Het is een bizar fenomeen: schrijvers en columnisten die ingaan op voorstellen om aan een ‘artistiek videoproject’ rond hun personage mee te werken, en op een zeker moment in bed bij aangenaam gezelschap terecht komen. Eens ze met de online geplaatste beelden geconfronteerd worden, blijkt het om pure porno te gaan en nemen ze afstand van het beeldmateriaal, helaas, te laat. Zijn deze mensen hopeloos naïef? Of de makers geslepen? En waarom gaat het telkens om als ‘rechts’ bekend staande opiniemakers?

Het brein achter deze praktijken is Stefan Ruitenbeek, bezieler van het Nederlandse kunstcollectief Kirac, afkorting van Keeping It Real Art Critics. Zelf noemen ze zich radicale postmodernen, die van reputatiebeschadiging een kunstvorm op zich maken. En zoals gezegd vissen ze bij voorkeur in de rechts-conservatieve vijver.

‘Depolarisiatieproject’

Kirac

Sid Lukassen in ‘Honeypot’

We gaan terug naar oktober van vorig jaar. Publicist Sid Lukassen, tevens auteur bij Doorbraak.be, gaat in op een advertentie, geplaatst door ene Jini van Rooijen op de Nederlandse website GeenStijl. Ze doet zich voor als een ‘linkse filosofiestudente’ die met rechtse mannen een erotisch videoproject wil realiseren, waarin ‘de links/rechts-tegenstelling zou overstegen worden’. Hij komt terecht op het appartement van Jini, bekend als porno-actrice Jini Jane. Er is een complete filmploeg aanwezig, al dacht Sid naar eigen zeggen dat dit een ‘een-op-een-gesprek’ zou worden.

Over wat zich dan afspeelt lopen de versies uiteen. Lukassen beweert uitgedaagd en zelfs vernederd geweest te zijn, maar trok zijn kleren pas terug aan als er al heel wat actie was vastgelegd. Het resultaat is de film Honeypot, die op 27 oktober in première ging te Amsterdam. De filosoof beweert geen enkel contract getekend te hebben, en ziet heel het opzet als een valstrik. Helaas, hoe meer Sid tegenspartelde en verhaal probeerde te halen in de media, des te leutiger vonden ze het bij Kirac: de trammelant achteraf hoort namelijk allemaal bij het ‘kunstproject’.

Houellebecq

Michel Houellebecq in ‘Kirac 27’, voorlopig nog op hygiënische afstand van Jini Jane (screenshot, Kirac)

Nog geen half jaar later is het weer prijs, en ditmaal met een veel bekendere figuur. Ook de Franse schandaalschrijver Michel Houellebecq raakte in de Kirac-netten verstrikt. De details zijn smeuïg en hebben ondertussen in alle kranten gestaan. Het lijkt wel een Houellebecqiaanse plot, met een geannuleerde huwelijksreis naar Marokko (terwijl zijn vrouw ter plekke al volop prostituées had geboekt), gevolgd door een uitnodiging van Ruitenbeek om in Amsterdam ‘een tentoonstelling te openen’, wat op een of andere manier eindigt in een vrolijk trio met zijn partner Li en (weeral) Jini Jane, dat allemaal te bekijken in de film Kirac 27.

Houellebecq bakte het wel nog een stuk bruiner dan Lukassen, en had effectief een contract getekend voor de film én voor de verspreiding. ‘Ik wist niet wat ik tekende, ik was depressief’, klinkt het achteraf gegeneerd. Nou moe. Zijn klacht werd door de rechtbank van de hand gewezen: Frankrijks bekendste hedendaagse schrijver die niet kan lezen?

