Belfius, de opvolger van het in 2011 failliet gegane Dexia, beheert al sinds begin jaren ’90 de dagelijkse financiën van de Waalse overheid. Dat heet in het jargon een zogenaamd ‘kassierscontract’. Het betekent dat Belfius de uitverkoren bank is van de Waalse regering en de rekeningen beheert waarop de inkomsten en uitgaven van Wallonië toekomen dan wel vertrekken. Tevens staat de bank in voor kortetermijnbeleggingen en -leningen.

Omdat het laatste contract dateert van 2012, is er een nieuwe overeenkomst nodig. Daarover onderhandelt Belfius nu met de Waalse regering. Maar de bank is niet zo gerust meer over de Waalse financiën, zo staat te lezen in de Franstalige zakenkrant L’Echo. Tegen 2030 stevent Wallonië af op een overheidsschuld van 50 miljard euro. Ter illustratie: de Waalse overheid ontving in 2021 13 miljard euro inkomsten. Tot 2024 wil Belfius eventueel nog de huisbank zijn van Wallonië. Na dat verkiezingsjaar moeten de zaken herbekeken worden. Belfius wil immers van de volgende Waalse regering nu al garanties dat de hoge schulden worden afgebouwd. Als huisbank lopen zij immers een enorm risico wanneer de Waalse overheid failliet zou gaan.

En dan komt de aap uit de mouw: uit de onderhandelingen zou blijken dat de bank geen engagement wil aangaan met Wallonië voorbij 2024 omdat na dat jaar de radicaal-linkse PTB deel zou kunnen uitmaken van de Waalse regering. Met radicaal-links aan de macht, ziet Belfius de Waalse schuldsituatie verder verslechteren.

8 miljard euro besparen

‘Belfius vertelt niets nieuws onder de zon’, zegt emeritus-hoogleraar Giuseppe Pagano van de universiteit van Bergen aan Doorbraak. ‘De Waalse financiën zijn wat ze zijn. Eind 2021 heb ik nog deelgenomen aan de expertencommissie over de Waalse schuld opgezet door voormalig Waalse financiënminister Jean-Luc Crucke (MR). Onze voornaamste aanbeveling was toen al dat er op tien jaar tijd 8 miljard euro moest bespaard worden om de schuld tot stabielere proporties terug te brengen. Wallonië heeft in 2021 enkele rampen gekend, wat een daarvoor al precaire financiële situatie verergerd heeft. De verhouding tussen schuld en inkomsten kan alleen gezonder worden als Wallonië gedurende een decennium bespaart. Als men dat doet, onder gelijkblijvende omstandigheden, dan zou de Waalse schuld stabiel moeten blijven. Vooropgesteld dat de economische situatie niet verslechtert, wat niet zeker is, en vooropgesteld dat er de komende tien jaar geen grote rampen plaatsvinden. Wat de toekomst brengt, daarover zijn we niet zeker. De intrestvoeten op leningen zijn nu historisch laag. Dat kan veranderen.’

‘Het is echter opmerkelijk dat een overheidsbank als Belfius zich zo duidelijk uitspreekt over een bepaalde politieke partij’, zegt Pagano. ‘Ik ben geen politicoloog, maar het verbaast me wel als burger. Dat is niet de rol van een staatsbank. Het is natuurlijk wel zo dat de inspanning om 8 miljard euro te besparen, een inspanning is die geleverd moet worden door alle Waalse regeringen de komende tien jaar. Men moet dat besparingstraject volhouden. Daarom is het niet onzinnig dat alle Waalse partijen – en waarom ook niet de PTB, wat mij betreft – afspreken dat ze zich aan deze besparing zullen houden.’

Kapitaalvlucht

Daarmee geeft Pagano natuurlijk de knoop van het probleem aan: niemand gelooft dat de PTB die besparingen zal verderzetten wanneer aan de macht, wel integendeel. Ook regeringspartij PS voelt de warme linkse adem van de PTB. De maatschappelijke crises doen een flink deel van de Walen snakken naar een revolutionaire politieke kracht als de PTB. De PS zit tussen hamer en aambeeld. Als de moeizame besparingseenheid tussen de Waalse regeringspartijen verdwijnt, zal Wallonië in financiële chaos verzinken. De PTB moet daarvoor niet eens aan de macht zijn.

‘Belfius en een deel van het Waalse establishment vrezen de opmars van de PTB’, zegt Philippe Destatte, directeur van de Waalse politiek-economische denktank Institut Destrée. ‘Men is bang dat het besparingstraject niet volgehouden zal worden. Wanneer ze aan de macht zouden komen, is men bang dat de PTB gewoonweg extra schulden zal aangaan, en dat meer vermogende mensen zullen geviseerd worden, wat tot kapitaalvlucht zal leiden. Belfius neemt liever geen risico’s. De staatsbank is voor 20 miljard euro blootgesteld aan financiële engagementen in Wallonië.’

Financieel cordon

Gevraagd naar zijn mening over Belfius’ houding, en wat zijn partij van plan is met de Waalse financiën na 2024 mocht de kiezer zijn partij machtsklaar maken, doet PTB-voorzitter Raoul Hedebouw er het zwijgen toe. Doorbraak kon bij het ter perse gaan geen reactie bekomen.

Dat Hedebouw niet reageert, is ook niet verwonderlijk. Achter de schermen zijn allerhande machinaties bezig om de grootste politieke stoorzenders in Wallonië politiek te neutraliseren. Vorige week las u hier al hoe een entente tussen MR en PS probeert om regeringspartij Ecolo naar de uitgang te duwen. Men is actief op zoek naar een reden om de ecologisten ten val te brengen.

Met de PTB neemt men al een optie op de toekomst: zei MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez eerder niet dat hij liefst ook een politieke schutskring wil rond PTB? Daarnaast zoekt de PS een linksere partner om de Waalse meerderheid te versterken wanneer PTB en Ecolo uit den boze zijn. Les Engagés – de opvolger van de Franstalige christendemocraten – wordt echter niet sterk genoeg bevonden. Men kan hen er bijnemen, maar dan liefst voor 2024, want in Wallonië gelooft men niet echt in het postmoderne politieke verhaal van Engagés-voorzitter Maxime Prévot. Na 2024 zou het weleens gedaan kunnen zijn met wat van het CDH nog rest. Beseft men bij PS, maar ook bij MR.

Kredietbeoordeling

MR en PS zijn dus tot elkaar veroordeeld om de komende tien jaar een onpopulair besparingsplan uit te voeren. Daarbij zijn twee zaken hoogst onzeker: dat de beschadigingsoperatie tegen PTB succesvol zal zijn. En dat de financiële situatie pas vanaf 2024 kan verslechteren.

Dat Wallonië failliet gaat en daarbij België meesleurt, is namelijk al lang een realistisch scenario dat de PTB overstijgt. Al in mei van dit jaar wilde Waals financiënminister Adrien Dolimont (MR) de geloofwaardigheid van Wallonië tegenover kredietbeoordelaars opvijzelen. Wallonië kan vanaf volgende maand al sneuvelen voor de internationale kredietbeoordelingsagentschappen. Dan stuurt de federale regering met de begrotingsbesprekingen sowieso internationale signalen uit. Niet alleen over de federale begroting.

staatsbank

Belfiusgate: het eindspel der Waalse financiën