Groot alarm in Aalst: de carnavalsstad wilde uitpakken met een campagne tegen zwerfvuil. Peuken, drankblikken en dies meer, het moest maar eens stoppen, de stadsdiensten en vrijwilligers hebben hun handen vol aan de opkuis. Ik ken zo’n vrijwilligster, ik kan u verzekeren: dat zijn mensen die de onmisbare functie hebben van aaseters in de natuur. Maar voorkomen is beter dan genezen, en de enige dag dat u werkelijk alles op straat mag achterlaten in Aalst – tot en met complete sofa’s – is de maandag na carnaval.

Wat wil nu het noodlot? Op de druk verspreide campagne-affiche prijken drie gitzwarte jongelui, breeduit op straat liggend, met het onderschrift ‘Op elke coole plek in Aalst … ligt een smerige pretbederver’. VB-gemeenteraadslid Steve Herman kon niet nalaten om de bal in open doel binnen te koppen, met de commentaar ‘Geen commentaar’. Humor bestaat er ook in, de grap te ontdekken die niemand voorheen zag.

Make nonsense

Ook in andere varianten van het campagnebeeld figureren de ‘pretbedervers’ op de achtergrond.

Burgemeester Christophe D’Haese (N-VA) zit danig verveeld met de kwestie die zijn ‘inclusieve stad’ (sic) verdeelt, evenals de bevoegde schepen van Leefmilieu Katrien Beulens (ex-CD&V, in 2019 overgelopen naar N-VA). Ook al is de affiche ondertussen weer verwijderd, de post van Steve Herman op Twitter wordt druk gedeeld, en De Standaard liet niet na om dit incident in verband te brengen met de fameuze ‘antisemitische’ praalwagen van de Vismooil’n, onsterfelijk sinds Aalst in hetzelfde jaar 2019 uit het UNESCO-werelderfgoed werd gekieperd.

Het beeld komt uit de koker van – wat had u gedacht – slimme reclamelui, meer bepaald het Gentse bureau Make Sense, dat zichzelf met veel toeters en bellen aanprijst onder het motto ‘we trekken niét naar Mars, want er is op deze planeet veel te doen’. Dat voornemen zou na de schitterende Aalsterse zwerfvuilcampagne wel eens kunnen veranderen: Make Sense, het eerste reclamebureau dat naar Mars verhuist.

Met drie zwartjes te veel dus, die romantische hoekjes bederven. Wie, wie heeft dat bedacht? ‘Puur racisme’, foetert een concurrerende reclamemaker. Dat is natuurlijk niet zo. Iedereen heeft gewoon even niet goed opgelet en zitten slapen, want zo’n campagnebeeld legt een lange weg af, van de bedenker, de creative director, over de stedelijke communicatiediensten, tot de Dienst Leefmilieu, die allemaal geacht worden alles met een vergrootglas te checken op zijn politieke correctheid. Dat het eindresultaat een Dewinteriaanse slogan opleverde, is op zich natuurlijk een grap waar een beetje carnavalsgroep vast iets mee kan doen.

Consultantitis

Belga

Burgemeester Christophe D’Haese (N-VA) in dienstuniform.

Wat is nu de moraal van dit verhaal? Welk gratis advies kunnen we burgemeester D’Haese geven, nu heel de stapel anti-zwerfvuil-affiches zelf bij het oud papier mag? Ten eerste dat dure reclamebureaus inschakelen, om een simpele boodschap aan de burger te brengen, weggegooid belastinggeld is. Dat is een algemeen euvel: de wildgroei aan consultants allerhande, communicatiebedrijven, experten in dit of dat, die de overheid moeten bijstaan in iets wat een beetje administratie zelf moet aankunnen.

De Vlaamse overheid is kampioen op dat vlak: er zou tijdens deze legislatuur al zo’n anderhalf miljard uitgegeven zijn aan externe consultants. De reclamebureaus bepalen op de duur hoe de overheid communiceert, iets waar Noël Slangen ooit school in heeft gemaakt. De sector van de gebakken lucht creëert, zoals alles wat overbodig is, haar eigen noodzaak. Campagnes moeten ‘bedacht’, ‘begeleid’, en natuurlijk ook gefactureerd worden. Deze uitbestedingsdrang is een aspect van de kakistocratie: slecht bestuur sleept lakse, domme administraties mee in zijn zog, waardoor de overheid op de duur voor elke scheet een ‘expert’ moet aantrekken. Dat brengt ook troebele banden met zich mee tussen overheid en privé, belangenvermenging, vriendjespolitiek, nepotisme, en dies meer.

Tweede vaststelling, nog veel belangrijker: goed dat de woke-trend eens als een boemerang terugkeert. Ongetwijfeld hebt u zich ook al afgevraagd waarom werkelijk elk reclamebeeld of tv-spotje minstens één zwarte medemens moet bevatten, los van de inhoud van de boodschap. Antwoord: omdat iemand er ooit mee begonnen is.

Blackwashing

Dat ligt aan de cultuur van de reclamewereld en marketing zelf: alles draait rond trends, en iedereen imiteert elkaar. In die zin surfen ze graag mee op maatschappelijke hypes, of ze lanceren pseudorevoltes met een moraliserende ondertoon. Dat werkt altijd bij de opdrachtgever: waspoeder verkopen met een maatschappelijke meerwaarde. We kennen de actuele containerwoorden: diversiteit en inclusie. Door de politiek aangebracht, door academici intellectueel gemunt, en door de media verder verpopulariseerd tot op het dwangmatige af.

De echte psychologische trigger zit daar nog onder: schuldgevoel opwekken bij de consument. Na het agressieve en wraakzuchtige spierballen rollen van BlackLivesMatter krijgt de witte mens de gelegenheid om schuld af te lossen. De postkoloniale zelfkritiek, waar instituten als het Afrikamuseum Tervuren in uitmunten, leidt tot een permanente oefening in zelfbestraffing. Dat werd op een zeker moment door marketeers opgepikt: u gebruikt een wasmiddel, u bestelt een auto, u koopt… met de Afrikaanse figurant als begunstigde. Het heet blackwashing. De reclamezwarte is het spiegelbeeld van het knikkende negertje waarin we ooit ons kleingeld kwijt konden.

Dat het in de Aalsterse campagne misliep door blindweg té veel zwartjes te willen opvoeren, is eigenlijk een grandioze grap, en de commentaar ‘geen commentaar’ past uitstekend bij het beeld, dat een regelrechte parodie had kunnen zijn op het woke-gebeuren. Laat maar komen, hopelijk hebben de reclamelui nog meer van dat in hun Mars.

Zwerfvuil dus, en uitgerekend in Aalst waar vuilspraak inheems is. Als carnavalfan ben ik getraind in het confettiseren van de openbare weg, en als columnist in het bijeenvegen en recycleren ervan. Of hoe pretbederven voor nieuwe pret zorgt.

Luistertip: De Vismooil’n – ‘Oilsjt Es Top’

reclamebureaus

Aalst en het zwerfvuil: drie zwarte kopjes te veel?