Brede lagen van de bevolking schreeuwen om een harde aanpak van de relschoppers in Brussel. Begrijpelijk. Maar dat zal het probleem in Brussel niet oplossen. Ik geef al verschillende jaren les in Sint-Jans-Molenbeek. Brussel vormt de habitat van het gros van de leerlingen op school. Hun toekomst ligt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ze kennen mijn achtergrond en vragen regelmatig naar mijn mening. Deze week ging het over de rellen. Ze maken me duidelijk dat er veel meer aan de hand is. Er zijn heel wat incidenten die de pers niet halen, zeker de Franstalige pers niet. Mensen staren zich blind op het geweld, maar kijken niet verder dan hun neus lang is.

Kloven in welvaart en welzijn

De cijfers zijn dramatisch. 90% van de leefloners zijn van buitenlandse komaf. 30% van de Brusselaars heeft een inkomen dat onder de armoedegrens ligt. Procentueel is die groep drie keer groter dan in Vlaanderen en bijna het dubbele van het aantal arme Walen. Een kwart van de jonge Brusselse werklozen van allochtone afkomst groeit op in een gezin waar iedereen werkloos is. Hun kans op werk wordt bovendien sterk gereduceerd omdat ze moeilijk hun wijk uitkomen.

Deze mentale en geografische ‘apartheid’ — met enorme kloven in welvaart en welzijn — wordt in de hand gewerkt door de versnippering van de beleidsstructuren en de overdaad aan politieke niveaus. Dit is het gevolg van de achterhaalde communautaire tegenstellingen in deze stad. 60% van de inwoners spreekt thuis een andere taal dan het Nederlands of het Frans. Brussel is zowat de meest diverse stad ter wereld. Het beleid en de instellingen — gesneden op communautaire leest — niet aanpassen aan deze realiteit begint stilaan op schuldig verzuim te lijken.

Een wissel op de toekomst ligt momenteel niet in het verschiet. Integendeel! De bevolkingsexplosie doet zich vooral in de arme wijken voor. Heel wat schoolverlaters missen de aansluiting met de arbeidsmarkt. Een kwart van de Brusselse jongeren verlaat de school te vroeg. Tevens rust er een taboe op uitspreken dat de Franstalige Brusselse scholen massaal jongeren laten uitvloeien met een profiel gesneden op de arbeidsmarkt van 100 jaar geleden, toen er nog behoefte was aan laagopgeleiden zonder taalkennis. Intussen hebben de fabrieken in de Kanaalzone al decennia geleden hun poorten gesloten.

Monoculturele wijkenHier heerst een monocultuur. Vind jij het normaal dat ze in dit café geen alcohol serveren? Ik niet, hoor. In de hele wijk is er één café waar je bier kan drinken.

Terug naar mijn klas. Een gesprek over Brussel maakt duidelijk dat er nog een aantal taboes moeten worden geslecht. Heel wat zaken blijven onbespreekbaar. Ben Hamidou — geboren in Molenbeek — legt de vinger op de wonde en durft als geen ander de taboes in eigen gemeenschap te benoemen. ‘Hier heerst een monocultuur. Vind jij het normaal dat ze in dit café geen alcohol serveren? Ik niet, hoor. In de hele wijk is er één café waar je bier kan drinken.’

Hamidou onderstreept dat Molenbeek bijna uitsluitend bestaat uit concentratiescholen. In de meerderheid van de moskeeën wordt enkel Arabisch gesproken. Het merendeel van de bezoekers spreekt geen Arabisch. Dus… hoe vergaat het de jeugd? ‘Ik zie veel ouders het contact verliezen met hun kinderen. Zeker met de jongens. Ze zijn prinsen. Ze doen wat ze willen. Et les filles: on les surveille.’ Kan het duidelijker?

En dan moet het meest gevoelige onderwerp nog worden aangesneden: ‘Je mag met een moslim over alles praten: racisme, discriminatie, islamofobie. Maar durf niet over zijn godsdienst te beginnen.’ Heel wat moslims sluiten zich op in de eigen gemeenschap — met de godsdienst als bindmiddel — en verliezen steeds meer contact met de buitenwereld.

Voor alle duidelijkheid, ik denk er niet aan om dergelijke taboes in mijn klas bespreekbaar te maken. Er is geen ruimte voor. Bovendien is de kans groot dat ik de ganse goegemeente over mij heen krijg. Het zou een storm van woeste reacties teweegbrengen.

Stel een curator aan!

De verschillende overheden in Brussel hebben er een janboel van gemaakt. Het gewest balanceert sociaaleconomisch op de rand van het faillissement, maar op maatschappelijk en emancipatorisch vlak is het gewest al bankroet. De klas is het erover eens: het wordt tijd dat we dringend een curator aanstellen om Brussel aan de inwoners terug te geven en nieuwe bewindvoerders te kiezen. Er is nood aan een diepgaande sanering en een herstructurering van de peperdure instellingen, want mijn leerlingen hebben recht op een toekomst in Brussel… als een open en tolerante samenleving.

sociaaleconomische apartheid

Een curator voor Brussel!