België schreef zich in op een Europese bestelling van 300 miljoen dosissen coronavaccins ‘AZD1222’ bij de firma AstraZeneca. Nadat België opgelicht werd met de aankoop van malafide mondmaskers, filters en tests is enig onderzoek misschien aangewezen. De Belgische mainstreammedia, de wetenschappers en het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) zijn vol lof over AstraZeneca. Edoch, een vrij summier onderzoek van enkele uurtjes levert snel wat bedenkelijke resultaten op. Belastingfraude, omkoping en immoreel gedrag, niets is het Brits-Zweeds bedrijf vreemd.

AstraZeneca

AstraZeneca ontstond in 1999, toen het Zweedse Astra AB en het Britse Zeneca Group PLC fusioneerden en zo een van de grootste farmaceutische bedrijven ter wereld werd. Samen met Pfizer, Novartis, GSK, Johnson & Johnson, Bayer enz behoort het tot de ‘Big farma’ die onze sociale zekerheid met de regelmaat van de klok leegplundert of voor zeldzame medicijnen asociale torenhoge prijzen afdwingt. Het heeft zijn zetel in de Britse stad Cambridge. In het midden van de stad bouwde het een imposant hoofdkantoor, kostprijs € 832 miljoen. Volgens de Britse krant The Times één van de duurste bedrijfspanden in gans Engeland.

Voor de ontwikkeling van een vaccin tegen corona werken ze vreemd genoeg niet samen met de universiteit van Cambridge, maar met diens concurrent Oxford. Helaas staat een samenwerking met een prestigieuze universiteit niet borg voor een clean imago. In de farmaceutische industrie is zoveel geld te verdienen dat jantje secuur er zelden huist, en een loopje nemen met wetten en regels er schering en inslag is. Je zou denken dat het in de farmaceutische industrie net omgekeerd moet, niet op zijn minst omwille van de volksgezondheid.

Misleidende marketing, fraude, corruptie

In 2003 wordt AstraZeneca schuldig bevonden voor het voeren van illegale marketing. Ze misleidden patiënten bij de verkoop van het prostaatkankermedicijn Zoladex en werden veroordeeld voor gezondheidszorgfraude. Ze voorzagen in de VS meer dan 400 dokters van financiële prikkels om Zoladex voor te schrijven. Ze betaalden een boete van $ 355 miljoen (€ 301 miljoen).

In 2003 werden in de VS meer dan 17.000 rechtszaken aangespannen tegen het bedrijf AstraZeneca omwille van ongewenste neveneffecten van het medicijn Seroquel, een antipsychoticum. Wetenschappers van de hoog aangeschreven University of Illinois-Chicago hadden vastgesteld dat Seroquel gewichtstoename, hyperglycemia en diabetes kon veroorzaken. AstraZeneca betaalde bij schikking $ 198 miljoen (€ 168 miljoen). Seroquel, Zyprexa en Risperdal zijn de top 3 best verkochte antipsychotica. Ook de laatste twee, geproduceerd door andere bedrijven vertonen ernstige ongewenste bijwerkingen. Zo werd bij Risperdal vastgesteld dat het medicijn bij mannen de aangroei van borsten stimuleert.

Reclame

Daarenboven vermarktte AstraZeneca het geneesmiddel Seroquel zonder goedkeuring van de Food and Drug Administration (FDA). Het medicijn werd enkel goedgekeurd voor gebruik bij schizofrenie en bipolaire stoornis. Het werd echter gepromoot bij dokters om voor te schrijven bij agressie, Alzheimer, angstaanvallen, ADHD, dementie, depressie, stemmingsstoornissen, post-traumatische stress, en insomnia. Een reportage van @netwerk uit 2009 doet de fraude en doofpotoperatie uit de doeken. Ze werden tevens beschuldigd van het omkopen van dokters door deze te betalen om toespraken te houden en een reeks door AstraZeneca geschreven artikels te publiceren. Ze betaalden een schikking van $ 520 miljoen (€ 441 miljoen).

