De Nationale Bank pakte gisteren uit met haar jaarlijkse voorjaarsprognose. Die bood zowel goed als slecht nieuws. De Belgische economie herstelt veel sneller dan gevreesd van de impact van de coronapandemie. Op wat langere termijn zal ook het begrotingstekort hierdoor minder groot uitvallen dan aanvankelijk geraamd. Tegelijk waarschuwde gouverneur Wunsch dat het daardoor ook voor de regering veel sneller opnieuw ‘business as usual’ zal zijn, waardoor de structurele problemen van dit land opnieuw als een zwaard van Damocles boven de politiek zullen zweven.

We stevenen wereldwijd af op een zogenaamd V-herstel: na een korte maar zeer zware inzinking zit de wereldeconomie vandaag al min of meer terug op het niveau van voor de pandemie. In de Eurozone verloopt het herstel nog net iets trager dan in China, India of de VS. Maar nu de vaccinatiecampagne ook hier echt op volle snelheid gekomen is, oogt de economische toekomst ook voor Europa positief.

Alweer lichte groeicijfers

‘In België kwam de economische klap tijdens de tweede en derde golf al veel minder hard aan, en dit had wellicht ook te maken met het feit dat de lockdown toen een stuk minder streng was,’ stelt gouverneur Pierre Wunsch. ‘Zoals de kaarten nu liggen, kunnen we eind dit jaar al opnieuw aanknopen met het niveau waarop onze economie eind 2019 zat. En eerlijk: dit is veel sneller dan we zelf een jaar geleden hadden durven te voorspellen.’

In het tweede kwartaal van vorig jaar dook het Belgische BBP met bijna 12 procent naar beneden, een historisch zware klap. Vandaag knopen we al opnieuw aan met lichte groeicijfers. En als nieuwe virusvarianten niet al te veel roet in het eten meer gooien, zouden we tegen eind dit jaar zelfs op een BBP-groei van zowat vijf procent kunnen uitkomen.

Werkloosheid zakt vanaf 2023

De werkloosheidscijfers zullen ook volgend jaar nog een stukje hoger uitkomen dan in 2019, maar ook die cijfers ogen een pak beter dan aanvankelijk gevreesd. Zaten we vorig jaar voor het gehele land op een werkloosheidsgraad van 5,6 procent, dan eindigen we eind 2022 wellicht op 6 procent. Pas vanaf 2023 zou de werkloosheid opnieuw beginnen te zakken. Een van de belangrijkste verklaringen voor die nog relatief goede cijfers is dat er in 2020 enkele tienduizenden nieuwe zelfstandigen bijkwamen. Ook voor dit jaar zou dit overigens het geval zijn. Daarnaast pompte de regering uiteraard ook flink wat miljarden in de zwaarst getroffen sectoren, waardoor het aantal naakte ontslagen relatief beperkt bleef.

Digitalisering

Geert Langenus, macro-econoom bij de Nationale Bank, ziet vooral het fel toegenomen vertrouwen bij ondernemers en consumenten als dé grote verklaring voor het opmerkelijk snelle economische herstel in ons land. ‘De economie zal deze zomer nog een versnelling hoger schakelen. Op de achtergrond speelt de vaccinatiecampagne daar natuurlijk een belangrijke rol in. Puur economisch bekeken zijn het vooral de bedrijfsinvesteringen die een cruciale rol hebben gespeeld in die snelle economische heropleving. Die investeringen zijn sinds vorig najaar echt wel spectaculair de hoogte ingegaan.’

De Nationale Bank deed ook onderzoek naar de aard van die investeringen. Daaruit bleek dat traditionele investeringen – in machines, gebouwen en kantoren – het voorbije jaar zware klappen kregen, maar dat bedrijven daarentegen wel heel zwaar hebben geïnvesteerd in innovatie, ICT en software. Met andere woorden: door zwaar in te zetten op de digitalisering hebben bedrijven ook onze globale economie min of meer overeind kunnen houden. Sinds begin dit jaar zijn ook de gezinnen – die zowel in het begin van de pandemie als tijdens de tweede lockdown in de herfst zwaar op rem gingen staan – opnieuw meer beginnen uitgeven. Op wat langere termijn verwacht de Nationale Bank dat de stijgende gezinsuitgaven de belangrijkste groeimotor voor onze economie zullen worden.

