‘Er kan geen sprake zijn van business as usual’, zo verzekerde Europees Parlementsvoorzitter Roberta Metsola gisteren in haar toespraak bij de plenaire sessie van het Europees Parlement in Straatsburg. Haar woorden waren nauwelijks koud of het nieuws liep binnen dat er in Brussel nieuwe huiszoekingen waren uitgevoerd, waarbij opnieuw honderdduizenden euro’s in beslag waren genomen. Het schandaal stelt scherp op de verwevenheid tussen de politiek en allerlei warrige ngo’s en lobbygroepen in Brussel. Intussen loopt de imagoschade voor het Europees Parlement elke dag nog wat verder op.

Soms zegt één tweet meer dan duizend woorden. Dat was ook het geval met het bericht dat de Hongaarse premier Viktor Orban gisterenmorgen op Twitter gooide: ‘Good morning to the European Parliament’. Met daaronder een meme van onder meer een bulderlachende Ronald Reagan, vergezeld van het onderschrift: ‘And then they said: the EP is seriously concerned about corruption in Hungary’.

De tweet van Orban legt de vinger op een pijnlijke wonde: een orgaan dat al maandenlang fulmineert tegen de politieke corruptie in Hongarije wordt nu zelf midscheeps getroffen door een gigantisch corruptieschandaal. Na de aanhouding van het socialistische Griekse Europarlementslid Eva Kaili, enkele rechtstreekse medewerkers en een oud-parlementariër, moest nu ook Waals Europarlementslid Marie Arena (PS) een stap opzijzetten omdat een van haar medewerkers genoemd wordt in het onderzoek. Naast de al eerder genoemde politici van de sociaal-democratische fractie, dreigen ook een aantal linkse ngo’s, die in Brussel blijkbaar mee aan de vetpotten zaten, te worden meegesleurd.

Politieke zwaargewichten

De ngo No Peace Without Justice werd in 1993 opgericht door de vooraanstaande Italiaanse politica Emma Bonino. De ngo verspreidde vorige vrijdag nog een persbericht met als titel – we verzinnen het niet – ‘De verantwoordingsplicht wereldwijd versterken: concrete stappen om het internationale justitiële ecosysteem te versterken’. De tweede betrokken ngo – die al even ironisch de naam Fight Impunity meekreeg – werd enkele jaren geleden opgericht door de Italiaanse politicus Antonio Panzeri. Tijdens zijn twee politieke mandaten bekleedde hij tal van niet onbelangrijke functies in het Europees Parlement.

Fight Impunity focust vooral op de strijd tegen mensenrechtenschendingen. Onder de ereleden bevinden zich nogal wat Europese politieke zwaargewichten. Van de gewezen Franse premier Bernard Cazeneuve over alweer Emma Bonino of de gewezen Griekse Europese commissaris voor Migratie Dimitris Avramopoulos tot de vroegere EU-buitenlandchef Federica Mogherini. Voor alle duidelijkheid: hen wordt – in tegenstelling tot de intussen gearresteerde Panzeri – voorlopig niets ten laste gelegd, maar het zijn wel stuk voor zwaargewichten aan de linkerzijde van het Europese politieke forum in Brussel. De hele affaire illustreert nog maar eens de vaak problematische verwevenheid tussen allerlei schimmige ngo’s, belangengroepen van allerlei allooi en de politiek binnen de Europese instellingen. Het federaal parket liet gisteren weten dat de vier mensen die tot nog toe werden aangehouden, beschuldigd worden van lidmaatschap van een criminele organisatie, het witwassen van geld en corruptie.

In shock

Dat het blazoen van het Europees Parlement – dat sowieso al nood had aan een poetsbeurt – hierdoor nog verder besmeurd dreigt te raken, hoeft geen betoog. ‘En dat is bijzonder jammer’, vindt Europarlementslid Assita Kanko (N-VA). Zij diende gisteren binnen haar eigen conservatieve fractie nog een voorstel in om deze week tijdens de plenaire sessie een stemming uit te lokken over de zaak. Een al veel langer gepland bezoek van een EP-delegatie aan Qatar en Saoedi-Arabië volgende week, waaraan het N-VA-parlementslid zou deelnemen, is intussen ook geschrapt omdat men dit in de gegeven omstandigheden niet meer opportuun acht.

Kanko gaat er vooralsnog van uit dat het om een beperkt aantal rotte appels in het parlement gaat. ‘Ik ken heel wat collega’s die hier echt wel bijzonder hard en met veel toewijding werken, maar deze affaire werpt natuurlijk een stevige smet op de geloofwaardigheid van het hele parlement. Ik ben echt in shock hierdoor.’ Eenzelfde geluid horen we bij Kathleen Van Brempt (Vooruit), zelf ook lid van de sociaal-democratische factie. ‘De reputatieschade is enorm, niet in het minst voor mijn eigen fractie. Dit raakt uiteraard het DNA van mijn partij en fractie: wij staan net op de bres voor de mensenrechten. Ik ben heel blij dat een aantal betrokkenen al meteen uit de fractie gezet zijn of tijdelijk geschorst zijn, maar laat ons wel wezen: dit gaat niet over links of rechts. Dit gaat over mensen die corrupt zijn.’

Onafhankelijk ethisch orgaan

Kunnen striktere controles op de handel en wandel van de parlementsleden het risico op dit soort praktijken verkleinen? Assita Kanko zit weinig heil in nog meer controle of striktere financiële regels. ‘Dit zou enkel maar het bureaucratische gehalte van het EP nog wat verder verhogen. Er wordt nu ook gepleit voor een uitbreiding van het verplichte lobbyregister naar lobbyisten van buiten de EU. Misschien is dat geen slecht idee, maar persoonlijk heb ik er van bij het begin van mijn mandaat een erezaak van gemaakt om nooit lobbyisten te ontmoeten. Ik denk vooral dat de politieke fracties in deze zelf ook een grote verantwoordelijkheid dragen. Zij kunnen hun ethische regels en interne procedures verstrengen. En misschien is er effectief ook meer toezicht nodig op de parlementaire medewerkers, maar de hamvraag is dan: wie is er verantwoordelijk als er zo’n medewerker over de schreef gaat?’

Kathleen Van Brempt daarentegen ziet geen graten in nog strengere procedures. ‘Rond transparantie zijn de regels effectief al redelijk streng, maar persoonlijk pas ik die nog een stuk strikter toe. Ik rapporteer sowieso al mijn contacten, zelfs telefonisch, maar tot mijn verbazing moeten de parlementaire assistenten dat niet doen. Op dat vlak is er absoluut nog ruimte voor verbetering.’ Ze zit wél op dezelfde lijn met Assita Kanko wanneer het over een uitbreiding van die meldingsplicht naar derde landen gaat. ‘De voorbije jaren stel ik vast dat landen zoals Rusland, China en nu blijkbaar dus ook Qatar heel veel geld en energie stoppen in pogingen om het Europees Parlement te beïnvloeden. De Chinezen gaan daarin nog wat verder: zij dreigen parlementsleden gewoon af. Ik denk dat er echt wel nood is aan een soort van onafhankelijk ethisch agentschap dat op eigen initiatief een onderzoek kan instellen naar zowel parlementsleden als leden van de commissie of de raad. Ook zij zijn immers niet immuun voor corruptie.’

sociaal-democratisch

Europees corruptieschandaal: een blamage van formaat