De Europese Commissie begint een strafprocedure tegen België omdat ons land sinds eind vorig jaar een ‘buitensporig begrotingstekort’ heeft van 4,4 procent van het bbp en naar verwachting 4,7 procent in 2025 te ver verwijderd zal zijn van de Europese doelstelling van 3 procent. Ook tegen Frankrijk, Italië, Malta, Slovakije, Hongarije en Polen start de Commissie een procedure.

‘Het kan nog alle kanten uit. Deze compleet nieuwe procedure is nieuw en bevat nog veel onzekerheden’, zegt Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de denktank Stichting Merito.

Uitgeven is niet per se investeren

Van de Cloot werd twee jaar geleden zelf gehoord in een zitting van het Europees Parlement. Het viel hem toen al op dat er een brede interpretatiemarge is over de te leveren begrotingsinspanningen. ‘De Commissie laat bijvoorbeeld meer financiële ruimte aan de lidstaten voor groene, digitale, sociale of militaire investeringen’, herinnert hij. ‘Dat is voor de meer progressieve partijen een kapstok om heel wat uitgaven te doen.’

Van de Cloot heeft toen verklaard dat een investering voor een financiële econoom een eenmalige uitgave is, die zichzelf later terugverdient. ‘Heel wat partijen hebben dat helemaal anders begrepen’, klinkt het. ‘Kortom, de administratie die via gezonde begrotingen een duurzame financiële situatie wil bereiken, kan nog botsen op heel wat manoeuvres.’

België moet volgens de Commissie zijn begrotingstekort structureel verminderen naar minder dan 3 procent, met minstens 0,5 procentpunt per jaar. Ook de hoge overheidsschuld moet dalen. In België bedroeg de schuld vorig jaar 105,2 procent van het bbp en in 2025 zou dat percentage stijgen naar 106,6. Volgens de Commissie kan dat tegen 2034 al 119 procent van het bbp zijn. Dat moet dus 60 procent worden.

Vier of zeven jaar

‘Het is nog niet beslist of dit binnen vier of zeven jaar moet gebeuren. In België wordt die termijn van zeven jaar geframed als een versoepeling. Dat klopt niet. Het is net een procedure voor de zware gevallen’, zegt Van de Cloot.

In dat geval moet de begrotingsoperatie parallel verlopen met grondige hervormingen. Zo vraagt de Commissie al jaren dat België zijn pensioenstelsel in orde brengt omdat ze vreest dat de vergrijzing anders tot budgettaire ontsporingen zal leiden. Verder wil de Commissie ook een efficiëntere werking van de Belgische arbeidsmarkt omdat een hogere werkzaamheidsgraad ook tot besparingen en meer inkomsten leidt.

‘Dat is ingrijpender dan een budgettaire besparingsronde’, duidt Van de Cloot. ‘Het is trouwens ook mogelijk dat de Commissie het hardleerse België nog een extra besparing zal opleggen om zo te vermijden dat ons land later via kunstgrepen toch weer excessen toelaat.’

Steun voor De Wever

Vrijdag bezorgt de Europese Commissie de lidstaten alvast een referentietraject voor haar begroting. België en de andere geviseerde lidstaten moeten tegen 20 september een concreet plan voorleggen.

‘De procedure kan informateur Bart De Wever (N-VA) bij federale regeringsonderhandelingen argumenten geven om niet alleen de begroting te saneren, maar ook die andere ingrijpende hervormingen door te voeren’, meent Van de Cloot.

‘Anderzijds weet de Europese administratie ook dat de volgende federale regering een gezonder financieel-economisch beleid kan voeren dan de vorige, zodat ze ook minder geneigd kan zijn om zelf drastische maatregelen op te leggen.’

Maatregelen

De EU-ministers van Financiën zullen de strafprocedure midden juli al goedkeuren. Ook in een latere fase zal de Europese Raad knopen moeten doorhakken over de maatregelen die de geviseerde lidstaten moeten nemen. ‘Onderschat het feit niet dat ook Frankrijk met een strafprocedure geconfronteerd wordt’, aldus Van de Cloot.

‘Voor nogal wat Franstalige politici in dit land is dat het signaal dat de Europese soep niet zo heet zal worden gegeten als ze wordt opgediend. Een machtig land zoals Frankrijk zou niet hard worden aangepakt. Ik verwacht dat er vanuit ons land lijntjes naar Parijs worden uitgegooid om de begrotingsmaatregelen via de Europese Raad wat te versoepelen.’

strafprocedure

Ivan Van de Cloot: ‘Veel manoeuvreerruimte en onzekerheden rond Europese strafprocedure tegen Belgische begroting’