Wegen de economische belangen van de Waalse wapenindustrie op tegen de morele bezwaren van critici? De discussie bleef altijd sluimeren en flakkerde zelfs op toen Oekraïense strijdkrachten een FN-geweer op Russisch grondgebied gebruikten. Voor minister van Economie Willy Borsus moet de wapensector meer expansiekansen krijgen dan vandaag. Hij maakt er meteen ook een verkiezingsthema van.

The Washington Post pakte uit met foto’s waarop duidelijk te zien was hoe westerse wapens illegaal door een Oekraïense militie gebruikt worden. Op de beelden werden enkele voertuigen herkend die door de VS en Polen zijn geleverd, maar ook Tsjechisch materiaal en een SCAR, een automatisch wapen dat bij FN in Herstal wordt gemaakt. De voorbije maanden vonden hele onderdelen van westerse arsenalen hun weg naar Oekraïne, alleen bestemd voor defensieve doeleinden. Maar op de omstreden beelden is te zien dat een Oekraïense militie met dit wapentuig ook offensief aan de slag gaat in Belgorad, in Rusland dus.

Verschillend exportbeleid

Regels zijn er om nageleefd te worden. In 2008 nam de EU unaniem een Gemeenschappelijk Standpunt over wapenexport in. Elk land kan eigen criteria hanteren voor het afleveren van een wapenexportvergunning. Zo wordt onder meer gekeken naar potentiële mensenrechtenschendingen, het risico op escalatie of nog de kans dat de wapens in verkeerde handen vallen. Maar deze criteria zijn niet afdwingbaar en er bestaat veel ruimte voor interpretatie. In de praktijk levert dit een onderling sterk verschillend exportbeleid op. De voorbije jaren was Saoedi-Arabië vaak voorwerp van discussie. Het land is een gretige afnemer van militair materieel, maar is ook betrokken bij het conflict in Jemen waarbij de Houti’s de dupe werden van dit wapentuig. Frankrijk leverde alsof er geen criteria bestanden, overigens ook naar andere landen. Zweden trok de handrem aan. En Duitsland wisselde het spreekwoordelijk geweer van schouder en begon toch contracten met de Saoedi’s te sluiten.

Op regelmatige tijdstippen duikt de discussie over moraliteit versus economische mogelijkheden ook in Wallonië op. FN uit Herstal, voor het volle pond eigendom van het Waals gewest, is het vlaggenschip van de wapenindustrie in het zuiden van het land. Het is een sector waarin zo’n 89 bedrijven actief zijn, goed voor duizenden jobs. 12.000 is het meest gehanteerde cijfer, indirecte tewerkstelling niet bijgeteld. Het economisch argument snijdt hout, zeker in een periode dat volgens de recentste gegevens van Statbel de Waalse werkloosheid naar net geen 9% is geklommen, bijna drie keer dan het Vlaamse cijfer. Het belang van exportlicenties is groot voor Wallonië: zo’n 95% van de totale productie vertrekt naar het buitenland.

Campagne is gelanceerd

Aan de andere kant staat een resem ‘mensenrechtenorganisaties’ die naar de rechtbank stappen tegen FN. Hun belangrijkste grief: illegale wapenexport naar Saoedi-Arabië.

Eén jaar voor de verkiezingen is de campagne gelanceerd. En als het van Willy Borsus (MR) afhangt, niet toevallig minister van Economie, komt het reguleren van de wapenhandel op de onderhandelingstafel van de volgende Waalse regering. Tijdens een debat voor de Club de la Wallonie liet hij er geen gras over groeien. Onze criteria zijn te streng ten aanzien van andere landen, benadrukte hij. Het creëert een situatie die ‘onze bedrijven benadeelt’ en de oorlog in Oekraïne moet ‘onze manier van denken over wapenhandel bijsturen’. De CEO van FN, die ook in het panel, zat knikte instemmend.

SCAR

Wapenhandel wordt Waals verkiezingsthema

Belgische wapens in Rusland?