Alles lijkt er op te wijzen dat het op het vlak van mensenrechten in Hongkong steeds meer de foute kant op gaat. Na een reeks van ingrijpende, door Peking ingefluisterde institutionele en juridische hervormingen, werden vanzelfsprekende burgerrechten zoals het recht op vergadering, persvrijheid of vrije meningsuiting drastisch aan banden gelegd. Vooral de nieuwe Veiligheidswet die sinds 30 juni 2020 van toepassing is, wordt nu met de regelmaat van een klok ingeroepen om critici de mond te snoeren.

Deze wet, die in feite een reactie was op de massale pro-democratische burgerprotesten van 2019, bestraft onder meer separatisme, subversie, terrorisme en samenspanning met buitenlandse organisaties. De implementatie van deze wet geeft de autoriteiten van de stadstaat het recht om personen die op grond van deze bepalingen verdacht worden te observeren, aan te houden en te fouilleren. Uitgevers, hostingdiensten en internetserviceproviders worden ook verplicht inhoud te blokkeren, te verwijderen of te beperken waarvan de autoriteiten vaststellen dat deze in strijd zijn met de wet.

Stand News

In de vroege ochtenduren van 29 december vielen 200 politieagenten binnen op de redactie van Stand News, een van de laatste onafhankelijke mediakanalen in Hongkong, Drie mannen en drie vrouwen werden ter plaatse gearresteerd en beschuldigd van samenzwering en het publiceren van opruiend materiaal. Onder de aangehoudenen waren hoofdredacteur Patrick Lam en twee voormalige bestuurders van Stand News: gewezen lokaal parlementslid Margaret Ng en popicoon en mensenrechtenactiviste Denise Ho.

Tegelijk werd Ronson Chan, een redacteur van Stand News en voorzitter van de Hong Kong Journalists Association, in zijn huis aangehouden en verhoord. Een paar uur na de politieraid liet de nieuwssite weten zichzelf met onmiddellijke ingang op te heffen. Alle medewerkers werden op staande voet ontslagen en de webstek stilgelegd.

Misdaadsyndicaten

Deze drastische politionele actie tegen Stand News kwam voor de meeste waarnemers niet écht als een verassing. In augustus 2018 was de site voor het eerst voor de rechter gedaagd nadat ze Leung Chun-ying, die tussen 2012 en 2017 de regeringsleider van de stadstaat was geweest, beschuldigd had van banden met de triades, de wereldwijd vertakte Chinese misdaadsyndicaten. Tijdens het burgerprotest in 2019 koos Stand News volgens de machthebbers te veel de zijde van de manifestanten. Minstens drie journalisten van dit agentschap werden in die periode zonder aantoonbare reden fysiek aangevallen en ernstig mishandeld.

De repressieve aanpak die Stand News te beurt viel is jammer genoeg geen alleenstaand geval. Eerder, op 24 juni 2021 om precies te zijn, was het immens populaire Apple Daily – één van de best verkopende kranten in Hongkong – al door de autoriteiten gedwongen de boeken neer te leggen. Dat gebeurde nadat ze de financiële middelen van dit mediakanaal en van de oprichter Lai Chee-Ying – in het Westen beter bekend als Jimmy Lai – hadden bevroren.

Deze veel gelezen krant publiceerde gedrukte en digitale edities in het Chinees naast een digitale Engelse editie. De website van de krant, die maandelijks bijna 10 miljoen bezoekers telde, werd als één van de belangrijkste onafhankelijke bronnen van informatie in Hongkong beschouwd. De sterke steun die Jimmy Lai en de redactie aan de protesten van 2019 verleenden deden Apple Daily echter de das om.

Brandbommen

Lai, die een eerste keer was gearresteerd in december 2014, op het hoogtepunt van de betogingen van de zogenaamde ‘Umbrella Movement’, werd de volgende maanden en jaren het slachtoffer van vrijwel permanente intimidatietactieken. Daarbij werd zelfs het gebruik van brandbommen tegen zijn woning en kantoren niet geschuwd. In het voorjaar van 2020 werd hij tweemaal aangehouden maar kort daarna op borgtocht vrijgelaten.

Het nieuws van de arrestatie van Jimmy Lai veroorzaakte een effect waar Peking niet op had gehoopt. Het vervijfvoudigde de oplage van de gedrukte versie tot 500.000 per dag en ‘s morgens kon men in alle vroegte voor de redactie een lange rij van wachtenden zien die geduldig stonden te wachten tot de eerste exemplaren van de persen waren gerold…

Huisarrest

Het was dan ook niet verwonderlijk dat Lai op 19 augustus, samen met een handvol bekende mensenrechtenactivisten, als één van de eersten achter de tralies belandde op basis van de nieuwe Veiligheidswet. Hij werd onder borgstelling van 10 miljoen Hongkong dollars vrijgelaten maar kreeg in feite huisarrest tot hij in december opnieuw in de gevangenis verdween. Hij bleef er tot hij op 16 april 2021 werd veroordeeld tot 14 maanden cel. Op 28 mei kreeg hij nog eens een bijkomende gevangenisstraf van 14 maanden.

Voor Apple Daily de boeken definitief toedeed vonden er huiszoekingen en inbeslagnames in de kantoren plaats. De rekeningen waren op bevel van de rechtbank bevroren en vijf mensen, waaronder redacteur Ryan Law en CEO Cheung Kim-hung, werden gearresteerd. Van Lai weten we intussen dat hij op 31 december 2021 nog eens een extra celstraf van 13 maanden kreeg omdat hij op 4 juni 2020 had deelgenomen aan een wake voor de 31ste verjaardag van het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking.

Strijdkrachten

De brutale wijze waarop de ordediensten in Hongkong de pers te lijf gaan is volgens veel waarnemers slechts het begin van een campagne die moet leiden tot een zo groot mogelijke controle over de pers in de stadstaat. Bijzonder onrustwekkend is alvast het nieuws dat midden januari 2022 bekend raakte dat generaal-majoor Peng Jingtang op voordracht van niemand minder dan Xi Jinping, het bevel krijgt over de strijdkrachten van het Chinese Volksbevrijdingsleger die in Hongkong in garnizoen liggen. De website van het Chinese leger omschreef zijn taak als : “defensietaken uitvoeren in overeenstemming met de wet, resoluut de nationale soevereiniteit, veiligheid en ontwikkelingsbelangen te verdedigen en de welvaart en stabiliteit op lange termijn van Hongkong stevig te waarborgen.”

Wat de webstek niet vermeldde is dat Peng – naar verluidt een expert in dark operations – sinds 2018 de leiding had van de paramilitaire politiestrijdkrachten in Xinjiang. Hij was daar verantwoordelijk voor tal van ‘anti-terrorisme’-acties tegen de Oeigoeren… Velen vrezen dan ook dat hij, onder het mom van een ‘anti-terreur’-agenda, critici van het regime nog meer de duimschroeven zal aandraaien.

Stand News

Hongkong in de greep van China: persvrijheid aan banden