Op 16 maart 2014 werd een referendum over de inlijving van het schiereiland Krim bij de Russische Federatie gehouden. Met de uitslag trad de voorwaardelijke onafhankelijkheidsverklaring over afscheiding van Oekraïne officieel in kracht. Voorafgaand bestormden op 27 februari tientallen gewapende mannen het parlementsgebouw in de regionale hoofdstad Simferopol. Ook werden twee luchthavens, het gebouw van de Oekraïense staatstelevisie en andere strategische objecten op het schiereiland bezet.

Zevenjarig jubileum

Volgens Vladimir Poetin was de annexatie door zijn zogenaamde ‘groene mannetjes’ nodig om de etnische Russen (60% van de bevolking) en de Zwarte Zeevloot te beschermen. Het referendum bood de keuze uit twee alternatieven: ‘Bent u voor de inlijving van de Krim bij Rusland als subject van de Russische Federatie?’ of ‘Bent u voor hervatting van de grondwet van de Republiek Krim van 1992 en een status van de Krim als deel van Oekraïne’.

Meer dan 1,2 miljoen deelnemers (een opkomst van 83%) zouden volgens de officiële resultaten 96,77% voor de eerste variant hebben gekozen. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en de meeste landen beschouwen het referendum als illegaal. De Russische inlijving wordt alleen door Afghanistan, Venezuela, Cuba, Nicaragua, Syrië, Soedan en China erkend. Het zevenjarig jubileum van het referendum, waarvoor zelfs de coronarestricties tijdelijk opzij moesten, kreeg veel aandacht in de Russische pers.

Geluk voor de toekomstige generaties

Olga Popova, inwoner van het schiereiland, op de Russische nieuwssite 1tv.ru: ‘Wij gingen met de hele straat, het was 8 uur ’s morgens en wij zongen Den Pobedy (dag van de overwinning). Toen we het stemlokaal betraden, stonden er al 60 mensen voor ons in de rij. Iemand vroeg: “Wie is de laatste om voor het vaderland te stemmen?” Dat was zo’n heerlijk gevoel dat iedereen met zijn eigen straat kwam, we konden nauwelijks wachten tot alles openging. Geluk. Niet alleen voor ons, maar ook voor de toekomstige generaties.’

Alena Olejnikova, een andere inwoonster op dezelfde site: ‘Gedurende die zeven jaar is praktisch alles veranderd! Ten eerste voelen we dat we eindelijk thuis zijn. We worden gezien, we worden geholpen. Er worden wegen gebouwd, er is weer werkgelegenheid, er is een enorme hoeveelheid toeristen uit alle hoeken van Rusland.’

Volksfeest zet corona buiten spel

Sergej Aksjonov, hoofd van de regering van de autonome republiek van de Krim, kondigde voor 16 tot 18 maart een groot volksfeest aan onder het motto ‘Lente in de Krim – zeven jaar thuis’. Aksjonov vaardigde hiervoor een speciale oekaze uit waardoor het volksfeest de nationale maatregelen voor de pandemiebestrijding tijdelijk buiten spel zette: ‘Behalve concerten op 16 maart, zijn ook de bijeenkomst van de motorclub Night Wolves op 18 maart en alle sportevenementen in verband met het jubileum uitdrukkelijk toegestaan.’

De ongeschoolde regeringsleider die in de jaren negentig onder de bijnaam ‘Goblin’ actief zou zijn geweest voor de lokale maffiabende ‘Sejlem’: ‘In 2014 nam de president een historische beslissing op basis van de uitgesproken wil van de inwoners van de Krim. Hij zag dat een overweldigende meerderheid “voor” had gestemd. De bescherming van de burgers had daarom de hoogste prioriteit bij de beslissing over de inlijving.’

Een volkomen legitieme inlijving

Ook Dmitri Peskov, persvoorlichter van de Russische president, vond tegenover een journalist van RIA Novosti positieve woorden voor de gebeurtenissen van zeven jaar geleden: ‘Het referendum was gemeten naar internationaal recht absoluut rechtmatig… en trouwens ook volgens Oekraïens recht volkomen legitiem en in overeenstemming met de wet.’ Op de vraag in hoeverre de overheid een afscheiding van een regio van de Russische Federatie middels een referendum zou toelaten, antwoordde Peskov: ‘Wij hebben een grondwet waarin de territoriale integriteit zwart op wit staat beschreven. Dat zou een schending van de constitutie van de Russische Federatie zijn. Een dergelijke optie zou door ons niet eens in behandeling worden genomen.’

Op Russia 24 feliciteerde de Russische president op 18 maart alle burgers van Rusland, in het bijzonder die op de Krim en in Sebastopol, met de historische gebeurtenis. In een online conferentie met uitverkoren vertegenwoordigers van het schiereiland zei Vladimir Poetin: ‘Samen met u en het hele land hebben we niet weinig gedaan. We investeren aanzienlijke middelen in de economie, in de sociale voorzieningen, in het transportwezen. Het accent ligt achter op het behoud van het cultureel erfgoed. Van de eeuwenoude, heldhaftige en, zonder overdrijving, voor ons heilige grond van de Krim.’

Waarnemers in camouflagepak en uniform

Journalist Nikolaj Semena die inmiddels de Krim heeft moeten ontvluchten, zei op 17 maart op Radio Svoboda: ‘Geen enkele stemming op de Krim voor 2014 verliep zo als die van het zogenaamde referendum van 16 maart. Ik kwam het stemlokaal binnen waar ik normaal gesproken ook altijd stemde. De hele ruimte was gevuld met mannen in camouflagepak of politie-uniform. Als er een kiezer het stemlokaal betrad, werd hij geen ogenblik alleen gelaten: er liepen voortdurend één, twee of drie man met hem mee. Feitelijk werd de stemming streng gecontroleerd. In andere stemlokalen heb ik precies hetzelfde gezien. Als we het hebben over ‚stemmen onder de loop van een machinegeweer’ dan is dat natuurlijk niet letterlijk bedoeld. Maar zodra een kiezer in het stemlokaal iets zei dat niet beviel, nam de politie hem mee.’

Vladimir Zelenski, president van Oekraïne, riep op 26 februari in een toespraak voor de Oekraïense televisie het Kremlin op de Krim terug te geven en op die manier de haat tussen Russen en Oekraïners te beëindigen: ‘De Krim was het hart van Oekraïne. Zonnig, vriendelijk en helder. Zeven jaar geleden werd ons hart eruit gerukt. We zullen nooit vergeten wie dat deed, en wie het toeliet. Ze proberen ons ervan te overtuigen dat ze ons hart legaal en respectvol hebben uitgerukt. En nu, terwijl ze het in hun handen houden, zijn ze verbaasd dat Oekraïne geen goede betrekkingen wil, dat er zoveel haat is, dat Oekraïne niet kan vergeten en vergeven… Dierbare inwoners van de Krim. Het is tijd naar huis terug te keren. Wij wachten. Geloven. En houden van jullie.’

RIA Novosti

De ‘verenigde staten’ van Wit-Rusland en Rusland

Vladimir Zelenski: ‘Ons hart werd eruit gerukt.’