Het is de voorbije jaren schering en inslag geworden: topsporters die zich geregeld uitspreken over politieke thema’s. Ook voor hen geldt uiteraard het recht op vrije meningsuiting, gelukkig maar. Al kan het voor het grote publiek wel neerbuigend overkomen: atleten die miljoenen verdienen — vaak mede dankzij het publiek — die dan Jan met de Pet gaan dicteren hoe die moet denken of stemmen. Het is niet zonder negatieve effecten. Niet enkel wat betreft de manier waarop dat publiek die sporters gaat bekijken. In het slechtste geval brengen de atleten zo zichzelf van de wijs dat ze hun eigen carrière kelderen.

Vaak zijn het de echte supersterren die bijzonder succesvol zijn in hun sport die zich uitdrukkelijk uitspreken over hun politieke ideeën. Doorgaans zouden zij mentaal net heel sterk moeten zijn, anders is het haast onmogelijk om dat niveau van succes te bereiken. Waarom kan het dan in sommige gevallen zo’n vaart lopen dat hun carrière er aan ten onder gaat?

‘Stop The Abuse’

‘Als je expliciete posities gaat innemen, vergroot dat de kans dat je tegenstanders gaat krijgen’, verklaart sportpsycholoog Viktor Van der Veken. ‘Daarom ook de online campagne van Premier League-voetballers ‘Stop The Abuse’, om de al dan niet racistisch getinte berichten die spelers krijgen op sociale media, aan te kaarten.’ Quarterback Colin Kaepernick uit het American Football is zo’n voorbeeld van iemand bij wie het misliep na activistische uitingen. Meer recent geraakte LeBron James, de beste basketbalspeler van zijn generatie, in de problemen.

Ook LeBron gaat voorop in de BLM-strijd. Hij volgde dan ook het proces van Derek Chauvin op de voet en verheugde zich over de uitspraak. Als het van LeBron afhangt, worden er nog meer politieagenten schuldig bevonden. Over de agent die Ma’Khia Bryant — het 16-jarige meisje viel een vrouw aan met een mes en zou later overlijden aan haar verwondingen — neerschoot tweette James: ‘You’re next’. Wat uiteraard een storm van kritiek veroorzaakte. Zo’n wereldbekende ster die een politieagent bedreigt wiens zaak nog lopende is en dus tot op heden niet schuldig is verklaard: ongezien en ongehoord.

Identiteitsverbreding

Het neigt meer naar anti-politie dan anti-politiegeweld. De tweet werd ook snel offline gehaald. Een sociaal engagement vanwege een prominent figuur kan nochtans een positief verhaal zijn. ‘Een voordeel van een politiek engagement kan zijn om aan identiteitsverbreding te doen. Zo laat je zien dat je meer bent dan enkel de atleet op het veld. Dat heeft ook een maatschappelijke impact. Met je volgers heb je een potentieel om goed te doen’, stelt Van der Veken zich even in de plaats van de activistische sporter.

Een ethisch minder mooie motivering is dat een topsporter er ook zelf beter van kan worden. Succesvolle sporters verwerven soms zo’n grote bekendheid dat hun naam een echt merk worden. Zich inzetten voor een specifieke zaak kan ook PR-gewijs opleveren voor dat merk. ‘Dat is ook vaak waar ze zelf naartoe willen. Dat is het economische aspect. Die branding is een interessante formule.’

4 maal kampioen

Zo ging het de voorbije jaren ook bij LeBron James, die uitgroeide tot hét uithangbord van de NBA. Omdat hij zoveel fysieke en technische capaciteiten heeft: James loodste al vier keer een ploeg naar de titel. Ook door zijn uitstraling en reputatie. Zijn pro BLM-profilering deed zijn reputatie in Hollywood en omstreken ongetwijfeld ook wel goed. Dit seizoen gaat het voorlopig de verkeerde kant uit. De Lakers deden in het begin van het seizoen wel mee voor de besten plaatsen, tot sterspelers Anthony Davis en LeBron James uitvielen. LA Lakers zakte weg richting plek 7 in de Western Conference.

Dit seizoen wordt er in de NBA een play-in gehouden: de ploegen gerangschikt van plek 7 tot 10 in elke Conference spelen voor de laatste plaatsen van de play-offs. Kortom: de plaats van LA Lakers in de play-offs kwam op het spel te staan. James haalde uit op ESPN en zei dat wie het systeem van die play-in heeft uitgevonden ontslagen moet worden. Nochtans had hij in maart 2020 nog gepleit voor een soortgelijke formule. Kortom: LeBron is het noorden kwijt.

Prioriteiten

‘Als je ergens een multimiljoenencontract tekent, heb je ook een grote verantwoordelijkheid naar die ploeg toe. Als er zo’n bedrag komt bij kijken, is het aangewezen dat je met activistisch gedrag oplet.’ Van intense kritiek vanwege de bedreiging aan een politieagent ging het dus naar een sportieve malaise. ‘Die extra weerstand wordt dan extra kritiek op de sportieve prestaties en dan kan je de indruk wekken dat de prioriteiten niet goed zitten’, gaat Van der Veken er verder op in. Of dat nu een individueel of collectief minder presteren is.

Wat zou hij een sporter aanraden die op het punt staat om te beginnen met posts om zich uit te spreken over gevoelig liggende topics? ‘Ik zou zeggen: laat u goed omringen. De vraag is: wat wil je bereiken? Als je het slim aanpakt, haal je er mogelijk een adviseur bij om die actie-en reactiepolemiek te vermijden. Ergens moet je beslissen of de voldoening van uw betekenis voor welke beweging dan ook sterk genoeg opweegt tegen de contra’s. Het is best dat op voorhand af te wegen en dat ook geregeld te re-evalueren.’

Mooie gedachte

Wie beslist om via volgers welke mening dan ook te verspreiden, moet weten dat sommige onderwerpen zich tegen je kunnen keren. Na de heisa vanwege plannen rond een Super League — lees een eigen Europese competitie voor de reeds rijkste clubs om nog rijker te worden — stuurde voetballer Kevin De Bruyne een tweet de wereld in: ‘Ik ben nog altijd gewoon een jongen die graag voetbal speelt.’ Mooie gedachte, maar het is het één of het ander. De Bruyne was immers wel één van de voortrekkers om het knie-ritueel ook in het Engelse voetbal te introduceren.

sociaal engagement

Wat activisme met een sporter kan doen