Een stevige ruk naar rechts. Dat is de voornaamste conclusie na het congres van de Europese christendemocratische fractie EVP in Boekarest. Die ideologische koerswijziging wordt in het kamp van de Europese sociaal-democraten allerminst gesmaakt. Zij spreken nu al een veto uit tegen een mogelijke samenwerking tussen de EVP en leden van de huidige conservatieve ECR-fractie in het nieuwe Europees Parlement. Ook N-VA maakt deel uit van die fractie.

Ursula von der Leyen werd in Boekarest – zonder tegenkandidaat – officieel op het schild gehesen om zichzelf op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie. Veel interessanter was evenwel de voorstelling van het manifest waarmee de Europese christendemocraten naar de komende Europese verkiezingen trekken.

Opiniepeilingen geven aan dat de EVP dan weer – al jarenlang is dat de grootste fractie in het Europees Parlement – als winnaar uit de bus zal komen, waarna ze ook opnieuw het voorzitterschap van de Commissie zal kunnen claimen. Daarvoor moet Von der Leyen niet alleen het fiat krijgen van de Europese regeringsleiders – waarbij vooral de steun van de Franse president Macron cruciaal is – ook binnen het nieuwe Europees Parlement moet ze voldoende zieltjes kunnen winnen.

Nu diezelfde opiniepeilingen ook aangeven dat de groene, de socialistische en de liberale fractie Renew een aantal zetels zullen verliezen, zou het Europese politieke landschap deze zomer wel eens ingrijpend kunnen veranderen. Door de verwachte forse zetelwinst voor de conservatieve ECR en het radicaal-rechtse ID, neemt de druk binnen de EVP toe om voor sommige beleidsdomeinen meer naar rechts te kijken, en eventueel ook met conservatieve partijen samen te werken die vandaag nog deel uitmaken van de ECR-fractie.

Met andere woorden: de christendemocraten kunnen dan zowel op rechts als op links op zoek gaan naar steun, en dat is een nieuw politiek feit. Dit leidt – zowel bij socialisten als bij christendemocraten – tot flink wat positioneringsdrang.

Meloni

Begin deze week al maakte de Duitse EVP-fractievoorzitter Manfred Weber er in een interview met Die Welt allerminst een geheim van dat hij samenwerking met een aantal rechtse partijen, die vandaag nog deel uitmaken van de ECR-fractie, best ziet zitten. Hij had het dan onder meer over de bijzonder invloedrijke Fratelli d’Italia van de Italiaanse premier Georgia Meloni. Samenwerken met de zeer eurokritische Poolse PiS sloot Weber dan weer uit.

Ook in het EVP-verkiezingsmanifest dat gisteren in Boekarest werd goedgekeurd, valt de verschuiving naar rechts op: er is een een prominente plaats weggelegd voor een strenger migratiebeleid en voor een eigen Europees defensieluik. Zo wil de EVP een verdrievoudiging (!) van het personeelsbestand van het Europese grensbewakingsagentschap Frontex en pleit het ook voor meer samenwerkingsakkoorden met landen van herkomst, zoals de EU er nu net ook eentje afsloot met Mauritanië. Opmerkelijk genoeg zet de EVP nu zelfs de deur open voor de uitbesteding van asielzoekers aan veilige derde landen en wordt op dat vlak ook verwezen naar het zogenaamde Rwanda-plan van de Britse regering.

Pittig detail: uitgerekend de Italiaanse regering-Meloni sloot onlangs als eerste EU-lidstaat – en zonder overleg met de EU – een soortgelijke deal af met Albanië. Achteraf kreeg ze daar ook steun voor van Commissievoorzitter Von der Leyen zelf. In eigen land heeft de CD&V zich, bij monde van staatsecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor, daar uitdrukkelijk tegen verzet. Afwachten dus hoe die partij zal reageren als de EVP deze aanpak nu plots wél gaat steunen.

Green Deal

Daarnaast wil de EVP van defensie ook een nieuw beleidsspeerpunt maken in de volgende Europese Commissie. Het EVP-manifest roept op tot een hele reeks maatregelen die tot voor kort totaal onbespreekbaar waren. Zo zou er onder meer een Europese commissaris voor veiligheid en defensie moeten komen, en pleiten de christendemocraten voor beperkingen op de wapenexport vanuit de EU. De EVP vindt dat als we massaal wapens exporteren, we onszelf in de voet schieten. We moeten ervoor zorgen genoeg wapens en munitie over te houden om onszelf te verdedigen. Onze eigen wapenproducenten doen blijkbaar vooral buiten de EU goede zaken…

Over de Green Deal, toch het absolute visitekaartje van deze Europese Commissie, blijft het manifest dan weer opvallend vaag. Het is een publiek geheim dat Von der Leyen zelf voluit achter de meeste maatregelen blijft staan, maar dat er zeker bij de rechterflank van de EVP almaar meer verzet groeit tegen de meest verregaande onderdelen van die Green Deal.

Die opvallende ruk naar rechts van de Europese christendemocraten valt bijzonder slecht bij de sociaal-democratische fractie (PES) in het Europees Parlement. Giacomo Filibeck, de secretaris-generaal van de PES, loste eerder deze week al een stevig schot voor de boeg. ‘De sociaal-democraten zullen niet mee aan de onderhandelingstafel zitten voor een pro-EU-meerderheid na de volgende verkiezingen als er ook parlementariërs van de conservatieve ECR mee aanschuiven’, verklaarde hij.

In een interview met de Europese nieuwssite Euractiv klonk hij nog een stuk concreter, en torpedeerde hij al bij voorbaat een mogelijke overstap van Giorgia Meloni en haar gevolg naar de EVP. ‘Ik kan veel dingen begrijpen in naam van realpolitik, maar ik kan me niet voorstellen hoe het mogelijk zou zijn voor de EVP om iemand te aanvaarden die zichzelf nog steeds niet wil uitspreken tegen fascisme’, klonk het.

Al is het zeer de vraag of de combinatie van de verkiezingsuitslag en een stevige dosis realpolitik de EVP er niet toe zal aanzetten om in juli eerder de rechtse dan de linkse weg te bewandelen.

sociaal-democraten

Maakt EU een ruk naar rechts na volgende verkiezingen?