Voor het voeren van misleidende reclame rond het medicijn Seroquel betaalde AstraZeneca een boete van $ 69 miljoen (€ 59 miljoen). Alleen al voor de overtredingen rond de verkoop van Seroquel betaalde AstraZeneca € 668 miljoen aan boetes en schikkingen. Geen probleem als je weet dat Seroquel het op één na best verkopende medicijn is van AstraZeneca en het bedrijf jaarlijks een winst noteert van om en bij het miljard euro. Terwijl het zowat overal ter wereld klachten regent over Seroquel en AstraZeneca, verklaarde het Belgische Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) in 2009 aan De Morgen dat er in ons land nooit problemen geweest zijn met transparantie door AstraZeneca. Volgens de geneesmiddelenautoriteit FAGG werd er nooit informatie achtergehouden.

In 2003 werd AstraZeneca door de Europese Commissie met de vinger gewezen voor het vervalsen van het introductiejaar van het maagzuurmiddel Losec. Dit geneesmiddel behoorde tot de best verkochte in Europa. Hoewel het octrooi in veel EU-lidstaten al lang niet meer geldig was, konden hierdoor fabrikanten van goedkopere vergelijkbare geneesmiddelen, de zogeheten generica of witte medicijnen, de markt nog niet op. Dit was in strijd met de Europese concurrentieregels. AstraZeneca slaagde er zo in om het patent vijf jaar te rekken en de prijs kunstmatig hoog te houden. Ze kwamen weg met een waarschuwing, wat vrij opmerkelijk was in vergelijking met andere overtredingen van de Europese concurrentieregels uit die periode. Ook in 2005 kwam AstraZeneca er al bij al goed vanaf toen de Nederlandse Codecommissie Geneesmiddelenreclame hen berispte voor het misleiden van 177 huisartsen omtrent de werking van een cholesterolverlager.

In 2010 werd AstraZeneca door de Britse overheid veroordeeld tot het betalen van € 428 miljoen voor het ontduiken van belastingen.

In 2016 werd AstraZeneca veroordeeld voor het overtreden van de ‘Foreign Corrupt Practices Act’, de Amerikaanse wet op buitenlandse corruptiepraktijken. Na beschuldigingen van het omkopen van Russische en Chinese gezondheidsambtenaren betaalde AstraZeneca een boete van $ 5,5 miljoen (€ 4,7 miljoen).

Er loopt momenteel in Nederland een rechtszaak waarbij de zorgverzekeraar Menzis € 4 miljoen terugeist van AstraZeneca omdat ze de prijs van Seroquel kunstmatig hoog hielden door het onregelmatig rekken van het patent.

We hebben in dit artikel niet alle overtredingen in kaart gebracht, maar volgens de ‘Violation Tracker’ van de website www.goodjobs.org, betaalde AstraZeneca sinds 2000 $ 1,148,775,284 of omgerekend € 972.638.274 aan boetes en schikkingen.

Te mooi om waar te zijn

Het is duidelijk dat een vaccin de enige weg uit deze pandemie is. In ons kort menselijk bestaan zijn vreselijke ziekten enkel efficiënt bestreden met vaccins. Het is daarom niet alleen imperatief dat we een vaccin hebben, maar het is ook van groot belang dat het een efficiënt vaccin is.

Het is net daarom dat ik de Belgische regering en de Europese Unie niet kan volgen. We bestellen vaccins waarvan we nog niet weten of ze werken en waarvan we de prijs nog niet kennen. We bestellen deze bij een bedrijf met op zijn zachts gezegd een bedenkelijk track record. Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Het is alsof we een wagen bestellen bij een garagist die al meermaals veroordeeld werd voor oplichting, fraude en bedrog. Het betreft bovendien een wagen met een experimentele motor, waarvan we nog niet weten of hij ons één centimeter vooruit zal helpen. En ‘last but not least’ weten we niet eens hoeveel die wagen ons gaat kosten.

We stellen ons eveneens geen vragen bij de supersnelle ontwikkeling en de versnelde testfases. Integendeel, we uiten een soort lovende verbazing omdat AstraZeneca in zes maanden tijd klaarspeelt wat normaal vier of vijf jaar duurt. Hoeveel hoeken worden afgesneden en procedures genegeerd om daar in te slagen? Is het feit dat AstraZeneca aan alle lidstaten een vrijstelling van aansprakelijkheid voor schadelijke bijwerkingen vraagt, geen kanarie in de koolmijn? Zijn we niet verblind door de drang naar verlossing? Stelt dit wishful thinking ons niet bloot aan bedrog? Mijn vader zaliger zei me tot vervelends toe: ‘Als het te mooi is om waar te zijn, is het meestal niet waar.’

Seroquel

AstraZeneca, deus ex machina met bedenkelijk track record