De gemiddelde energiefactuur voor Vlaamse gezinnen bedraagt nu al 9.000 euro. Dit is echter maar het topje van de ijsberg. De gevolgen van de energiecrisis zijn veel fundamenteler.

Productieprocessen worden stilgelegd en veroorzaken werkloosheid. Industrie delokaliseert, om wellicht nooit meer terug te keren. Recordinflatie vernietigt koopkracht en spaartegoeden. Overheden kijken naar de diepe afgrond van steeds groter wordende schuldenputten. De sneeuwbal die ze zelf in gang geduwd hebben is steeds sneller aan het rollen. Ze wijzen angstig naar elkaar en durven de waarheid niet te vertellen tegen de mensen. Door hun politieke keuzes zijn we allemaal collectief aan het verarmen. Hoe zijn we hemelsnaam hierin terechtgekomen en hoe kunnen we er nog uit geraken?

Groen dogmatisme

De oliecrisis in de jaren ’70 bewees hoe kwetsbaar Europa was. We waren immers afhankelijk van import van fossiele brandstoffen uit het buitenland. Overal in Europa werden daarom massaal kerncentrales gebouwd om hoogtechnologisch zelf energie te produceren. Tegen eind jaren ’80 was België op die manier zelfs een exporteur van elektriciteit geworden.

Om premier van België te worden sloot Guy Verhofstadt (Open Vld) in 1999 evenwel een paarsgroene coalitie. In ruil daarvoor kregen de groene partijen de sluiting van de kerncentrales gedaan. Groen werd electoraal afgestraft, maar had het kader geschapen voor de volgende decennia energiebeleid gebaseerd op hun anti-nucleaire doctrine. Om het verlies aan energieproductie op te vangen, besloten opeenvolgende Vlaamse en federale regeringen zon- en windenergie te stimuleren met overmatige subsidiëring. De kosten daarvan kwamen, net als allerhande klimaatheffingen, in de factuur van de burger terecht. Hernieuwbare energie was zo niet alleen erg duur, maar bovendien ontoereikend om het verlies aan binnenlandse productie door de sluiting van de kerncentrales op te vangen.

Geen probleem meenden N-VA, CD&V, Open Vld en Vooruit. De eengemaakte Europese energiemarkt zou dat wel oplossen en via netwerkstabiliteit dachten ze bevoorradingszekerheid te realiseren. Het probleem van de kernuitstap schoven alle partijen gewoon voor zich uit. Toen Vivaldi aan de macht kwam, maakte Groen het werk af dat ze gestart waren onder Verhofstadt. Ze sluiten de kerncentrales definitief. Ze willen door het doelbewust organiseren van energieschaarste investeringen in hernieuwbare energie en energiebesparing forceren. Hoge energieprijzen zijn het onvrijwillig gevolg voor de burger. Die zal de electorale prijs allicht bij Groen in de bus doen vallen. Maar dat is nu eenmaal de prijs die extremisten bereid zijn te betalen om hun dogma’s aan de meerderheid op te leggen.

Liberaal moralisme

Tegen de achtergrond van deze doelbewust georganiseerde energieschaarste brak de oorlog in Oekraïne uit. De reactie in Europa werd gedreven door technocratische overmoed en emotionele hysterie. Het ene na het andere economisch sanctiepakket werd afgekondigd. Daarmee dacht men Poetins oorlogsmachine zonder geld te zetten en zo de oorlog te stoppen. Bovendien viseerde men de oligarchen rechtstreeks in de hoop dat deze machtselite Poetin zou afzetten. En als dat niet gebeurde, hoopte men dat de bevolking door de gevolgen van de economische oorlogsvoering in opstand zou komen tegen dictator Poetin. Niets van dat alles gebeurde natuurlijk. En dat wisten we eigenlijk al op voorhand.

De Amerikaanse professor internationale relaties John Mearsheimer legt in zijn boek The great delusion uit hoezeer liberaal wensdenken conflicteert met internationale realiteiten. De boemerang van die onbezonnen economische sancties wordt ondertussen wel helemaal duidelijk. De EU startte die economische oorlogsvoering met lege gasvoorraden en zonder voldoende alternatieven. Bijgevolg heeft de EU aan Rusland elke mogelijke kans geboden energie als wapen in te zetten. Dat resulteert in historisch hoge prijzen, waardoor Rusland nu 5.4 miljard dollar per maand méér int uit zijn energie-export.