Acta Sanctorum

En dan is er nog Doorbraak-columnist Johan Sanctorum, die eveneens met Kirac in aanraking kwam, eind december van vorig jaar. Wijselijk gaf Sanctorum er zo min mogelijk ruchtbaarheid aan, maar het was P-magazine dat een en ander uitbracht. Zelf wil hij hierover niet communiceren, maar geeft exclusief langs deze weg toch enige duiding:

‘Ik was met kerst uitgenodigd op een fuif van mijn vriendin Hot Marijke bij haar thuis in Knokke. Daar was ook Stefan Ruitenbeek, die zich als ‘cultuurjournalist’ kenbaar maakte. Hij nodigde me uit voor een interview in het Amsterdamse Hilton. Aldaar gekomen bleek een schaars geklede dame, Jini Jane, het interview te zullen afnemen, met een cameraman die me allerlei dingen liet doen waarvan me toen de bedoeling ontging. Een mens wil er gewoon het beste van maken, ik heb dat wel meer voor met creatieve persfotografen’.

‘Soit, het werd een geanimeerd gesprek, maar pas toen ik het resultaat online bekeek, begreep ik dat het gewoon om een pornofilm ging, met de geschikte muziek erop gemonteerd. Het grootste deel van wat ik in dat interview had verteld was weggeknipt, dat geeft natuurlijk een heel ander beeld. Ik schaam me gewoon dood, hoe kan een mens zo stom zijn. Ik bied mijn lezers en fans excuses aan.’

Ook Sanctorum overweegt gerechtelijke stappen, maar de kans dat hij nul krijgt op het rekwest is groot. Er bestaat zoiets als het principe van wederzijdse toestemming. De MeToo-beweging heeft de criteria daarvoor strenger gemaakt, maar dan enkel voor vrouwen. Terwijl uit deze verhalen toch blijkt dat ook mannen misleid kunnen worden.

Ethisch charter

Pieter Bauwens: ‘we moeten onze publicisten leren signalen te herkennen’

Vraag is, wie het volgende slachtoffer wordt. De verhalen vertonen een vast patroon: eerst een neutrale toenadering, een uitnodiging voor iets serieus, een interview of zo. Dat is meestal het aandeel van Ruitenbeek. In een concrete fase duikt de porno-actrice Jini Jane op en krijgt het gebeuren een andere draai. Tenslotte ontstaat er in de montagekamer een product dat online gaat en waar de gelegenheidsacteur geen enkele zeggingschap meer over heeft.

Doorbraak-hoofdredacteur Pieter Bauwens zit verveeld met de zaak: al twee medewerkers die in het Hollandse pornokluwen verstrikt geraakten. Zijn commentaar: ‘Het is van de ene kant wel reclame, en Houellebecq is mooi gezelschap, maar ik kom met Doorbraak toch liever op een andere manier in de actualiteit. Het is voor mij ook niet te vatten dat zo’n slimme mensen zich er zo makkelijk laten inluizen. Ik ga Sanctorum en Lukassen zeker niet afvallen, maar toch wel psychologische bijstand aanbevelen. Ook heb ik een mental coach gecontacteerd om de complete redactieploeg te trainen tegen dit soort bedreigingen. De bedoeling is tevens om een ethisch charter op te stellen, door alle medewerkers, losse en vaste, te onderschrijven’.

Er zal dus binnen Doorbraak nog een hartig woordje gesproken worden. Uitvissen waar het dat ‘kunstcollectief’ Kirac echt om te doen is, lijkt een dringende job voor een onderzoeksjournalist. Dat rechtse schrijvers en publicisten zo makkelijk te strikken zijn voor dit soort compromitterende voorstellen, ligt misschien net aan hun neiging om grenzen te verleggen en de uitersten op te zoeken. Vandaag is links braaf, betuttelend en puriteins – zie #MeToo en woke – terwijl rechts stout, provocatief en tegen censuur is.

Dat belet niet dat Houellebecq, Lukassen, Sanctorum en al hun geestesverwanten, zich bewust moeten zijn van de risico’s. Een interview met de kleren aan kan ook best genietbaar zijn, was alvast het eenstemmig besluit van een bewogen redactievergadering.

rechtse intellectuelen

Steeds meer rechtse intellectuelen raken verstrikt in porno-schandalen