Van 17 tot 19 september vonden in Rusland parlements-, gouverneurs-, en gemeenteraadsverkiezingen plaats. Oppositiepolitici – waaronder leden van de Communistische Partij, die toch al decennialang netjes in het gareel loopt – werden uitgesloten.

In vergelijking met vroeger nam het aantal veroordelingen, huisarresten en gedwongen quarantaines om oppositiekandidaten uit de race te halen, flink toe.

Aleksej Navalny’s Fonds tegen Corruptiebestrijding (FBK) en diens staf werden tot extremistische organisatie verklaard en verboden. De website ‘vote smart’ waarmee de kiezer een voor zijn woonadres onafhankelijke kandidaat met de meeste kans op succes kon vinden, werd geblokkeerd.

Medewerkers van het FBK, maar ook mensen die in het verleden met Navalny in verband hadden gestaan, werd het onmogelijk gemaakt zich kandidaat te stellen. Zo weigerde de centrale kiescommissie al in juni de registratie van Oleg Stepanov, het hoofd van Navalny’s staf in Moskou, daarmee vooruitlopend op de wet die de staf pas een maand later tot extremistische organisatie verklaarde.

Ook jurist Ljoebov Sobol die al in november 2020 haar verkiezingscampagne voor de Doema startte, deelde uiteindelijk mee dat ze haar kandidatuur terugtrok. Op 6 augustus kon ze ondanks het door de rechter opgelegde verbod Moskou te verlaten, naar Turkije vertrekken.

Als we het resultaat van de verkiezingen mogen geloven, was de overheidsrepressie met haar eindeloze reeks van arrestaties, huiszoekingen en veroordelingen de moeite niet waard. De regeringspartij Verenigd Rusland moest slechts 12 zetels inleveren en behield een ruime meerderheid van 334 van de in totaal 450 zetels in de Doema.

De vertegenwoordiging van de zogenaamde systeemoppositie bleef constant: de communisten van Gennadi Zjoeganov mochten 43 afgevaardigden naar het parlement sturen. De liberaal-democratische LDPR van Vladimir Zjirinovski kreeg 40 zetels. De opkomst zou met 51% iets hoger zijn geweest dan in 2016.

De communisten echter organiseren voor het eerst sinds jaren wekelijkse protesten in verschillende steden tegen wat zij zien als de falsifiëring van de verkiezingsuitslag die vooral door online stemmen zou zijn veroorzaakt.

Zjoeganov zelf was op 25 september niet aanwezig op een demonstratie omdat hij op datzelfde moment Vladimir Poetin ontmoette. Wel schreef hij op 4 oktober een open brief waarin hij de Russische president opriep leden van zijn partij niet te vervolgen.

Een van de eerste slachtoffers van de staatsterreur in aanloop naar de verkiezingen was Andrej Borovikov, voormalig FBK-coördinator in Archangelsk, een havenstad in het noorden van Rusland. Borovikov werd op 29 april veroordeeld tot twee jaar en zes maanden strafkolonie. Reden was het opslaan van de openbaar toegankelijke videoclip Pussy van de Duitse ‘Tanzmetalband’ Rammstein in zijn profiel op het sociale netwerk vk.com.

De rechter achtte het bewezen dat de activist hiermee pornografie verspreidde. Het bewaren van de clip geschiedde al in 2014, maar leidde pas in 2021 tot de ongekende strafrechtelijke reactie. Inmiddels is Borovikov, na hoger beroep en een ware odyssee door het Russische gevangeniswezen, geïnterneerd in strafkamp nummer 7 in zijn geboorteplaats.

Een bezoek door naaste familie wordt onder het mom van coronamaatregelen niet toegestaan. Zijn zoon Stepan die op 6 juli werd geboren, kent hij alleen van foto’s. Wel is het toegestaan vanuit het kamp beperkt te bellen binnen Rusland. Van die gelegenheid maakten we heimelijk gebruik om een kort interview te houden.

Andrej Borovikov

vlnr.: Aleksej Navalny, Andrej Borovikov en Ivan Zjdanov in juli 2020

Hoe zijn de omstandigheden in de gevangenis?

