Onze maatschappij raakt diep verdeeld. De manier waarop de gezondheidscrisis beleefd wordt en hoe er over gesproken wordt, verdeelt ons land. Het is een populisme dat gedoogd wordt en zelfs door intellectuelen wordt gepropageerd.

Winnaars en verliezers

Covid-19 verdeelt onze maatschappij op verschillende manieren. Het is fijn te ontdekken dat creativiteit ook winnaars oplevert in deze periode. De wereld en de economie worden op hun kop gezet en er zijn altijd mensen die helder genoeg zien om opportuniteiten uit calamiteiten te halen. Zulke mensen moeten we koesteren en steunen.

Maar we mogen niet vergeten dat er ook verliezers zijn. Niet iedereen zit comfortabel betaald thuis als kluizenaar te werken en te wachten tot het overwaait. Wie thuiswerkt en klaagt over de kinderen, moet beseffen dat dat het minste kwaad is.

Armoededrempel

Volgens statistiek Vlaanderen bedroeg het gemiddeld persoonlijk netto-inkomen vorig jaar in Vlaanderen 1.787 euro. Wie technisch werkloos is, valt terug op 70% van dat loon. Voor een alleenstaande lag de Belgische armoededrempel in 2019 op 1.230 euro per maand, voor een gezin met twee volwassenen en twee kinderen op 2.584 euro per maand.

Met andere woorden, wie iets onder het Vlaamse inkomensgemiddelde verdient, komt al snel op of onder de armoededrempel. Als je al het geluk hebt dat het bedrijf niet sluit of reorganiseert. Dat zijn mensen die zich de Covidtijd niet als een rustige thuistijd of mij-tijd zullen herinneren.

Covidpopulisme

Naast winnaars en verliezers zijn er de covidextremisten aan beide zijden van het spectrum die voor verdeling zorgen. Voor de ene is enkel de volledigste lockdown de juiste maatregel. Terwijl het andere uiterste soms zelfs de minste maatregel afwijst of weglacht. Voor dat laatste hoef je geen complotdenker te zijn, al zitten die meestal daar.

Die covidextremisten zijn covidpopulisten. Ze stellen eenvoudige oplossingen voor, voor moeilijke problemen. Zonder rekening te houden met vele andere factoren en gevolgen van hun voorstellen.
Covidpopulisme maakt het debat onmogelijk. Wie genuanceerd wil debatteren, wordt weggezet als karikatuur van het andere extreem. Kijk maar naar wat prof. Lieven Annemans overkwam. Zijn verhaal was te genuanceerd voor de lockdowners. Met Joël De Ceulaer als aanvoerder, werd Annemans live tijdens De Afspraak op Canvas afgemaakt. Een ontluisterend en beschamend stuk televisie.

Terug naar school

Vandaag ent dat debat zich op de heropening van de scholen. Een maatschappelijk belangrijke keuze. Volgens de ene is het een absolute aberratie dat de scholen opnieuw openen. Scholen heten er de motor van de epidemie. Volgens de anderen is het een schande dat de vakantie met een week werd verlengd. En ja, beiden claimen ze uiteraard de cijfers en de wetenschap aan hun kant te hebben.

In een interview op Doorbraak geeft dr. Inge Van Trimpont van de permanente ondersteuningscel van de CLB’s Gemeenschapsonderwijs aan dat er veel nuance zit op de besmettingen in het onderwijs. ‘90% van de besmettingen die we achterhalen, blijkt buiten de schoolmuren te gebeuren. Ofwel in de gezinssituatie, ofwel bij het uitoefenen van vrijetijdsactiviteiten. Men kan dus niet zomaar zeggen dat scholen de motor van deze epidemie zijn,’ zo zegt Van Trimpont. ‘Eerder voelen scholen de gevolgen van wat er in de samenleving gebeurt.’

Genuanceerd verhaal

Ook in dit genuanceerde verhaal kan je argumenten lezen voor het openen of sluiten van de scholen. De scholen open houden is in de eerste plaats een politieke keuze. Ja, thuiszitten is beter om de epidemie te bestrijden. Maar is het gevolg niet erger dan de kwaal voor de kinderen? Kwetsbare kinderen zouden levenslang de gevolgen van schoolsluitingen voelen. Hoeveel gemiste kansen zijn dat? Dat is te veel nuance voor covidpopulisme.

Afwegen welk kwaad of goed het zwaarst doorweegt, dat kan wetenschap niet. Daar hebben we politici voor verkozen. Die moeten achteraf hun keuzes verantwoorden voor de kiezer. De scholen doen grote inspanningen om het onderwijs mogelijk te maken. Populistische pleidooien zorgen daar enkel voor onzekerheid.

Volwassen debat

Vlaanderen wordt in deze crisis op wel meer interne fouten gewezen. Maar ook op deze: we hebben geen volwassen debatcultuur. Het is niet mogelijk een genuanceerd standpunt in te nemen over de covidmaatregelen. Je wordt weggezet als ‘debiel’ en ‘misdadiger’. En dat is jammer. Want er valt wel wat te zeggen over die maatregelen. Zelfs over het wettelijk kader.

Het interview met Mattias Desmet lezen, strekt tot aanbeveling. Dat is een volwassen discours. Maar ondanks zijn waardevolle analyse is vooral hoon zijn deel. Er wordt niet geluisterd, enkel gescholden op wie anders denkt. Typisch Vlaanderen.

Burgerzin

Wie nu tweet over burgerzin en zich aan de maatregelen houden, zou misschien best dezelfde burgerzin aan de dag leggen in het publieke debat. Je hoeft het met niemand eens te zijn. Maar ga in gesprek in plaats van dat intellectueel oneerlijke spel van schelden, neersabelen en mediaprocessen voeren.

De echte vraag is waarom Covid-19 ons niet één maakt. In tijden van nood vorm je toch één groep, en trekken ons er samen door. In Vlaanderen lukt dat blijkbaar niet, dus ook in België is het problematisch. Enkel de Rode Duivels kunnen de schijn van eenheid wekken, in een crisis lukt dat niet.

Maandag

Maandag begint het hele spel opnieuw. Als de cijfers stijgen, komt het door de scholen. Dan krijgt Ben Weyts gegarandeerd opnieuw een brief tot zich gericht in een krant. Dan duikt het covidpopulisme op: makkelijke oplossingen voor ingewikkelde problemen. Voor covid mag dat. Blijkbaar.

schoolsluiting

Covidpopulisme met mediapartners