Vandaag vinden er parlementsverkiezingen plaats in Tunesië. Zoals het er nu naar uitziet zal er een parlement worden verkozen dat vrijwel niets te zeggen heeft.

Even terug in de tijd. In 2011 startte de zogenaamde Arabische Lente: een reeks revoltes in de Arabische wereld tegen autocratische regimes in Tunesië, waarna de vlam oversloeg naar onder meer Egypte, Libië en Syrië. De Tunesische dictator Zine El Abidine Ben Ali nam onverwacht ontslag. Het zag er een paar jaar nadien naar uit dat Tunesië het enige Arabische land was waar de Arabische Lente was geslaagd, want het land bewoog richting democratie en niet richting chaos, oorlog of een nieuwe dictatuur, zoals in de meeste andere landen waar de Arabische Lente passeerde.

Belangrijkste problemen bleven

Eind goed al goed? Nee dus. Het (semi-)democratische Tunesische regime dat er kwam na de val van Ben Ali bleek niet in staat de belangrijkste problemen van het land, met op kop de sociaaleconomische problemen, op te lossen. Democratie werd door steeds meer Tunesiërs dan ook gelijkgesteld met zwakte en onmacht. Het eindeloze gekibbel in het Tunesische parlement, dat zelden eensgezindheid bereikte, werkte op de zenuwen van de gewone Tunesiër. Er vonden af en toe zelfs vechtpartijen plaats in dat parlement. Later kwam daar de coronacrisis bij en sinds dit jaar de gevolgen van de Russisch-Oekraïense oorlog op de voedsellevering en -prijzen.

In de winkels is er een tekort aan melk, rijst en suiker. De inflatie schommelt rond de tien procent en de Tunesische financiën staan er slecht voor. Het feit dat een groot deel van de Tunesische economie zwart en grijs is, zorgt voor minder inkomsten voor de Tunesische fiscus. Tunesiërs, en dan vooral jongelingen, zijn meer geïnteresseerd in emigreren naar Europa dan in verkiezingen. Dit jaar alleen al kwamen 17.500 Tunesiërs op illegale wijze toe in Italië.

Kais Saied

De huidige president Kais Saied kwam aan de macht in oktober 2019. Hij stond bekend als een eminent jurist en politiek gezien als onafhankelijk. Sinds januari 2021 kwamen er betogingen tegen zijn beleid, en in juli van vorig jaar vond hij er niks beter op dan het parlement te ontbinden en alle macht naar zich toe te trekken. Zijn argument was dat Tunesië op de rand stond van een burgeroorlog (wat weinig waarschijnlijk was). Hij had zogezegd geen andere keuze dan de teugels in eigen handen nemen.

Dat manoeuvre kreeg overigens de zegen van verschillende Arabische landen, waaronder de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Er kwam een nieuwe grondwet op maat geschreven van de president en in september kwam er een nieuwe verkiezingswet. De nieuwe grondwet werd goedgekeurd in een referendum, waaraan slechts een minderheid van de Tunesiërs aan deelnam (dertig procent; nvdr). Veel burgers steunden overigens de staatsgreep van Kais Saied. Ook de machtige vakbond Union Générale Tunisienne du Travail liet geen protest horen.

Boycot

De verkiezingen die vandaag plaatsvinden zijn de eerste sinds de president het parlement ontbond. De meeste politieke partijen boycotten de verkiezingen, omdat ze volgens hen een farce zijn. Er wordt dan ook nauwelijks campagne gevoerd. Ook de UGTT keert zich tegen de verkiezingen, en is er niet over te spreken dat de president geheime deals zou hebben gesloten met het Internationaal Muntfonds om met geld over de brug te komen in ruil voor financiële en economische hervormingen die niet goed liggen in vakbondskringen. Ook Rached Ghannouchi, hoofd van de Ennahda-partij en gewezen voorzitter van het Tunesische parlement dat ontbonden werd door Kais Saied, is niet te spreken over de valse verkiezingen. Net als in andere Arabische landen betekende de Arabische Lente dat de moslimbroeders, ijverig gesteund door Turkije en Qatar, vrij spel kregen.

Van de twaalf miljoen Tunesiërs zijn er negen miljoen stemgerechtigd. Er zijn 1.058 kandidaten, waarvan slechts 122 vrouwen. De meeste kandidaten zijn onafhankelijk. Slechts weinigen behoren tot een politieke partij. Dat is vrij voorspelbaar in een land waar de werking van politieke partijen wordt gesaboteerd. Opmerkelijk genoeg is 26 procent van de kandidaten leraar en 22 procent ambtenaar. Het Tunesische parlement telt 161 leden. De nieuwe verkiezingswet verbied kandidaten om te spreken met buitenlandse journalisten.

Volgens Moncef Marzouki, die president was van 2011 tot 2014, is een terugkeer naar democratie moeilijk omdat de Verenigde Staten en Europa te zwak reageerden op de staatsgreep van Kais Saied. Alsof het niet in de eerste plaats van de Tunesiërs zelf afhangt of het land democratisch wordt of niet.

schijnvertoning

Verkiezingen in Tunesië een schijnvertoning?