam Jacques Lenain, een voormalige hoge Franse ambtenaar, commentaar geven op de studie die hij over dit onderwerp maakte en waarin hij voorstelde om Wallonië een speciale status te geven, omschreven als ‘integratie-autonomie’. De Franse grondwet is flexibel genoeg om bepaalde gemeenschappen met speciale statuten te erkennen, zo specificeert hij. Wat de Franse constitutionele expert Didier Maus bevestigt: het is perfect mogelijk om een speciaal statuut voor Wallonië te creëren met een mini-Grondwet voor deze regio.

Concreet betekent dit dat de Waalse wetgeving en instellingen, zowel regionaal, provinciaal als gemeentelijk, volledig behouden kunnen blijven. Ook de huidige bevoegdheden van het Waals Gewest blijven behouden, met zeldzame uitzonderingen zoals bijvoorbeeld het verlenen van vergunningen voor de verkoop van wapens. Ze zullen zelfs worden uitgebreid met de meeste bevoegdheden die vandaag door de Franse Gemeenschap worden uitgeoefend, met name het onderwijs.

Onderwijs

Het onderwijs blijft op de beslissende dag van inburgering statutair zelfs ongewijzigd. Maar niets verhindert dat convergenties later plaatsvinden. Als er bijvoorbeeld een Waals verzoek komt voor een baccalaureaatssysteem, zou dit kunnen gebeuren door een dubbele wetswijziging. In feite zal deze logisch-juridische redenering van toepassing zijn op alle aangelegenheden van de Waalse jurisdictie.

Het statuut van de Waalse verkozenen en de kiesregels blijven intact. Niets sluit echter latere onderhandelingen met Parijs uit, in een logica van geven en nemen.

Belangrijk punt voor Wallonië: de financiering van het onderwijs is gegarandeerd, aangezien de Franse staat de inkomensoverdrachten van Vlaanderen overneemt (ongeveer 7 miljard euro).

De gewezen Belgische federale wetgeving zal opgaan in de jurisdictie van de Franse staat. Een deel zal onmiddellijk verdwijnen (zoals diplomatie, leger, nationaliteit en immigratiewetgeving, enz.), een ander deel later (zoals juridische instellingen en procedures). Al het andere wordt voor onbepaalde tijd bewaard (met name de wetgeving inzake de sociale zekerheid), behalve als onderhandelingen, in een logica van geven en nemen tot convergentie leiden.

Justitie

Laten we het specifieke geval van Justitie nemen. De meeste regels kunnen worden bewaard, behalve in geval van tegenstrijdigheden. Bepaalde problemen zullen na verloop van tijd worden voorgelegd aan het Grondwettelijk Hof via een prejudiciële vraag over de grondwettigheid, als ze al niet stroomopwaarts zijn opgelost, wanneer het Waalse integratiekader wordt aangenomen. Dit kader moet, indien nodig, specificeren hoe het afwijkt van het constitutionele kader van het gewoonterecht, van de algemene beginselen van het Franse recht, enz.

De situatie van het voormalige federale gestelde lichamen zal per sector worden bekeken, maar de integratie in de Franse tegenhangers zou moeten gebeuren zonder ontslagen, met zo nodig compenserende vergoedingen en mogelijke verplichting tot geografische of functionele mobiliteit. De gekozen ‘Belgische onderdanen’ worden gekozen ‘Franse onderdanen’ en vallen dus volledig onder het Franse recht, inclusief de kiesregels.

Referendum

Maar dit is niets om zich zorgen over te maken. Frankrijk heeft 925 gekozen nationale vertegenwoordigers (senatoren en volksvertegenwoordigers) voor 67 miljoen inwoners. De 11 overzeese gemeenschappen zijn sterk oververtegenwoordigd. Voor de 3,6 miljoen Walen zou dit 5% opleveren, of 40/45 vertegenwoordigers. Natuurlijk is er het project dat erop gericht is het personeelsbestand van nationaal gekozen vertegenwoordigers met 20% te verminderen. Maar het zou nog steeds zeer correct zijn!

Zodra de Franse en Waalse autoriteiten overeenstemming hebben bereikt over een project, zal het bij referendum worden voorgelegd aan de betrokken bevolkingsgroepen. Er wordt dus niets opgelegd!

Een laatste, niet onbelangrijke zaak: het scenario van een integratie van Wallonië in Frankrijk zou Wallonië de facto binnen de Europese Unie houden en het zou aan Frankrijk zijn om met Vlaanderen te onderhandelen over de modaliteiten (verdeling van de Belgische staatsschuld, territoriale openstelling van Brussel, …).

Zoals we zien, zou de verdwijning van België op geen enkele manier de Apocalyps betekenen. Maar in de politiek is het altijd beter om te anticiperen, in alle helderheid!

(Van Jules Gheude verscheen in 2019 : La Wallonie, demain – La solution de survie à l’incurable mal belge, Editions Mols, 2019.)

prejudiciële vraag

Hoe Wallonië kan opgaan in Frankrijk

Matthias Storme: ‘De Raad van State staat u toe om ’s avonds tussen twee gevangenissen te kiezen’