Abortus beroert de gemoederen, en lijkt roet te strooien in de regeringsonderhandelingen. Het wetsvoorstel dat deze week door het parlement gestemd moet worden, is onverteerbaar voor CD&V, Vlaams Belang en N-VA. Tijdens het weekend lanceerde N-VA-voorzitter De Wever zijn ‘SCUD-raket’ (dixit Egbert Lachaert). Voor N-VA is het abortusvoorstel een breekpunt. De spanning in de Wetstraat stijgt.

Het probleem? Aan Vlaamse kant is er geen politiek draagvlak voor de uitbreiding van de abortuswetgeving zoals die nu voorligt. Federaal parlementslid Valerie Van Peel (N-VA) verduidelijkt waarom. ‘Wij pleiten er al langer voor dat er eerst een evaluatie komt van de huidige wetgeving. Het verlengen van de periode waarin abortus toegelaten is van twaalf naar achttien weken is een verregaande en ondoordachte maatregel. Na vier en halve maand spreekt men over een heel andere medische ingreep. Eén die verstrekkende gevolgen heeft, zowel fysiek als psychologisch.’

Al te ruime juridische omschrijving

‘Verder kan het schrappen van abortus uit de strafwet niet wanneer het gekoppeld is aan het strafbaar stellen van het — let op die drie cruciale woorden — “op enigerlei wijze” beletten van abortus. Dat is een zéér ruime juridische omschrijving. Hierdoor wordt het opperen van bedenkingen al een grond voor juridische aansprakelijkheid. De verplichting om over alternatieven te spreken wordt geschrapt. Hierdoor sluit je een informatiekanaal af. Het terugbrengen van de bedenktijd van zes naar twee dagen ontneemt de vrouw een periode om rustig na te denken en te ontsnappen aan de druk van omgeving en familie.’

Grote thema’s vereisen een groot debat

Van Peel wil een degelijk debat in de kamer en de Nationale evaluatiecommissie zwangerschapsafbreking. ‘Wij willen —en CD&V is de zelfde mening toegedaan, net als Vlaams Belang — dat er eerst een degelijk debat komt, met hoorzittingen waarop mensen uit de medische sector worden uitgenodigd. Wij willen dat er op een wetenschappelijke wijze wordt geëvalueerd hoe de huidige wetgeving functioneert en wat er eventueel moet en kan worden bijgestuurd. Het is niet zo dat er een consensus bestaat rond dit voorstel. Integendeel, er doen ook petities de ronde waarbij wordt opgeroepen deze wet niet te stemmen, naast die voor een verruiming. Daar zie je dat er veel mensen uit de zorg dit voorstel niet steunen.’

Sammy Mahdi (CD&V) treedt haar bij. ‘Grote discussies over belangrijke vraagstukken in onze samenleving, zoals ethische onderwerpen, maken normaal deel uit van een breder debat en een breder onderzoek. Normaal gezien worden zo’n debatten uitvoerig gevoerd en maakt dit ook deel uit van een ruimer verhaal binnen een regering. Dat is nu niet het geval, die debatten werden niet gevoerd. Velen zijn het er dan ook over eens dat dit geen goede en doordachte wetgeving is.’

Belangenconflict

Vlaams Belang kondigde dit weekend aan een belangenconflict in te roepen in het Vlaams parlement om de wetgeving 60 dagen te blokkeren. Van Peel acht de kans op slagen van dit manoeuvre laag. ‘Je moet daarvoor een twee-derde meerderheid vinden. Enkel met N-VA, CD&V en Vlaams Belang kom je daar niet aan. Je hebt dan ook Open Vld nodig. En juist in het Vlaams parlement zitten de meest progressieve liberalen… Het inroepen van een belangenconflict lijkt me overigens in dit dossier zeer gepast. Er bestaat geen meerderheid langs Vlaamse kant en we moeten ons dit toch niet laten opdringen door de Franstalige partijen? Ons als N-VA wordt steeds verweten dat we dit benadrukken, maar dit gaat over een belangrijk maatschappelijk thema. Een consensus in onze gemeenschap is dan toch noodzakelijk, niet?’

Sammy Mahdi (CD&V) ziet nog openingen. ‘Ik merk bij collega’s van Open Vld en Groen dat er daar ook mensen tussen zitten die vinden dat het voorstel geen goed voorstel is, zoals het nu voorligt ter stemming. Onze voorzitter (Joachim Coens, nvda) is in overleg met de andere twee “koningen” (Bouchez en Lachaert) om te bekijken wat we kunnen doen. Er zijn meer medestanders dan enkel de mensen van N-VA en Vlaams Belang.‘

Ad-hoc coalities niet optimaal

Het is niet de eerste ad-hoc-stemcoalitie in deze periode zonder regeerakkoord. Zo stemden PVDA en Vlaams Belang samen voor bepaalde wetten die anders nooit door het parlement waren geraakt. Kan er een stemcoalitie gevormd worden met Vlaams Belang in dit geval? Mahdi wil niet op de feiten vooruit lopen. ‘Ik weet dat er de laatste tijd veel vrije stemmingen hebben plaatsgevonden. Meestal met gevolgen die niet goed zijn voor de portefeuille van de komende generaties, overigens. Er zijn blanco cheques uitgedeeld, waar eigenlijk niemand tevreden mee kan zijn. Ik begrijp uw vraag, u tracht aan te voelen in hoeverre we gaan samenwerken met bepaalde partijen om een blok te vormen. Egbert Lachaert had het over SCUD-raketten… Ik durf te geloven dat we nog kunnen vermijden die nodig te hebben. We zijn op dit moment aan het bekijken wat nog kan. Mocht het niet lukken, dan gaan wij in elk geval alles proberen om dit tegen te houden.’