Begrotingstekort

Op het eerste zicht lijkt het onverwacht snelle economische herstel goed nieuws voor de politiek in dit land. Als de snelle groei zich doorzet, zakt ook het voorspelde begrotingstekort voor de komende jaren naar een iets minder dramatisch niveau. Eind dit jaar zou dat tekort nog oplopen tot net geen 7 procent. Volgend jaar zouden we op 4 procent eindigen. En tegen 2023 – net voor afloop van deze legislatuur – zouden we vermoedelijk afklokken op zowat 4,5 procent. ‘We gingen er eerder vanuit dat het begrotingstekort op 6 procent zou uitkomen in 2023,’ geeft Pierre Wunsch aan. ‘Als dat tekort minder hoog oploopt, zal ook de schuld lager uitvallen. Ik heb er zelf ook altijd voor gepleit om het herstel eerst een kans te geven en dus niet meteen streng te gaan besparen. Nu dat herstel zich sneller doorzet, zullen we ook sneller naar een saneringsbeleid moeten gaan.’

Saneren betekent structurele maatregelen nemen

Paradoxaal genoeg dreigt het goede economische nieuws dat de Nationale Bank nu brengt, de federale regering op middellange termijn dus zuur op te breken. Saneren betekent immers ook structurele maatregelen nemen . En uitgerekend daar kunnen de grote ideologische tegenstellingen binnen Vivaldi al heel snel roet in het eten gooien. Voor structurele besparingen moeten we in dit land immers in eerste instantie naar de lonen en pensioenen en naar de sociale zekerheid kijken. Het loondebat van de voorbije weken maakte al duidelijk dat socialisten, groenen en liberalen daar vaker niét dan wel op dezelfde golflengte zitten.

Bovendien is het risico niet ondenkbaar dat premier De Croo en zijn regering niet naar de federale verkiezingen van 2024 zullen kunnen trekken als de ploeg die de gezondheidscrisis op relatief succesvolle wijze bedwong, maar als een kibbelkabinet dat nog maar eens zwaar moest besparen om het begrotingstekort enigszins binnen de perken te houden. Er zijn voorwaar leukere vooruitzichten.

Overheidsuitgaven ontsporen verder

Er is bovendien nog meer slecht nieuws, en de gouverneur van de Nationale Bank draaide niet bepaald om de hete brij heen toen hij dat moest melden. ‘Het niveau van de primaire overheidsuitgaven is in dit land in 20 jaar gestegen van 43 procent van het BBP in 2000 tot zomaar eventjes 53 procent in 2020. Dit is een structurele toename van 0,5 procent per jaar, een onhoudbare opwaartse trend’, klonk het in niet bepaald diplomatieke termen.

De primaire overheidsuitgaven zijn de uitgaven zonder rentelasten. En ze namen de voorbije jaren dus in ijltempo toe. In het verleden bleek al meermaals dat ook zogenaamde tijdelijke steunmaatregelen of subsidies – die in een periode van crisis wel te rechtvaardigen waren – achteraf haast nooit volledig werden teruggeschroefd. Daardoor werden ze dus structureel.

Stijging uitgaven sociale zekerheid niet vol te houden

Uit de cijfers die de Nationale Bank gisteren presenteerde bleek dat onder meer de uitgaven in de sociale zekerheid mee verantwoordelijk waren voor de stijging die sinds 2017 opnieuw werd opgetekend na enkele jaren van stabilisering. Pierre Wunsch: ‘We zitten hiermee wellicht bij de hoogste percentages primaire uitgaven ter wereld, en al zeker flink boven het Europese gemiddelde. Om nog maar te zwijgen van de percentages in buurlanden Nederland of Duitsland.

Uiteraard is dit een politieke keuze, maar het moet wel duidelijk zijn dat een dergelijke structurele toename op jaarbasis niet langer vol te houden valt.’ Dit land leeft dus flink boven zijn stand. In de wetenschap dat zowat elk groot politiek akkoord hier nog altijd gesmeerd wordt met flink wat centen om de ideologische of communautaire tegenstellingen te overbruggen, is er op dat vlak ook bitter weinig reden tot optimisme.

prognoses

ECB kondigt historische renteverhoging aan, economische impact onzeker

Dit land leeft sinds corona nog meer boven zijn stand