Op 31 maart ondertekende Vladimir Poetin een nieuwe decreet over oproep tot militaire dienst. Die oproepen worden jaarlijks in de lente en in de herfst uitgevaardigd. Deze keer zijn er andere omstandigheden en mogelijk nog meer verregaande gevolgen voor Rusland en de omliggende landen.

Het persbureau van de Russische overheid ria.ru publiceerde het nieuws met een verwijzing naar het document dat door de president werd ondertekend. Tot 15 juli moeten er 150.000 nieuwe rekruten worden toegevoegd aan het leger. Het bevel geldt voor mannen in de leeftijd van 18 tot 30 jaar. De maximale leeftijd was bij voorafgaande oproepen 27 jaar. Ook bedroeg het aantal in het voorlaatste decreet in september 2023 ‘slechts’ 130.000 nieuwe rekruten.

Gedwongen tot deelname

Twee dagen daarvoor gaf de leiding van de generale staf van het Russische leger al aan dat de oproep in de herfst succesvol was verlopen. ‘De taak die in het decreet van de president van de Russische Federatie werd vastgesteld, is op tijd en volledig uitgevoerd. 130.000 mensen zijn opgeroepen voor militaire dienst in de strijdkrachten en militaire formaties,’ aldus het plaatsvervangend hoofd van de staf.

Over de nieuwe oproep zei hij: ‘De dienstplichtigen worden niet uitgezonden naar locaties in de nieuwe regio’s of gedwongen tot deelname aan de speciale militaire operatie.’ In het presidentiële bevelschrift staat hierover niets. In 2022 en 2023 kwamen meerdere gevallen aan het licht van nieuwe lichtingen rekruten die naar het front waren gedeporteerd, maar daar weigerden de wapens op te nemen. Ze werden destijds in de ‘nieuwe Russische regio’ Loegansk gevangengezet en bewaakt door Wagner-soldaten en speciale eenheden.

Ontkenning

De noodzaak voor een nieuwe mobilisatie wordt – ondanks wilde geruchten – steeds weer ontkend door het Kremlin. In zijn ‘jaarlijkse live-gesprek met de bevolking’ zei Vladimir Poetin in december 2023 nog: ‘We hadden een gedeeltelijke mobilisatie waarbij 300.000 mensen werden opgeroepen. Die jongens doen geweldig werk in de oorlog. Geweldig werk! Onder hen zijn maar liefst 14 helden van de Russische Federatie… Op dit moment bevinden zich 244.000 strijders direct in de gevechtszone.’

De Russische leider merkte destijds op dat mobilisatie overbodig zou zijn vanwege de enorme aantallen contractsoldaten en vrijwilligers. ‘Het plan was volgens mij 400.000 contractsoldaten te werven. Er werd mij gisteren gemeld dat er al 486.000 mannen zijn! En die stroom mannen die bereid zijn hun vaderland met de wapens in de hand te verdedigen neemt niet af. Elke dag melden zich 1.500 nieuwe vrijwilligers aan. Alles bij elkaar zullen er tegen het einde van dit jaar ongeveer een half miljoen mensen aan het front zijn. Daarom is er momenteel geen mobilisatie nodig,’ aldus de Russische president drie maanden geleden.

Feiten

De feiten zijn voor Poetin en zijn leger minder rooskleurig. Alleen in volkomen ontboste gebieden waar alleen nog kraters het landschap bepalen, is de Russische overmacht in staat op militair terrein zeldzame overwinningen te behalen. De onder burgers dood en vernieling zaaiende Russische drone-aanvallen op Oekraïense flats, ziekenhuizen, scholen en kleuterscholen zullen door de meeste militairen niet als overwinning worden gezien. De Oekraïense strijdkrachten daarentegen hebben de Russische vloot recentelijk enkele gevoelige klappen uitgedeeld. Ook de drone-aanvallen op olieterminals en militaire bases in Rusland zijn flinke opstekers voor Kiev.

Daarbij komt dan de door Russische vrijwilligersverbanden midden maart gestarte ‘beperkte militaire operatie’ in de grensregio’s. De problemen veroorzaakt door Russen aan Oekraïense zijde worden in Moskou niet bij naam genoemd, maar de gouverneur van Belgorod liet 2.500 kinderen evacueren naar noordelijke en oostelijke regio’s van Rusland. Hij verklaarde zelfs dat ‘het leuk was voor de kinderen eindelijk eens iets van het land te kunnen zien’. Het lijkt er op dat de oorlog tegen Oekraïne voor Poetin verre van gewenst verloopt.

Het decreet van 31 maart zal ongetwijfeld leiden tot een nieuwe uitstroom van jonge mannen uit Rusland. Na publicatie van een soortgelijke oproep en aansluitende ‘gedeeltelijke mobilisatie’ in september 2022 vertrokken 700.000 Russische burgers naar omliggende landen. Vooral Georgië en Kazachstan waren geliefde bestemmingen, omdat daar geen visa nodig zijn. Er vormden zich lange files voor de grensovergangen met de zuidelijke buurlanden. Een aantal jonge Russen die niet in dienst wilden, vluchtten destijds ook naar EU-landen. Dat is inmiddels op directe weg vrijwel onmogelijk gemaakt.

Kampstraf

Dat een vertrek uit Rusland niet altijd een redding is, blijkt uit het schrijnende lot van de inmiddels 18-jarige Kevin Lick. Geboren in het Westen van Duitsland emigreerde hij op 12-jarige leeftijd met zijn moeder Viktoria naar haar geboortestad Majkop in het zuiden van Rusland. Na de Russische invasie besloot ze haar zoon voor mobilisatie te behoeden en weer terug te keren naar Duitsland. Om Rusland te mogen verlaten was het nodig een stempel te laten zetten in het paspoort van haar zoon als bewijs dat hij niet voor militaire dienst in aanmerking kwam.

Ook als drager van een bril met dikke glazen, weigerde men Kevin de stempel. Het kwam tot een conflict en Viktoria Lick werd veroordeeld tot 10 dagen cel. Na haar vrijlating besloten moeder en zoon alsnog zonder stempel te proberen naar Duitsland terug te gaan. Op de luchthaven van Sotsji werd Kevin Lick gearresteerd door agenten van de geheime dienst. De tiener zou hebben gespioneerd voor het Oekraïense leger. In een rechtszaak achter gesloten deuren werd hij in december 2023 veroordeeld tot 4 jaar kampstraf wegens hoogverraad. In de cel werd de gymnasiast twee dagen lang gefolterd door medegevangenen. Tegen zijn moeder zei hij: ‘Als ze je later wijs willen maken dat ik me heb opgehangen, dan hebben ze me waarschijnlijk vermoord.’

Russische vloot

Poetin eist meer soldaten