‘Om iemand blij te laten zijn met elke kleinigheid, moet je eerst alles van hem afpakken. Hem een aantal maanden in een vochtige, overvolle cel stoppen. En dan nog een maand in een ijskoude kelder vasthouden.

Na de gevangenissen is het strafkamp voor mij comfortabel. De barakken zijn schoon en droog. Er zitten geen ratten en ander ongedierte zoals in detentiecentrum nummer 1 in Kirov. Hier kan ik in ieder geval de hemel door de tralies zien.’

Moet je werken?

‘Alle gevangenen moeten hier werken. In de houtbewerking of in het naaiatelier. Ik word ingewerkt aan de machines in het naaiatelier.’

Zijn er andere politieke gevangenen?

‘Nee, ik ben de enige. Er werd me verteld dat er in de gevangenis in Kirov ook een paar waren, maar ik heb ze niet gezien. Ik werd daar voortdurend in de gaten gehouden door de bewakers en zag geen enkele kans om met wie dan ook in contact te treden.’

Wat vind je van de laatste verkiezingen waarna inmiddels zelfs leden van de Communistische Partij werden gearresteerd?

‘Ik heb erover gehoord. De systeemoppositie is uitsluitend georganiseerd om een schijn van democratie onder Poetin op te houden. Die illusie kan blijven bestaan zolang vazallen als Zjoeganov en Zjirinovski braaf een handje geven aan Poetin terwijl hun eigen partijgenoten achter slot en grendel verdwijnen.’

Enkele naaste medewerkers van Navalny konden naar het buitenland vertrekken. Activisten in de provincie kwamen in de gevangenis terecht. Is er sprake van een scheiding tussen elite en voetvolk bij het FBK?

‘Er zit inderdaad een barst in de beweging, omdat ze een flinke opdonder heeft gekregen. Maar er zijn nog veel activisten in vrijheid die belangrijk zijn en beslissingen kunnen nemen voor onze beweging. En dat is het belangrijkste. Zelfs als ze momenteel niet in Rusland zijn, is dat toch goed. Als ze die mensen ook hadden vastgezet, zou onze hele organisatie zijn doodgebloed.’

Is je kijk op het FBK veranderd?

‘Er zijn enorm veel veranderingen en daardoor ontstaan meningsverschillen. Maar ik ben blij dat ze toch niet zo groot zijn als ik in het begin vreesde. Een verticale machtsverdeling bestaat overal. Ook bij ons.

Wij ondersteunen Aleksej Navalny die de president van Rusland zal worden. Wij zijn zelfstandige en onafhankelijke mensen. Sterke persoonlijkheden die met elkaar in conflict kunnen geraken. Wij wisten waar we aan begonnen. Wat de gevolgen zouden kunnen zijn. We vechten tegen een misdadig systeem. Als iemand achteraf zegt, ‘ik ben er tegen mijn wil bij betrokken geraakt,’ dan wist zo iemand niet waar hij mee bezig was.’

Ben je van plan je met politiek bezig te houden zodra je weer in vrijheid bent?

‘De politiek heeft me veranderd. Op een positieve manier. Onze strijd is pas begonnen en nog lang niet ten einde. Behalve dat ik van mijn gezin gescheiden ben, heb ik nergens spijt van. Ik zie mijn toekomst in een ander, gelukkiger Rusland. Omdat mijn doelen nog lang niet zijn bereikt, zet ik mijn strijd voort. Er is immers niets veranderd. Alleen dat ze mij gegijzeld hebben. Maar mijn volk wacht op mij. Wie anders gaat het opnemen voor ons land dat al zoveel heeft geleden? Ik. En ik ben niet bang. Wij zijn politieke gevangenen. Wij zijn gijzelaars. En we zijn woedend.’

Lees ook Ardy Belds boek Vrijheid voor Navalny, uiteraard verkrijgbaar via Doorbraak Boeken.

systeemoppositie

Andrej Borovikov: ‘Wij zijn gijzelaars en wij zijn woedend.’

Ontslag Siberische gouverneur doet anti-Poetinprotesten oplaaien