Zes weken lang nemen we u op zaterdag in reportagestijl mee doorheen het land. Op zoek naar – soms wat ondergesneeuwde – maatschappelijke uitdagingen én mogelijke oplossingen daarvoor. Vandaag: terug naar La Roche-en-Ardenne, één jaar na het debacle met de Wilrijkse scoutsgroep Oosterveld, twee jaar na de overstromingen. La Roche, dat van en door de Vlaming leeft.

U herinnert het u misschien nog: een jaar geleden ontstond ophef toen de Wilrijkse scoutsgroep Oosterveld in het Ardense La Roche gedwongen werd om hun kamp op te breken na klachten over overlast. De scoutsgroep trok daarop naar de Raad van State tegen die beslissing van het gemeentebestuur en mocht blijven. De zaak kwam uitgebreid in de media. Ook bij Doorbraak, dat de burgemeester van La Roche toen de gelegenheid bood om zijn kant van het verhaal te vertellen.

‘Zeker, komt u maar eens langs, als u dat wil. Mijn bureau is niet moeilijk te vinden: Place du Marché nummer één, je kan er niet naast kijken’, grapt diezelfde burgemeester Guy Gilloteaux (MR) nu. Wij dus, human intrest-gewijs, op weg naar La Roche-en-Ardenne.

CD

Guy Gilloteaux (MR), burgemeester sinds 2011

Dubbele boeking

‘De context was vorig jaar echt van belang’ zegt Gilloteaux. ‘Enkele dagen voor het incident met de Wilrijkse scouts hebben we een reddingsoperatie op het getouw moeten zetten omdat enkele andere scoutskinderen tijdens een dropping vermist werden. Niemand wist waar ze waren. Bleek dat ze gewoon onderdak hadden gevonden bij mensen thuis, maar dat aan niemand hadden gezegd. Een scheet in een fles. Maar ik kan u verzekeren: op het moment zelf gaat er vanalles door je heen. Daarom stonden mijn zenuwen al gespannen.’

‘Op een bepaald moment beent een van mijn medewerkers hier mijn bureau binnen, lichtjes geagiteerd: “Guy, een Vlaamse scoutsgroep ziet haar reservatie voor een terrein in Hotton, verder stroomafwaarts langs de Ourthe, in het water vallen omdat de eigenaar hen dubbel heeft geboekt. Zij hebben een reserveterrein gevonden in Samrée, onze deelgemeente. We gaan daar toch onze toestemming voor geven?” Ik heb toen in een vlaag van barmhartigheid gezegd dat we dat inderdaad gingen doen. Maar op korte tijd zo’n beslissing nemen voor 250 kinderen, daar moet iedereen zijn hoofd voor gebruiken. En dat heb ik toen niet gedaan. Ik had dat nooit mogen toelaten.’

Drollen

‘Enfin, de scoutsgroep installeert zich in Samrée. Vrij snel krijg ik telefoon van de eigenaar van het terrein ernaast. Er lagen uitwerpselen in haar veld. Ik hoor mezelf nog vragen: “overdrijft u niet een beetje?”. Toch ben ik in mijn wagen gesprongen en ernaartoe gereden, want ze was behoorlijk zeker van haar stuk. En inderdaad: het ging niet over een paar drollen, maar over vele tientallen. Het stonk er uren in de wind. Ik heb de scoutsgroep daar toen op aangesproken. Ze zouden het opruimen.’

‘Maar de problemen bleven komen. Zonder dat ik daarvan onmiddellijk op de hoogte was, is de politie ook enkele keren moeten tussenbeide komen voor geluidsoverlast door luide muziek. Als dat wordt vastgesteld, dan kan ik daar weinig tegen beginnen.’

‘Wat echter de doorslag gaf om het terrein te laten ontruimen, was dat, na alles wat er was gebeurd, een landbouwer van een ander aangrenzend terrein op een mooie zomeravond vuren in de verte zag. Het was een droge zomer. Die man dacht dat het bos brandde. Dus springt hij in zijn wagen en rijdt in volle vaart naar de bosrand, om dan vast te stellen dat het om vuurkorven van die scoutsgroep ging. Eigenlijk waren ze daarmee in orde, want die vuren waren netjes afgeschermd. Maar onderweg is die boer als een gek door het kampterrein van de scoutsgroep gereden, toen het er al grotendeels aardedonker was. Er hadden toen doden kunnen vallen als hij een scout had aangereden in zijn colère. De dag nadien heb ik beslist dat het welletjes was: de scoutsgroep moest weg. De omwonenden begonnen hen ook van alles de schuld te geven. Het ging niet meer. Het was van in het begin een slecht idee om hen daar te laten logeren. En dat was mijn fout.’