Bovendien moet de EU gaan bedelen bij radicaal-islamitische dictaturen zoals Qatar en Saoedi-Arabië. Erger nog, een land als Azerbeidzjan valt zijn buurland Armenië aan omdat het weet dat de EU niet zonder zijn gas kan. De ayatollahs in Iran bieden grootmoedig gas aan, goed wetend dat er nu sancties zijn tegen hun land die dat verhinderen. Erdogan lacht Europa openlijk in het gezicht uit.

Ondertussen doet de rest van de wereld natuurlijk helemaal niet mee met die EU-sancties. Een strategische vijand als China neemt het cadeau dankbaar in ontvangst en importeert massaal goedkope Russische energie, die ze bovendien net zoals India gewoon opnieuw doorverkopen aan Europa. Maar veel fundamenteler verwerft de Chinese economie een strategisch competitief voordeel door die goedkope energie. Onze bedrijven worden vermalen op de wereldmarkten tussen China en de Verenigde Staten.

Nog meer dan financiële collectieve verarming, zijn een economische ineenstorting en complete degradatie van Europa in de wereld het gevolg. Ze hebben ons in een moeras getrokken terwijl ze geen flauw benul hebben hoe we daar ooit opnieuw gaan uit geraken.

It’s time for choosing

Deze energiecrisis kan potentieel een veel duurzamer negatief effect hebben op Europa dan de banken-, euro- en coronacrisis samen. Het positieve is dat deze energiecrisis niet uit de lucht komt gevallen, ons niet zomaar overkomt, maar het gevolg is van doelbewuste politieke keuzes, gedreven door groen dogmatisme en liberaal moralisme. We stellen empirisch vast tot wat die keuzes leiden: collectieve verarming, economische zelfmoord en degradatie van Europa in de wereld. China en de VS zijn nu al de grote overwinnaars uit de Russisch-Oekraïense oorlog. Rusland heeft zijn militaire zwakte aan de hele wereld getoond, Europa heeft zijn economische kwetsbaarheid geïllustreerd.

We zijn door de politieke keuzes uit het verleden nu op een punt gekomen dat er eigenlijk geen goede keuzes meer te maken zijn. Maar we kunnen wel nog altijd onze keuzes vooralsnog zelf maken. We zullen daarbij altijd een prijs moeten betalen, gelijk welke keuze we maken. Daarbij moeten we afwegen wie die prijs betaalt en om welke reden. Ursula Von der Leyen bezweert fanatiek dat we verder op de ingeslagen weg moeten verder gaan van klimaattransitie en totale economische oorlog met Rusland ‘as long as it takes’. Daarbij volharden we in het groen dogmatisme en het liberaal moralisme. Dat is een valide keuze, maar men moet natuurlijk ook bereid zijn daar ten volle de voorspelbare gevolgen van te dragen.

Er is echter ook een andere keuze die vertrekt vanuit realisme en pragmatisme. De economische sancties zijn een dood paard. Je kan nog zoveel ‘ju’ roepen als je wil, dat paard gaat nooit beginnen lopen, net zoals de sancties niet werken maar het omgekeerde effect hebben. Die EU-sancties moeten we dus onderhandeld afbouwen. Ten tweede moeten we klimaatwaanzin stoppen en opnieuw zoals na de oliecrisis inzetten op energie-onafhankelijkheid. Dat doen we door de oprichting van een Vlaams energiebedrijf dat autarkie nastreeft met zon- en windenergie, maar vooral ook door de bouw van nieuwe Vlaamse en groene kerncentrales om ons zo voor de volgende decennia te verzekeren van een fundamenteel instrument van sociaal-economische sturing en bescherming. De fundamentele keuze die we moeten maken gaat over ‘double down’ of ‘cut your losses’. Op 25 september in Italië, 2 oktober in Bulgarije en 8 november in de VS kunnen kiezers daar al over beslissen. Hopelijk eerder vroeg dan laat ook bij ons.

productieprocessen

Tom Vandendriessche (VB): ‘De energiecrisis is doelbewust’