‘Een aantal partijen waren al niet tevreden toen we terug het advies van de Raad van State hebben gevraagd. Dat was natúúrlijk een vertragingsmanoeuvre in de hoop dat andere partijen de redelijkheid zouden vinden… Ik wil momenteel nog niet vooruitlopen op de evoluties. Het ligt allemaal erg gevoelig, met de onderhandelingen die gaande zijn. Wij hopen dat in tijden van een grote gezondheids- en financiële crisis het mogelijk is om het vertrouwen te herstellen dat toch enigszins verloren is gegaan. Daar zijn de komende uren en dagen cruciaal voor. Op dit moment voeren we liever geen open oorlog, zeker niet gezien de context van het land.’

Onverantwoord progressief gedrag

Toch heeft Mahdi een probleem met de houding van de partijen die het wetsvoorstel willen doorduwen. ‘De argumenten die worden aangehaald zijn pertinente leugens. Als er gezegd wordt dat er al genoeg werd gedebatteerd over de uitbreiding van de abortuswet, is dit onwaar. We hebben de wetgeving twee jaar geleden aangepast, na een hele reeks debatten in het parlement. Maar de echte vraag die wij als partij al langer hebben, namelijk wie die vrouwen zijn die naar Nederland trekken voor een late abortus en hoe die geholpen kunnen worden, die vraag werd nooit beantwoord. Als je dan moet vaststellen dat partijen op basis van eigen dogma’s voor een uitbreiding gaan via pure “vogelpikpolitiek”, is dat heel jammer. Die uitbreiding naar achttien weken wordt niet gemotiveerd en zelfs gecontesteerd vanuit de medische wereld. Het gaat hier over een belangrijk maatschappelijk thema. Daar mag men niet zo maar een beslissing in nemen zonder de juiste mensen te horen. Vooral wanneer je in de media dan ziet dat heel wat dokters zich ongerust maken over deze wetgeving.’

Van Peel treedt hem hier in bij. ‘Ik heb de indruk dat men hier voorop wil lopen qua progressiviteit, ten koste van alles. Het wetsvoorstel is ook gegroeid in de periode dat Open Vld een opening zag naar een paarse-groene coalitie. Toen zijn ze waarschijnlijk beginnen dromen over de tijd van Verhofstadt en zijn progressief ethisch verhaal. Men had het gevoel dat er sociaal-economisch niet veel te realiseren was en dacht misschien zich zo te kunnen profileren. Zo voelde dat voor mij toen aan. Nu dus stellen dat wij er een politiek spel van maken is een beetje cynisch. Dat was het al van in het begin en dat vind ik erg wanneer het over zo een thema gaat.’

‘Doorgedraaid feminisme’

Van Peel kijkt verbijsterd naar de feministische reflex rond dit thema. ‘Ik heb ook een probleem met het doorgedraaid feminisme. Waarom zou je geen mening mogen hebben wanneer je van het verkeerde geslacht bent? Dat is toch bullshit? Dit is een onderwerp dat de hele maatschappij aanbelangt, niet alleen de vrouw, waar zijn we mee bezig Servais Verherstraeten (CD&V) heeft op een bepaald moment in de commissie durven opperen — als man — dat de partner misschien ook een mening zou kunnen hebben over het afbreken van een zwangerschap op de helft van de termijn. Het antwoord was gewoon vlakaf: “Die heeft daar geen zaken mee”. Waar zijn we mee bezig? Zo simpel liggen de zaken toch niet, hé…?’

‘Vooruit, richting afgrond’

Mahdi besluit: ‘Ik kan alleen maar hopen dat door het feit dat de mensen uit de medische wereld de laatste dagen hebben uitgesproken het besef groeit bij sommigen dat men best twee keer nadenkt. Sommigen willen persé de meest progressieve ter wereld zijn, maar het kostenplaatje weegt in deze niet op tegen het resultaat.’

‘Uit mijn gesprekken die ik voer met collega’s in de kamer leer ik dat er velen zijn die niet tevreden zijn met het voorstel zoals het voorligt. Dit geldt ook voor partijen die voor gaan stemmen, ook voor kamerleden die voor gaan stemmen. Waarom stemmen die dan voor, kan je vragen? Omdat ze vooruit willen gaan, ook al is het vooruit richting afgrond. Zeer betreurenswaardig…’

Ook bij Groen twijfels

Ondertussen lijken er ook barsten te komen in het progressieve kamp. Groen kamerlid Stefaan Van Hecke zegt aan De Standaard dat hij tegen het huidige voorstel zal stemmen. Hij verwacht ook dat andere leden van de Ecolo-Groen-fractie zullen tegenstemmen. Het stoort hem als juridisch expert dat abortus volledig uit de strafwet wordt gehaald. ‘Dit is een de facto liberalisering, zonder stok achter de deur.’ Het wegvallen van de informatieplicht stoort hem eveneens. Hij vindt de wet ook te streng voor diegenen die abortus proberen tegen te houden. Allemaal punten die door N-VA, CD&V en Vlaams Belang worden benadrukt. Groen blijkt dan toch niet verenigd achter het voorstel te staan.

Van Hecke besluit: ‘Wij hebben het amendement om abortus uit de strafwet te halen niet mee goedgekeurd. Ik weet dat een groot deel van mijn fractie daar een probleem mee heeft. Voor sommigen zal dat misschien niet zwaar genoeg doorwegen om tegen te stemmen, anderen zullen zich onthouden en nog anderen zullen wellicht zoals ik tegenstemmen.’

SCUD

Abortuswetgeving: ‘Er zijn meer medestanders dan enkel de mensen van N-VA en Vlaams Belang’