Advocaat

‘Je zou denken dat daarmee de kous af was. Maar toen begon het eigenlijk pas. Plots krijg ik telefoon. De vader van een van de scoutsleden. Die zich ook meteen voorstelde als advocaat gespecialiseerd in publiek recht. Mét politieke connecties in Antwerpen, zo zei hij erbij. Beleefd, daar niet van. Toen kwam de procedure voor de Raad van State. Die de scouts hebben gewonnen, en die mijn besluit nietig verklaarde. Goed, daar kon ik mee leven. Ik ga me niet tegen de Raad van State verzetten. Maar uiteindelijk is die scoutsgroep toch enkele dagen later weggetrokken omdat hun kamp voorbij was. En dat is het eigenlijk, het verhaal.’

‘Scouts blijven welkom in La Roche. Het enige dat ik écht wil aankaarten bij de scoutsfederaties, zijn de droppings. Die zijn vaak een regelrechte overlast. Zeker wanneer ze georganiseerd worden voor kinderen van 12 jaar. Die jongeren moeten dan zelf ergens op goed geluk aanbellen om te kunnen overnachten. Ik zou liever hebben dat de leiding vooraf logies regelt. Want vaak komt dat ook op mijn schouders terecht als ze geen bed vinden.’

Zijriviertje

Het jaar voor het scoutsincident leed La Roche onder de overstromingen tijdens die erg natte julimaand 2021. De zomer die aan meer dan veertig mensen het leven kostte in België. Doden vielen er niet in La Roche, aan de Ourthe. Maar het stadscentrum stond wel blank.

‘Toen stond de Ourthe aanvankelijk lager dan ze nu staat’, zegt burgemeester Gilloteaux. ‘We maakten ons geen zorgen. Dat komt omdat hier in 1980 een zware overstroming is geweest. Toen stond de Ourthe vooraf wel hoog. Vandaar waren we er gerust op: mensen hebben 1980 nog meegemaakt en hielden de Ourthe nauwlettend in de gaten. Die steeg lange tijd niet.’

‘Maar de 14de juli begon het te regenen. En te regenen. En bleef het maar regenen. De Ourthe zwol snel aan. Enkele uren later moesten we al onze campings langsheen de rivier evacueren. Het eerste probleem dat we in het centrum van de stad met het water hadden, kwam niet van de Ourthe zelf, maar van een zijriviertje ervan. Dat komt eerst uit in een reservoir dat gebouwd is om overstromingen in de stad te vermijden. Een gevolg van een fel onweer in 2005, toen de stad ook wateroverlast kende. Maar door de hevige regenval twee jaar geleden sleurde het riviertje zoveel puin en stenen mee, dat de uitgang van dat reservoir geblokkeerd raakte. Dus liep het reservoir gewoon over.’

Toerisme

Daarmee waren de problemen helemaal niet van de baan. De ochtend van de 15^e sprongen de putdeksels van de rioleringen omhoog. Op dat momenten besefte het gemeentebestuur dat de Ourthe buiten haar oevers zou treden. Gilloteaux sloot de stad na de overstromingen onmiddellijk af om ramptoeristen en plunderaars voor te zijn. Iedereen ging aan het werk. Enkele dagen na de overstromingen al merkte je van het water haast niets meer in La Roche. In een mum van tijd was de stad erbovenop.

Dat heeft ook te maken met het sterke toeristische karakter van de stad. In La Roche zijn er 4.000 inwoners, 1.850 gezinnen, 730 tweede verblijven en 250 vakantiehuisjes, waaronder bed & breakfasts (B&B).

Gilloteaux: ‘Er is hier plaats, toerisme is erg belangrijk voor ons. Maar we moeten erover waken dat het sociale weefsel niet lijdt onder te veel toeristen en mensen die hier niet wonen. Het is veelzeggend dat haast niemand van de vele horeca-eigenaars die een zaak in het stadscentrum hebben, zelf in het stadscentrum woont. Wel in de rustige deelgemeenten. Sommige deelgemeenten staan ook al sterk onder druk door het toerisme. In Maboge bijvoorbeeld is er nu al bijna voor elke inwoner één tweede verblijf van iemand die elders woont.’

Allemaal Vlamingen

Wanneer we aan Gilloteaux vragen wie in La Roche een geslaagd voorbeeld van een inwijkeling is, antwoordt hij spontaan: ‘Spreek eens met Wim De Doncker. Ik ken hem goed.’

