Wat velen ter linkerzijde van het politieke spectrum enkele weken geleden al vreesden, gebeurt nu ook: mede dankzij het Zweedse EU-voorzitterschap wordt het Europese migratiedebat opnieuw aangescherpt. Zweden zelf start een ontradingscampagne om nieuwe migranten af te schrikken, maar ook vanuit Nederland, Duitsland en Oostenrijk verhoogt de druk op de Europese Commissie. Het belooft een woelige Europese top te worden, begin februari.

Het was de Zweedse – centrumrechtse – minister van Migratie Maria Stenergard die de kat enkele dagen geleden de bel aanbond: op een persconferentie kondigde ze aan dat haar land een bewustmakingscampagne start om migranten ervan te weerhouden nog naar Zweden af te zakken. Die campagne – die uiteraard alle steun krijgt van de radicaal-rechtse Zweden Democraten – zal onder meer gericht zijn op buitenlandse ambassades in Stockholm en op buitenlandse media. ‘Deze regering heeft een mandaat om een ander migratiebeleid te voeren’, klonk het. ‘Dit vraagt ingrijpende veranderingen.’

Sinds 2015 komen er in Zweden jaarlijks gemiddeld zowat 120.000 nieuwe migranten aan. Die worden vooral aangetrokken door het genereuze Zweedse asielbeleid tijdens de grote migratiecrisis van 2015, in combinatie met de sterk uitgebouwde sociale welvaartstaat in dat land. Bij de verkiezingen van vorig najaar behaalden de radicaal-rechtse Zweden Democraten een historische score van 20 procent. In ruil voor een veel harder migratiebeleid geven zij vandaag gedoogsteun aan een centrumrechts kabinet. Nog tot eind juni zit Zweden ook de Europese Raad voor, waardoor het ook een sterke invloed heeft op de politieke agenda van de EU.

Nieuwe voorstellen

Ook vanuit andere EU-lidstaten kwamen er de voorbije dagen verschillende signalen die aansturen op een kordater migratiebeleid. Zo legde Nederland een voorstel op tafel dat de Commissie oproept om de naleving van de Dublin-afspraken veel beter op te volgen. Volgens die afspraken moeten lidstaten die migranten als eersten registreren ook de volledige asielprocedure afhandelen. Het voorstel is een nauwelijks verholen sneer naar onder meer Italië en Griekenland, die migranten vooral zo snel mogelijk richting West-Europa zouden duwen.

Daarnaast vraagt Den Haag ook dat de Griekse Europese commissaris Schinas eindelijk met enkele nieuwe voorstellen zou komen aandraven om het Europese migratiebeleid meer slagkracht te geven. Schinas is onder meer verantwoordelijk voor het nieuwe migratiepact, dat al twee jaar stof ligt te vergaren in een schuif. Een van de mogelijke pistes die al langer circuleren, is een veel nauwere koppeling tussen migratie en handel. Kort door de bocht: niet EU-landen die weigeren om beter samen te werken met de EU om illegale migratie terug te dringen, zouden daar op handelsvlak veel directer de gevolgen van moeten ondervinden.

Reddingsboten

In een interview met de Europese nieuwssite Politico luidde ook de anders eerder bezadigde Manfred Weber, de voorzitter van de machtige christendemocratische fractie in het Europees Parlement, gisteren de alarmbel. ‘We hebben geen opvangcapaciteit meer voor nieuwe migranten die via de Balkan of de Middellandse Zee naar Europa willen trekken,’ klonk het. ‘Maar met de huidige aanpak slaapwandelen we regelrecht een nieuwe migratiecrisis in.’

Weber raakte in het interview ook een teer punt aan. NGO-reddingsboten op de Middellandse zee worden niet zelden mee gefinancierd vanuit West-Europa, maar ze droppen de migranten die ze oppikken wel steevast in havens in Italië of Spanje. Volgens Weber is er dringend nood aan een gedragscode voor NGO’s die zich actief inzetten voor migranten op zee. West-Europese landen die hen financieel ondersteunen, zouden ook hun verantwoordelijkheid moeten nemen voor de opvang achteraf in Spanje of Italië.

Grenshekken

Ook vanuit Oostenrijk, het land dat vorig jaar met een nooit geziene instroom van migranten af te rekenen kreeg, neemt de druk op de Commissie en op de Europese raad stelselmatig toe. De Oostenrijkse kanselier herhaalde nogmaals dat de EU centen op tafel zou moeten leggen om de bouw van een gigantisch hek aan de Bulgaars-Turkse grens te financieren. Geschatte kostprijs? Twee miljard euro.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft zich in het verleden al meermaals verzet tegen de bouw van dergelijke hekken, omdat dit zou ingaan tegen de Europese waarden. Enige politiek berekening is haar daarbij wellicht ook niet vreemd: zowel vanuit linkse als vanuit groene hoek zou de bouw van dergelijke grenshekkens haar bijzonder zwaar worden aangerekend. Daardoor zou haar herverkiezing als voorzitter van de Europese Commisie in 2024 bijzonder problematisch worden.

Toch lijkt het sentiment binnen de EU rond de bouw van de ooit zwaar omstreden grenshekken – die onder meer in Ceuta al jarenlang duizenden Afrikaanse migranten tegenhouden – stilaan maar zeker te veranderen. Zowel EVP-fractievoorzitter Weber als raadsvoorzitter Charles Michel zetten de deur hiervoor eerder wél open. Een eventuele nieuwe migratiestroom in de lente zou dan weleens het beslissende duwtje kunnen worden.

reddingsboten

Hoe het migratiebeleid de EU almaar meer verdeelt