Ondanks de gebruikelijke diplomatische taal is het advies van de Raad van State ronduit vernietigend voor het stikstofdecreet. De N-VA las dat in een eerste reactie anders.

Voor de Boerenbond en regeringspartij CD&V is het duidelijk: het stikstofdecreet is dood. Tabula rasa. Huiswerk overdoen. Het werkstuk dat minister Zuhal Demir (N-VA) met de hulp van Vlaamse parlementsleden van N-VA en Open Vld wou doordrukken is bijna onleesbaar, onduidelijk, discriminerend en/of onwettelijk. Het is de mening van het hoogste bestuurlijk rechtscollege.

Het gaat om een advies, maar dit is meer: dit is een streng oordeel, een quasi doodsvonnis. Wie dergelijk advies negeert ziet met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid het decreet later vernietigen door het Grondwettelijk Hof. Onnodig te zeggen dat het advies is ingeslagen als een bom.

De Raad van State wijst om te beginnen op het doel: de omzetting in een decreet van de door de Vlaamse Regering vastgestelde ‘programmatische aanpak stikstof’. Daarmee wil men, anders gezegd, de ‘instandhoudingsdoelstellingen voor Europees beschermde natuur’ invoeren via het verbieden van overmatige ‘depositie’ van stikstof.

Die depositie, letterlijk neerslag, kan zowel via uitstoot in de lucht, via lozing in het water of via indringen van de bodem. Dat gaat dus over stikstof afkomstig van de industrie en stikstof afkomstig uit mest.

De regel geldt niet overal, maar wel in ‘speciale beschermingszones’ rond natuurgebieden die samen met de Europese Commissie in 1992 werden vastgelegd. Het verklaart waarom de habitatrichtlijn van de EU zo belangrijk is. Die richtlijn heeft tot doel de leefgebieden van fauna en flora te beschermen.

De kritiek

Meer in het bijzonder verwijst de Raad van State naar artikel 6 van die richtlijn. ‘De Raad van State stelt vast dat uit dit artikel de verplichting volgt om, wat betreft de milieudruk van stikstofdepositie, de nodige instandhoudingsmaatregelen te nemen, alsook de resultaatsverplichting om beschadigde habitats te herstellen.’

Dat het decreet daarvoor drempelwaarden voor vergunningsverlening hanteert is voor de Raad van State geen probleem, maar de wijze waarop die in het voorstel zijn uitgewerkt is voor de raad wel een probleem. Om dit te staven verwijst de Raad van State naar interpretaties door het Hof van Justitie in Luxemburg die fors verschillen met die uit het decreetsvoorstel.

De Raad van State is ook vernietigend over het feit dat in het decreet in sommige gevallen ‘een passende beoordeling’ van de te verwachten stikstofdepositie verplicht is, en in andere gevallen niet. Eigenlijk is dat het à la tête du client-verwijt.

Laat die ‘passende beoordeling’ nu net de reden zijn dat de omgevingsvergunning voor de ethaankraker van Ineos sneuvelde. De Raad voor Vergunningsbetwistingen oordeelde toen dat die ‘passende beoordeling’ gebrekkig en slordig was uitgewerkt. De Raad van State is het daar dus mee eens.

De Raad van State oordeelt in meer algemene zin dat vergunningen verlenen zonder duidelijke spelregels geen goed idee is. De Raad van State zegt dus met andere woorden dat de zo gevreesde vergunningsstop door stikstof een feit is zolang alle wetgeving niet correct en duidelijk een geheel vormt.

Vinger op de wonde

Hiermee legt de Raad van State de vinger op de wonde. Het voorstel van decreet voert ongelijke behandelingen in. De Raad van State besteedt daarom zeer veel aandacht aan het gelijkheidsbeginsel. En dat gaat niet alleen over de ongelijkheid tussen landbouw en industrie.

Dinsdagochtend riep minister-president Jan Jambon (N-VA) een crisisberaad samen om het bijzonder kritische advies van de Raad van State over het Vlaamse stikstofdecreet te bespreken. Op die crisisraad besloot de Vlaamse regering nog maar eens te laten onderzoeken wat de juridische oplossingen zijn.

Op het openingscollege politicologie aan de UGent zei N-VA-voorzitter De Wever dat het licht nu wel helemaal op rood staat. Hij riep ook de oppositie op samen met de meerderheid werk te maken van het stikstofdecreet. Komt dat er niet dan is er voor De Wever sprake van een regelrechte bedreiging voor de economische toekomst van Vlaanderen.

Raad voor Vergunningsbestwistingen

Raad van State buist stikstofdecreet