Zo gezegd, zo gedaan. ‘Hoe ik hier ben verzeild geraakt? Dat is een goeie vraag. Ik weet het eigenlijk niet’, vertelt De Doncker, afkomstig uit ’s Gravenwezel, in de provincie Antwerpen.

‘We hebben hier ooit iets gekocht en daar direct een herberg aan gebouwd. Dat was in 2010, voor de grote toeristische boom begon. Ik was toen sportcoach en begon hier af en toe wat loopwedstijden te organiseren. Uiteindelijk zag ik daar een voltijds businessmodel in. Dat zat ook in kleine dingen die hier voor het rapen lagen: ik woon in deelgemeente Nisramont, een gemeente met een mooi toeristisch potentieel, dicht tegen het gelijknamige stuwmeer. Maar ik was blijkbaar de eerste die op het idee kwam om de naam Nisramont te reserveren voor een website. Veel was hier nog onontgonnen. En kijk, nu is mijn bedrijf Sportevents marktleider in België en organiseren we sportevenementen en wandel- en fietstochten.’

Wonen tussen velden en bossen, buiten het centrum van La Roche, heeft vele voordelen, zo blijkt. Voordelen die in Vlaanderen vaak verdwenen zijn. De Doncker: ‘In onze straat wonen bijna allemaal Vlamingen. Zij komen hier wonen omdat er hier geen files zijn en de omgeving volstrekt veilig is. Dat is wel een groot contrast met Vlaanderen.’

‘Je merkt ook gewoonweg dat de cafés en B&B’s van Vlamingen succesvoller zijn, in tegenstelling tot de ietwat traditionelere lokale horeca in het centrum van La Roche’, zegt De Doncker. ‘Vlamingen zoeken elkaar op. Dat creëert soms enclaves waar haast alleen Nederlands wordt gesproken. 40% van de toeristen zijn Vlamingen, 40% Nederlanders en 20% Franstaligen.’

Stef Durnez

Kurt Demets, de West-Vlaamse eigenaar van dorpscafé Den Erpel in Maboge.

Rustig na Corona

Dat blijkt ook wanneer we stranden in B&B ‘Au Canard’ in Maboge, zes kilometer stroomopwaarts van La Roche. Aanpalend aan het gastenverblijf bevindt zich het dorpscafé. Dat heet ‘Den Erpel’. West-Vlaams voor een mannelijke eend. ‘Of voor sukkel’, zegt eigenaar Kurt Demets.

‘Ik ben van Ingelmunster’, vertelt Demets. Zes jaar geleden streek hij hier neer met zijn vrouw Lore. Ook dat blijkt allemaal eerder toevallig. Maar het kenmerkt wel de Vlaamse ondernemersgeest.

‘We hadden hier in de buurt al een tweede verblijf. Op een dag zagen we dit gastenverblijf te koop staan. De eigenaars hadden er geen zin meer in. Ikzelf was eerder naar hier gekomen met de gedachte om het wat kalmer aan te doen. Ik heb een carrière van twintig jaar als landbouwingenieur achter de rug, maar ik was het seizoensritme in die sector beu. Toch zijn we eraan begonnen, aan de B&B. Het bleek al vrij snel winstgevend. Toen ben ik ook nog een café begonnen in de tuin. In het begin was dat niet meer dan een tuinhuis waar je een biertje kon drinken. Nu is het een heus biercafé, waar je tijdens of na de wandeling van vele bieren kan proeven. Een groot deel van onze klanten zijn Vlamingen.’

Marc Coucke

Deze zomer is het rustig, zo weet Demets. In tegenstelling tot de covidperiode. ‘Covid was een gekke tijd. Iedereen ging in eigen land op vakantie. Maar nu heb ik de indruk dat de mensen met geld opnieuw naar het buitenland op vakantie gaan, terwijl de gewone mensen naar La Roche blijven komen. En het weer valt deze zomer wat tegen.’

Bij Au Canard/den Erpel is de kaart netjes tweetalig. Dat is misschien nog het grootste verschil met de eerder traditionele horeca in het centrum van La Roche: om van Frans naar Nederlands te vertalen, wordt daar duidelijk een vertaalrobot gebruikt. Met alle gevolgen van dien.

‘Je kan van een Vlaamse ondernemer als Marc Coucke zeggen wat je wil. Maar van Durbuy, ook ooit zo’n stadje als La Roche, heeft hij wel een succesverhaal gemaakt. Iedereen wil ernaartoe’, zegt Demets.

scoutsgroep

REPORTAGE. Terug naar La Roche-en-Ardenne, waar Vlamingen thuis zijn