De Beierse CSU-regering heeft de zogenaamde genderneutrale communicatie verboden voor ambtenaren. Het toont aan dat dwang tot politieke correctheid ook bij onze oosterburen niet in goede aarde valt.

Linkse politici en media proberen al enkele jaren een speciaal taalgebruik in te voeren. Door *Innen, _Innen of :Innen toe te voegen aan een zelfstandig naamwoord dat een persoon aanduidt, willen vooruitstrevende geesten ‘alle geslachten en identiteiten aanspreken en niemand buitensluiten’. Als iemand voor het woord ‘burgers’ de grammaticaal correcte Duitse meervoudsvorm Bürger gebruikt, dan duidt dat volgens sommigen op een conservatief wereldbeeld. Wie dus niet voor rechtse rakker wil worden versleten, schrijft daarom Bürger*Innen Bürger_Innen of Bürger:Innen.

Het ‘genderneutrale taalgebruik’ is in Duitsland niet in de officiële spellingregels opgenomen. De Duitse spellingraad kondigde in 2021 aan dat het gebruik van deze symbolen zich nog in een testfase bevindt. De taalkundigen waren blijkbaar bevreesd een machtwoord te spreken. De raad wilde wel vroegtijdige beïnvloeding voorkomen. De deelstaat Beieren is de eerste regionale regering die de sterretjes, dubbele punt, streep en hoofdletter I binnen een woord verbiedt voor communicatie op scholen en binnen overheidsinstellingen.

Voor leerlingen van lagere, middelbare en hogere scholen heeft de beslissing in de grootste deelstaat vooralsnog geen uitwerking op de cijfers. Hoewel ‘gendersymbolen’ in proefwerken en examens als onjuist worden gemarkeerd, gelden ze niet als fouten. De Beierse deelstaatregering verplicht wel de leraren zich net als alle andere ambtenaren vanaf 1 april strikt aan de nieuwe regel houden. Onder de bevolking zal het verbod in ieder geval niet voor onrust zorgen. De meerderheid van de Duitse burgers staat volgens een onderzoek door ‘Welt am Sonntag’ uitgesproken negatief tegenover de politiek-correcte taaldwang.

Links

Vanuit de linkse zijde wordt de verspreiding van de ‘genderneutrale taal’ al enkele jaren met een missionaire ijver bedreven. In 2015 stelde Bündnis 90/Die Grünen het gebruik van gendersterretjes verplicht voor alle partijleden. Daarbij ontstonden bizarre constructies als IS-Kämpfer*Innen en Normalverdiener*Innen.

Een groene politica verklaarde destijds de reden voor de linguïstische dwang: ‘Taal beïnvloedt het denken. Als je het alleen maar hebt over Ärzte en Politiker creëer je een beeld van succesvolle mannen, terwijl vrouwen en alle andere geslachten buitengesloten worden.’ Dat de ondersteuning niet unaniem is, blijkt uit het bovenstaande onderzoek. Ondanks het feit dat 47 procent van de aanhangers van groen zich uitsprak voor het gebruik, is 48 procent tegen.

Begin vorig jaar deelde in Nedersaksen de SPD samen met de groenen een motie in. Daarin staat dat de twee partijen eisen dat de deelstaatregering ‘genderneutraal taalgebruik hanteert in wettelijke en administratieve voorschriften, in het algemene taalgebruik en openbare communicatie op alle gebieden van de openbare dienstverlening’.

Volgens de motie moet expliciet rekening worden gehouden met ‘interseksuele personen en mensen met een niet-binaire genderidentiteit’. Volgens het onderzoek van Welt am Sonntag is de meerderheid van de sociaaldemocratische basis trouwens niet gecharmeerd door de linguïstische dwang. 57 procent is tegen het genderneutrale taalgebruik.

Rechts

Aanhangers van Alternative für Deutschland (AfD) zijn de felste tegenstanders van ‘gendersterretjes’ en aanverwante symbolen. De AfD in de deelstaat Brandenburg strijdt daarom net als de CSU voor een verbanning van de speciale tekens uit het ambtelijke schriftverkeer. Begin maart presenteerde de regionale voorzitter van de rechtse partij een bijbehorend volksinitiatief. Met 20.000 handtekeningen van burgers wil de AfD de deelstaatregering overhalen om ‘gendersterretjes’ te verbieden in brieven van de overheid en onderwijsinstellingen.

De regionale AfD-voorzitter legde tijdens de presentatie uit dat het de bedoeling is om overtredingen door genderneutraal taalgebruik in de toekomst strafbaar te stellen

De oppositiepartij wil zelfs nog een stap verder gaan dan de Beierse christendemocraten. De regionale AfD-voorzitter legde tijdens de presentatie uit dat het de bedoeling is om overtredingen door genderneutraal taalgebruik in de toekomst strafbaar te stellen. Ook aftrek van punten bij school- en universiteitsexamens zou hardnekkige gebruikers af moeten schrikken. Het doel zou zijn ‘een wettelijke kader te creëren voor het correcte gebruik van de Duitse taal’. In 2021 werden twee moties van de AfD om ‘gendertaal’ in documenten van de nationale regering te laten verbieden, afgewezen door het Duitse parlement.

Medialandschap

Enkele media lieten zich — ondanks de afkeer van de ‘gendersterretjes’ onder de bevolking — voor het politieke karretje spannen. De hoofdredactie van de Berliner Tagesspiegel voerde in 2021 geleden het genderneutrale taalgebruik in. Het werd geen succes. Eind 2023 schafte het dagblad het gebruik weer af. In plaats van Bürger*innen of Bürger:innen staat er nu weer: Bürgerinnen und Bürger of ‘zelfs’ Bürger. De redactie motiveerde haar beslissing: ‘Na een periode van experimenteren zal het gebruik van deze symbolen nu weer grotendeels worden afgeschaft. Er is geen begrijpelijk en navolgbaar taalgebruik voor onze lezers ontstaan.’

spellingregels

Beieren verbiedt genderneutraal taalgebruik