Op zaterdag kon de wereld voor het eerst getuige zijn van een eeuwenoude ceremonie in St James’s Palace in Londen. Op zondag volgden de proclamaties in de landen van het koninkrijk. Het is interessant om te kijken naar hoe de Schotten hiermee omgingen.

De Stuarts zijn nooit ver weg

De ceremonies die gepaard gaan met de aanvaarding van de nieuwe koning leggen aan de Britten nog eens fijntjes uit dat het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië ontstaan is door toedoen van de Schotten. De oude ceremonies waarbij de archaïsche teksten worden geproclameerd door mannen in tabbaarden en met wapperende pluimen op hun hoofd zijn het gevolg van de troonsbestijging van Koning James I uit het huis Stuart in 1603. Deze Schot moest erkend worden in het hele koninkrijk.

De eden die Charles III dit weekend in Londen zwoer ontstonden omwille van de Schotse voorloper. Overigens, de ‘Union Jack’ heeft zijn naam gekregen van die James I die de eerste versie van de vlag gebruikte. ‘Jack’ verwijst naar James. Daarnaast is het leuk om aan te stippen dat de vreemde tradities tijdens het bijzonder rituele ‘State Opening of Parliament’ ook deels terug te voeren zijn tot het Schotse koninklijke geslacht van de Stuarts, maar dat is op zich een ander verhaal.

In St. James’s Palace kwamen tweehonderd leden (van de in totaal zevenhonderd) van de Privy Council samen. Dat is de Britse Kroonraad die samengesteld is uit allerlei dignitarissen waaronder oude en huidige regeringsleiders- en leden. De Privy Council, het oudste bestuursorgaan van het koninkrijk, wordt er op de hoogte gesteld van het overlijden van de soeverein en verneemt de daaruit volgende opvolging. De Kroonraad dient daarop die opvolging te aanvaarden. De aanvaarding van de nieuwe koning door de Privy Council gebeurt eenvoudig: de verzamelde dignitarissen roepen ‘God save the King!’ en de kous is daarmee af.

Sturgeon en Salmond erkennen de koning

Nog niet helemaal, want dan verplaatst een groot deel van het gezelschap zich naar een volgende ruimte, de troonkamer, waar de nieuwe koning verschijnt. Hij zweert er dat hij de integriteit van de Schotse Kerk zal respecteren en vrijwaren. Die verklaring moet hij bovendien ondertekenen, meteen de eerste keer dat de koning ‘Charles Rex’ gebruikt als handtekening. De verklaring wordt dan officieel bevestigd met de handtekeningen van verschillende getuigen. De ceremonie krijgt dan weer even een moderne toets.

Aangezien het om een Schotse kwestie gaat, voorziet men dat de ultieme politieke vertegenwoordiger van Schotland een van de getuigen is. Vandaag is dat de Schotse nationalist Nicola Sturgeon, First Minister of Scotland. Haar handtekening erkent daarmee Charles III als ‘sovereign’ van Groot-Brittannië. Het moet voor Sturgeon, die ijvert voor een nieuw referendum over de Schotse onafhankelijkheid, een bijzonder vreemd moment geweest zijn. Maar de First Minister tekende het document zonder te verpinken.

Dat niet verpinken deed haar voorganger, Alex Salmond, trouwens ook. Salmond is niet langer lid van de Scottish National Party. Hij richtte zijn eigen partij, Alba, op. Alba wordt vandaag als een tikkeltje radicaler gezien dan de SNP. Maar op zaterdag was deze vorige First Minister gewoon aanwezig op de ‘Privy Council’. Hij had nochtans de volledige mogelijkheid om thuis te blijven. Het is bijvoorbeeld inmiddels geweten dat de vorige leider van Labour, Jeremy Corbyn, bewust wegbleef. De man heeft niet veel met de Britse monarchie. Door zijn aanwezigheid verklaarde Salmond zijn trouw aan King Charles III. Televisiebeelden legden ook vast hoe de leider van de SNP-fractie in het Lagerhuis, Ian Blackford, mee de besluiten ondertekende van de council. Kortom, de politieke vertegenwoordigers van het Schotse nationalisme leggen de nieuwe monarch geen duimbreed in de weg terwijl de oude protocollen uitgerold worden. Dat kan niet anders dan bij de republikeinen in die rangen op tandengeknars onthaald worden.

Alle aandacht op Schotland

Zondag volgde nog een interessant moment. De BBC zond de proclamatie van de nieuwe koning in Edinburgh uit. De Lord Lyon, ’s konings belangrijkste heraut in Schotland, maakte Charles III bekend vanaf het bekende Mercat Cross in het hart van de stad. Er klonk even boegeroep dat snel overstemd werd door ‘God save the King’. De BBC negeerde het feit, maar je zag wel dat de presentatrice dit toch even ongemakkelijk vond. Bij de herhalingen van de beelden knipte men het kortstondige gejoel netjes weg. Volgens ‘The National’, de nationalistische krant van het land, riep er zeker een iemand ‘Boe!’ wanneer de heraut God vroeg om de nieuwe koning te beschermen. Een groep mensen reageerde op de joelende betoger: ‘Oh, shut up!’. Republikeinse Schotten hadden via sociale media opgeroepen om te protesteren tijdens het evenement. Dat is uiteraard gezien de gevoelige politieke situatie rond de mogelijke onafhankelijkheid van Schotland niet te verwonderen. De monarchie is immers het ultieme symbool van het Britse unionisme. Nicola Sturgeon zong overigens duidelijk het volkslied ‘God save the King’ mee.

Ook in Oxford, een plek waar klassiek heel wat links-progressieve acties plaatsvinden, was er boegeroep te horen. Maar dat werd net als in Edinburgh overstemd door ‘God save the King!’. Omstanders riepen tegen die betoger: ‘Shut up you berk!’

Irritatie bij separatisten

Het overlijden van Elizabeth II zadelt het nationalistische kamp in Schotland duidelijk met een probleem op. De Queen plaatste met haar heengaan in Balmoral Schotland bijzonder centraal in de rouwplechtigheden voor haar persoon. Haar kist staat sinds zondagavond in de troonzaal van Holyrood House, het koninklijke paleis in Edinburgh. Maandag brengt men de kist voor vierentwintig uur naar de kathedraal in de stad waar de menigte haar kan groeten. De nieuwe koning zal er prominent bij aanwezig zijn.

Ondertussen ziet men ziet de SNP- leiding, die hardop pleit voor Schotse onafhankelijkheid, trouw zweren aan de Britse monarch en meezingen met het Britse volkslied. Het wil daarmee de gematigde Schotse kiezer, die balanceert tussen ja of nee wanneer het over een onafhankelijk Schotland gaat, niet schofferen. Die kiezer is immer bijzonder belangrijk om meer dan 50% van de stemmen te halen in een mogelijke volksraadpleging. Maar anderzijds irriteert het gedrag van de SNP-leiders de harde kern van de separatisten en dat kan de SNP dan weer stemmen kosten tijdens parlementsverkiezingen.

St. James Palace

Schotse nationalisten in monarchistische houdgreep