Er is eindelijk, na 467 dagen, een tussentijds akkoord tussen energiebedrijf Engie en de Belgische regering over de verlenging van de kernreactoren Tihange 3 en Doel 4. Engie haalde bijna elke eis binnen en betaalt in theorie miljarden, maar dat blijkt in de realiteit toch anders te zijn…

Net voor de zoveelste deadline rond de levensduurverlenging van de kernreactoren Doel 4 en Tihange 3, bracht Engie een persbericht uit over een ‘tussentijds akkoord’ met de regering voor de heropstart van de kernreactoren, het verdienmodel en de kosten voor het opslaan van kernafval. De aandeelhouders van Engie reageerden enthousiast en duwden de beurskoers alvast omhoog.

Kosten

Minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) beweerde tijdens de persbriefing over het akkoord dat tussen Engie en de regering werd bereikt, dat alle kosten van de levensduurverlenging van de kernreactoren gekend zijn.

De twee reactoren Doel 4 en Tihange 3 zullen vanaf november 2026 opnieuw stroom leveren, maar er wordt verwacht dat er te weinig stroom zal zijn in de winter van 2025-2026. Daarom voorziet het huidige ‘tussentijds akkoord’ dat de kernreactoren ook tijdens hun gepland onderhoud open worden gehouden. Daarover zei Van der Straeten dat dat omwille van de veiligheid gebeurt en daarover geen compromissen werden gesloten.

Bevoorradingszekerheid

De bevoorradingszekerheid zou dus verzekerd moeten zijn. Of dat klopt, valt nog te bezien in het rapport dat netbeheerder Elia normaal donderdag of vrijdag aan de regering voorstelt. Premier Alexander De Croo (Open Vld) beweerde alvast tijdens de persconferentie dat de bevoorradingszekerheid er was.

De regering ondertekende een maximumfactuur van 15 miljard euro voor de berging van het kernafval. Engie zal dat bedrag in twee schijven moeten betalen. Een eerste schijf voor het hoogradioactief en langlevende afval zal Engie onmiddellijk moeten storten na het ondertekenen van het definitieve akkoord in de eerste helft van 2024. De tweede schijf voor het laagradioactief afval volgt wanneer de levensduurverlenging van de twee reactoren een feit is. In 2026 dus.

Spaarpot

Engie stort 4,5 miljard euro in de Synatom-spaarpot. Synatom moet de ontmanteling en berging later doen. De totale factuur voor Engie komt op 23 miljard euro: 15 miljard voor de berging van het kernafval en 8 miljard voor de sloop van de Belgische kerncentrales. Dat laatste bedrag staat al op de rekening van Synatom.

Volgens de regering is het totaalbedrag gebaseerd op de recentste kostenramingen door NIRAS, de federale instelling verantwoordelijk voor het nucleair afval. De regering probeert ondertussen de nadruk te leggen op het feit dat de belastingbetaler niet voor het kernafval zal opdraaien. ‘De vervuiler betaalt’, zei Van der Straeten. Dat was een strijdpunt van Groen en ook lang een manier om de verlenging van de kerncentrales te blokkeren door die voorspelde kosten zo hoog mogelijk te schatten.

Hoeksteenakkoord

Zowel de premier als Thierry Saegeman, de CEO van Engie Belgium, noemden het akkoord een ‘hoeksteenakkoord’. Klopt dat? Het geheel lijkt vooral een vorm van creatief boekhouden. Momenteel zit een kleine 18 miljard in Synatom, dus eigenlijk betaalt Engie 7 miljard euro meer dan het al betaalde. Daarvoor krijgt het bedrijf veel terug.

Ten eerste een gegarandeerde stroomprijs. Als de stroomprijzen lager zijn dan die prijs, dan past de Belgische staat bij. De belastingbetaler subsidieert dus de winst van Engie. De regering kan daarbij enkel hopen op hoge stroomprijzen om zelf niet te moeten betalen. Lopen de prijzen te hoog op, dan moet Engie die ‘overwinst’ afgeven aan de schatkist. De onderhandelde megawattuurprijs is nog niet gekend, maar zal op twee tot drie keer de prijs van voor 2019 uitkomen.

De Belgische staat zal nog andere kosten dragen, waaronder een miljard euro aan onderhoudswerken. De premier sprak van een ‘flexibele doorstaart’ op de vraag hoe zeker de regering is dat de kernreactoren klaar zullen zijn voor de winter van 2025. Maar het was duidelijk dat voor 2025 zelf geen enkele garantie bestaat dat de kernreactoren stroom zullen produceren.

Overname

Het goede nieuws is dat de regering geen overnamebedrag moet betalen voor de kernreactoren. Dat is geen gunst van Engie, maar een fiscale zet. Aangezien de kernreactoren afgeschreven waren, staan ze in de boekhouding voor 0 euro. Verkopen zou een meerwaarde opleveren die belastbaar is. De uitleg van minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) dat ‘we delen in de lusten en de lasten’ blijft op het einde van de afrekening moeilijk vol te houden.

Het tussentijds akkoord is eigenlijk nog niet veel meer dan wat in januari 2023 nog een niet-bindend principeakkoord bleek. Engie die dat voor de opening van de beurs van Parijs moest melden, deelde wel mee dat ze graag eind juli een definitief akkoord sluit. Het persbericht van de regering volgde ruim twee uur later pas.

De Europese Commissie moet daarna onderzoeken of het akkoord geen ongeoorloofde staatssteun is. Na die goedkeuring is het akkoord in de loop van 2024 definitief. Dus allicht net voor of na de verkiezingen. Het persbericht sprak van een ‘evenwichtige verdeling van de risico’s tussen beide partijen en het wegwerken van onzekerheden over de evolutie van de provisies verbonden met het beheer van al het nucleair afval’. De belangrijkste vraag na de persconferentie van de regering is: is dat waar?

princiepsakkoord

Akkoord met Engie is sigaar uit eigen doos